Μητροπολίτης Πατρών: Σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης τιμήθηκαν τα θύματα της Μικρασιατικής Γενοκτονίας, με ιερά μνημόσυνα, ομιλίες, λιτανείες και καταθέσεις στεφάνων στον Ανδριάντα του Εθνοϊερομάρτυρα Χρυσοστόμου Σμύρνης.
Κέντρο του εορτασμού ήταν ο περικαλλής Ιερός Ναός της Αγίας Φωτεινής, στα Προσφυγικά των Πατρών, τον οποίο θεμελίωσε και ανήγειρε η ευλάβεια των κατατρεγμένων και εξουθενωμένων προσφύγων από τη Μικρά Ασία, που έφτασαν στην Πάτρα χωρίς να έχουν «στον ήλιο μοίρα».
Τη Θεία Λειτουργία τέλεσε την Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2025, ο Μητροπολίτης Πατρών κ. Χρυσόστομος, σε κατάμεστη εκκλησία, με τη συμμετοχή των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών και εκπροσώπων φορέων της πόλης και της περιφέρειας.
Συγκινητική ήταν η παρουσία του Παμμικρασιατικού Συλλόγου Πατρών, όπως και του Συλλόγου «Παναγία η Γηροκομήτισσα», με τις παραδοσιακές στολές, τα λάβαρα και τις σημαίες τους.
Ο Μητροπολίτης στην ομιλία του αναφέρθηκε στα ιστορικά γεγονότα της φρικτής Γενοκτονίας και καταστροφής και στα φρικτά μαρτύρια που υπέστησαν οι κληρικοί και οι λαϊκοί αδελφοί μας της Ελληνικότατης Μικράς Ασίας, από τις βαρβαρικές τουρκικές ορδές. Μίλησε για τον πολιτισμό αιώνων που καταστράφηκε και για την ιστορία που θάφτηκε στα ερείπια.
Συγκλονιστική ήταν η περιγραφή, σύμφωνα με αδιάψευστες ιστορικές πηγές και μαρτυρίες, της θυσίας του ηρωικού Μητροπολίτη, Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης, ο οποίος αρνήθηκε να εγκαταλείψει το μαρτυρικό ποίμνιό του και άφησε τα λείψανά του εκεί ως ιερή μαρτυρία για να θυμίζουν στους αιώνες τη μεγάλη καταστροφή, την αδικία, την αδιαφορία και την ανοχή των ξένων, αλλά και τα δικά μας λάθη. Επίσης, μίλησε για τα μαρτύρια και άλλων αρχιερέων και κληρικών της Μικρασίας, καθώς και των χιλιάδων θυμάτων της τουρκικής θηριωδίας, που υπέστησαν ανείπωτα βάσανα για την πίστη και την πατρίδα.
Εξίσου συγκλονιστικές ήταν οι αναφορές στις ταλαιπωρίες όσων απέμειναν και, μετά από πολλές περιπέτειες, έφτασαν στη μητροπολιτική Ελλάδα. Η υπομονή, η αντοχή, ο αγώνας και η εσωτερική δύναμή τους να συνεχίσουν σε νέους τόπους την ιστορία του Γένους, αποτελούν παράδειγμα και ελπίδα για την υπέρβαση των δυσκολιών της ζωής. «Μετέφεραν στην καρδιά τους τα ιερά και τα όσια του Γένους, άντεξαν γιατί στην ψυχή τους ήταν ριζωμένη η πίστη στον Θεό και η λεβεντιά του Γένους», τόνισε ο Μητροπολίτης.
Έφτασαν εδώ κρατώντας ως πολύτιμο θησαυρό στον κόρφο τους τα ιερά εικονίσματα και όσα σεβάσματα μπόρεσαν να σώσουν.
Συγκινητική ήταν η στιγμή κατά την οποία ο Μητροπολίτης, κρατώντας στα χέρια του τον Σταυρό ευλογίας του Εθνοϊερομάρτυρα Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης, ευλόγησε το πλήθος των πιστών, απογόνων προσφύγων και άλλων προσκυνητών. Αυτόν τον Σταυρό έφερε στην Πάτρα ο πρόσφυγας ιερέας, π. Κωνσταντίνος Αλεξίου, εφημέριος της Αγίας Φωτεινής Σμύρνης, χειροτονημένος από τον Άγιο Χρυσόστομο Σμύρνης, ο οποίος ήρθε καταταλαιπωρημένος στην Πάτρα μαζί με τον διάκονο Βασίλειο από τη Μενεμένη και άλλους πρόσφυγες, για να βρουν απάγκιο από τους κόπους και τα βάσανά τους.
Ο Μητροπολίτης αναφέρθηκε και στο ιερό και περίπυκνο εικόνισμα της Παναγίας της Σμυρνιάς, το οποίο μετέφερε από τη Σμύρνη η προσφυγοπούλα, αείμνηστη Φιλιώ Μανάρα. Ήταν ο μόνος θησαυρός που κρατούσε στα χέρια της όταν έφτασε στην πόλη του Αγίου Ανδρέα. Το ιερό αυτό κειμήλιο της Θεοτόκου διέσωσε η νεαρή τότε και ηρωική Φιλιώ, αψηφώντας τις φλόγες που κατέκαιαν τον ναό της Αγίας Φωτεινής, κάνοντας τάμα: «Παναγία μου, βοήθα με να σώσω το εικόνισμά Σου που βρίσκεται στο Ναό Σου, κι αν φτάσω ζωντανή στην Ελλάδα, θα το παραδώσω στην Εκκλησία». Και έτσι έγινε. «Θησαυρός για μας», τόνισε ο Μητροπολίτης, «το ιερό εικόνισμα της Παναγίας μας, το οποίο φυλάσσεται στο ιερό Βήμα της Αγίας Φωτεινής Πατρών και εκτίθεται σε προσκύνηση κατά τους εορτασμούς της μνήμης των Αγίων και Μαρτύρων της Μικρασίας».
Απαραίτητη θεώρησε ο Ιεράρχης την αναφορά στην αγία μορφή και προσωπικότητα του Οσίου και Θεοφόρου πατρός Γερβασίου, που τότε στάθηκε στοργικός πατέρας των πονεμένων προσφύγων –7.000 και πλέον που έφτασαν στην πόλη μας. Ήταν ο αγαπημένος «Παππούλης» των δυστυχισμένων παιδιών της Ελλάδας, των Μικρασιατών προσφύγων. Έκλαψε και πόνεσε μαζί τους, τους στήριξε με υλική τροφή αλλά και με πνευματική ενίσχυση, ξεσηκώνοντας τον πατραϊκό λαό σε πανστρατιά αγάπης. Λειτουργούσε για αυτούς, εξομολογούσε, οργάνωνε νυχτερινά σχολεία για τα παιδιά τους, σχολές για να μάθουν οι προσφυγοπούλες τέχνες ώστε να μη γίνονται βορά στην εκμετάλλευση για ένα κομμάτι ψωμί.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Εκκλησία των Πατρών στάθηκε αρωγός στους πρόσφυγες, δίνοντάς τους γη κάτω από τη Μονή της Παναγίας Γηροκομητίσσης, που ανήκε στο Μοναστήρι, προκειμένου να χτίσουν τα σπίτια τους.
Σήμερα η Αποστολική Εκκλησία των Πατρών καυχιέται εν Κυρίω για τους απογόνους των ηρωικών προσφύγων, τους αγκαλιάζει με στοργή και πατρική αγάπη, χαίρεται για την πρόοδό τους και επαινεί την αφοσίωσή τους στα ζώπυρα της πατρίδας μας.
«Κρατήστε στην καρδιά σας, κρατήστε βαθιά στην ψυχή σας αυτή την ιερή παρακαταθήκη και παραδώστε την ιερή σκυτάλη στα παιδιά σας, ώστε και οι μνήμες να μείνουν ζωντανές και η διαχρονικότητα του Γένους μας να φτάσει έως τη συντέλεια του αιώνα».
Μετά τη Θεία Λειτουργία σχηματίστηκε λιτανευτική πομπή, η οποία με την ιερή εικόνα της Παναγίας της Σμυρνιάς κατευθύνθηκε στην Πλατεία των Προσφύγων, όπου δεσπόζει ο Ανδριάντας του Αγίου Εθνοϊερομάρτυρα Χρυσοστόμου Σμύρνης. Εκεί τελέστηκε δέηση, έγινε σύντομη ομιλία από εκπρόσωπο των απογόνων των ηρωικών Μικρασιατών προσφύγων και κατατέθηκαν στεφάνια.