ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ
1. Κάθε φορά που γιορτάζουμε έναν άγιο, αδελφοί χριστιανοί, μα ιδιαίτερα όταν γιορτάζουμε θεομητορική εορτή, βλέπω το ευχάριστο θέαμα να έρχονται στις πανηγύρεις πλήθη πιστών για να προσκυνήσουν την εικόνα του εορτάζοντος αγίου ή την εικόνα της Παναγίας μας.
Προσωπικά, χαίρω ιδιαίτερα όταν το θέαμα αυτό συμβαίνει με τα νέα παιδιά, με τους νέους και τις νέες. Μα πιο συγκινητικό είναι το θέαμα των μανάδων με παιδιά στην αγκαλιά ή και τα μικρά τους παιδιά, που τα κρατούν από το χέρι και να βάζουν να δώσουν τρυφερό ασπασμό στην Παναγία. Θα είναι μια ωραία και συγκινητική ανάμνηση αυτό για το παιδάκι, ανάμνηση μέχρι τα γεράματά του. Μεγάλος στην ηλικία θα θυμάται κλαίγοντας την σκηνή αυτή, που η μανούλα του το πήγαινε μικρό για να προσκυνήσει την Παναγία. Από το θέαμα, λοιπόν, αυτό το οποίο βλέπω συχνά στην Μητρόπολή μας, θέλω σήμερα, αδελφοί χριστιανοί, να σας πω λίγα λόγια για την προσκύνηση στα ιερά εικονίσματα, αν και, όπως θυμάμαι, και άλλοτε σας μίλησα περί των ιερών εικόνων. Θα σας πω όμως άλλα πράγματα σήμερα.
2. Εμείς οι Ορθόδοξοι έχουμε εικονίσματα, όπως έτσι μας διέταξαν να κάνουμε οι Πατέρες της Ζ´ Οικουμενικής Συνόδου. Έχουμε εικονίσματα και όχι αγάλματα ή ανδριάντες, όπως έχουν οι Καθολικοί. Αλλά η εικόνα δεν είναι ακριβώς το ίδιο το πρόσω¬πο που εικονίζει, γι᾽ αυτό και λέγεται «εικών» από το «εοικέναι», που σημαίνει «ομοιάζω». Ενώ τα λείψανα των αγίων είναι αυτό το ίδιο των σώμα των αγίων που έκανε ασκητικά παλαίσματα για να έλθει η Χάρη του Χριστού σ᾽ αυτό και είναι το σώμα που υπέστη μαρτυρικούς βασανισμούς, μη αρνούμενος ο άγιος την πίστη του στον Ιησού Χριστό.
Γι᾽ αυτό και τα λείψανα των αγίων τα τιμούμε περισσότερο από τα ιερά εικονίσματα. Όμως, όταν προσκυνάμε τιμητικά μία εικόνα, πρέπει να νοιώθουμε ότι είναι ο ίδιος ο άγιος ενώπιόν μας, είναι η Ίδια η Παναγία στο ιερό Της εικόνισμα που προσκυνάμε. Είναι, παρίσταται, με την Χάρη Της. Έτσι διαβάζουμε στα ιερά μας Συναξάρια ότι από την εικόνα ακούστηκε η φωνή του εικονιζομένου αγίου ή της Παναγίας, αν πρόκειται διά δική Της εικόνα, ή ότι δάκρυσε ή χαμογέλασε η εικόνα ή ότι ράγισε για να δηλώσει κάποιο ερχόμενο κακό και θλιβερό γεγονός ή ότι κινείται το καντήλι Της, όπως συμβαίνει με την θαυματουργό εικόνα της Παναγίας της Πορταίτισσας στο Άγιον Όρος.
Γι᾽ αυτό πρέπει με ευλάβεια πολλή να προσκυνάμε τα ιερά εικονίσματα, γιατί σ᾽ αυτά είναι οι μορφές του Χριστού και της Παναγίας μας, των αγίων της Εκκλησίας μας. Όταν είμαστε, δηλαδή, μπροστά στην εικόνα της Παναγίας, να νοιώθουμε ότι είμαστε μπροστά στην Ίδια την Παναγία και πρέπει λοιπόν να προετοιμαζόμαστε κατάλληλα για μία τέτοια συνάντηση μαζί Της. Ο άγιος πατήρ Παίσιος έλεγε ότι, όταν πήγαινε στην εικόνα της Παναγίας για να προσευχηθεί, κρατούσε πάντα και ένα λουλούδι στα χέρια του, για να Της το προσφέρει.
3. Θέλω τώρα, όμως, χριστιανοί μου, να σας πω κάτι που άκουσα πριν από χρόνια από έναν ευσεβή και λόγιο ιερέα και μου άρεσε. Αν η εικόνα που προσκυνούμε – είπε ο ιερέας αυτός – είναι του Χριστού, να φιλάμε τα πόδια του Χριστού, γιατί είναι ο Θεός μας. Αν η εικόνα είναι της Παναγίας, να Της φιλάμε τα χέρια, γιατί η Παναγία είναι η Μητέρα μας. Και αν είναι εικόνα κάποιου αγίου να του φιλάμε το πρόσωπο, γιατί οι άγιοι είναι αδέλφια μας. Αυτό το λέγω έτσι σαν μία ακρίβεια κατά την προσ¬κύνηση των αγίων εικόνων, αλλά προσκυνάτε ελεύθερα τα εικονίσματα, όπως νοιώθετε.
4. Όταν ασπαζόμεθα τα ιερά εικονίσματα, αδελφοί, αυτό σημαίνει και ένα μεταξύ μας ασπασμό. Ακούστε πως το εννοώ: Όταν ασπάζεσθε μία εικόνα, σκεφθείτε ότι πριν από σας την εικόνα αυτή την ασπάστηκαν άλλοι και μετά από σας θα την ασπαστούν πάλι άλλοι. Ώστε όλοι συναντώμαστε στον ασπασμό της ίδιας εικόνας και αυτό σημαίνει και διδάσκει την μεταξύ μας αγάπη και τον μεταξύ μας χαιρετισμό. Γνωρίζετε ασφαλώς, αδελφοί, ότι πρώτα οι χριστιανοί ασπάζονταν ο ένας τον άλλο κατά την θεία Λειτουργία, τότε που ο ιερεύς έλεγε το «αγαπήσωμεν αλλήλους». Επειδή όμως αργότερα ήταν πολύ το πλήθος των χριστιανών, ο μεταξύ τους αυτός ασπασμός γινόταν ως εξής: Ο ιερέας ασπαζόταν μία εικόνα. Έπειτα έδινε την εικόνα αυτή να την ασπαστεί άλλος και εκείνος την έδινε στον άλλο και γινόταν το ίδιο μέχρι να ασπαστούν όλοι την εικόνα αυτή. Και αυτό εθεωρείτο ως ασπασμός μεταξύ όλων των χριστιανών.
5. Στα σπίτια σας, χριστιανοί μου, να έχετε ιερά εικονίσματα. Και ξέρω ότι έχετε. Αλλά θέλω να σας πω μία ευσεβή παλαιά παράδοση που γίνεται και σήμερα ακόμη σε άλλα μέρη και όσοι θέλουν ας την τηρήσουν. Όταν παλαιότερα οι χριστιανοί αγόραζαν μία εικόνα για το σπίτι τους, την πήγαιναν στην Εκκλησία πρώτα, στον Ναό της Ενορίας τους ή σε κάποιο Μοναστήρι· την άφηναν εκεί 40 ημέρες και λειτουργημένη και λιβανισμένη λοιπόν από τον παπά στο Ιερό του Ναού, την έπαιρναν έπειτα στο σπίτι τους. Έτσι, σαν λειτουργημένη, έβλεπαν την εικόνα με μεγαλύτερη ευλάβεια. Ο ιερέας στον Ναό είχε ιδιαίτερο χώρο, όπου έβαζε τις εικόνες που ήταν για «λειτούργηση». Έχω δεί αυτό το θέαμα και το θυμάμαι με συγκίνηση.
Για να μην μπερδεύονται δε οι εικόνες – γιατί ήταν πολλές – , οι χριστιανοί που τις έφερναν έγραφαν πρώτα πίσω από την εικόνα το όνομά τους και έγραφαν ακόμη και την ημερομηνία που την έφεραν για «λειτούργηση», για να είναι βέβαιο ότι συμπληρώθηκαν οι 40 ημέρες! Για τα χρόνια που μιλώ και για τον τόπο που εννοώ ήταν αδύνατον να μπεί στο σπίτι εικόνα χωρίς πρώτα να λειτουργηθεί στην Εκκλησία. Ω χρόνια και ω ορθόδοξα ήθη!
6. Ο άγιος Νικόδημος ο αγιορείτης, αδελφοί χριστιανοί, αγαπούσε ιδιαίτερα την θαυματουργό εικόνα που βρίσκεται στην Ιερά Μονή του Δοχειαρίου, την Παναγία Γοργοϋπήκοο. Ένοιωθε φλογερή αγάπη, ένοιωθε έρωτα στην ψυχή του να βρίσκεται μπροστά στην εικόνα αυτή και δεν χόρταινε να την βλέπει και να προσεύχεται σ᾽ Αυτήν. Όλον αυτόν το ιερό ερωτικό του πόθο για την Εικόνα της Παναγίας τον εκφράζει σ᾽ αυτό το καρδιακό του μεγαλυνάριο.
Λέγει στην Παναγία για την εικόνα Της: «Τέτρωμαι τω πόθω σου, Μαριάμ, φλέγει με ο έρως καθοράν σου την Ιεράν Εικόνα, Παρθένε, το κάλλος και την δόξαν και κόρον ου λαμβάνω του μεγαλύνειν Σε»!
Και ο πόθος του αγίου, χριστιανοί μου, ήταν ακόμη, την ώρα του θανάτου του να δεί την εικόνα αυτή της Παναγίας μας να τον κοιτάζει με γλυκασμό και να τον παρηγορεί και να απομακρύνει τους δαίμονες, που την ώρα του θανάτου έρχονται στον ψυχορραγούντα διεκδικούντες να του πάρουν την ψυχή. Και αυτόν τον πόθο του ο άγιος τον έκανε πάλι μεγαλυνάριο στην Παναγία Γοργοϋπήκοο, στο οποίο λέγει: «Ίδοιμι, Παρθένε, ψυχορραγών, εν καιρώ θανάτου την εικόνα Σου την σεπτήν· παραμυθουμένην και ιλαρώς ορώσαν και όψεις των δαιμόνων αποδιώκουσαν».
Αυτό το πολύ ωραίο μεγαλυνάριο της Παναγίας μας, αδελφοί, είναι πολύ ωραίο να το λέμε κάθε βράδυ πριν από τον ύπνο, ο οποίος είναι μία εικόνα του θανάτου, κατά τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό.
Με πολλές ευχές
