Λόγοι περί της ψυχοκτόνου οιήσεως

Ο άγιος Νεκτάριος σχετικά με την οίηση και τον οιηματία γράφει: «Η οίηση είναι φρόνημα υψηλό ανθρώπου ταπεινού, που θεωρεί τον εαυτό του μεγάλο.  Ο οιηματίας έχει μεγάλη υπόληψη για τον εαυτό του, φρονεί υψηλά και αγνοώντας τα πάντα νομίζει ότι είναι σοφός. Επιδεικνύει τον εαυτό του για συνετό, ενώ στην πραγματικότητα είναι ανόητος. Νομίζει ότι είναι κάτι, ενώ δεν είναι τίποτε.

Ξεγελάει τον εαυτό του και τα έργα του είναι ανόητα.

Όντας κακός νομίζει τον εαυτό του αγαθό, δεν μετράει τις πράξεις του με το κοινό μέτρο της εκτιμήσεως, αλλά με το μέτρο της οιήσεώς του.

Την οίηση ονόμασαν οι αρχαίοι πάθος φύσει ακάθαρτο και την ορίζουν σαν σταμάτημα της προκοπής. Γιατί όποιος την έχει δεν βελτιώνεται.

Ο οιηματίας ο,τι θέλει, αυτό νομίζει ότι είναι. Ο οιηματίας περιφρονεί τους άλλους και τους δικούς του συγγενείς. Είναι ανόητος και “τα μυαλά του έχουν πάρει αέρα”.

Είναι πάντα θλιμμένος και μεμψίμοιρος, επειδή τάχα δεν εκτιμάται κατά την αξία του· είναι κατήγορος δεινός των άλλων και μάλιστα εκείνων που δεν τον θαυμάζουν· παραπονείται ότι αδικείται από αυτούς που είναι πραγματικά καλύτεροί του και αιτιάται την θεία πρόνοια.

Ο οιηματίας είναι ασεβής, γιατί λατρεύει μόνον τον εαυτό του»

Ο Γέροντας Παίσιος εξηγώντας ότι “η γνώσις φυσιοί” έλεγε:

«Όταν ο άνθρωπος αποκτήσει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, αυτή γίνεται ο φράχτης, που εμποδίζει την Χάρη του Θεού να τον πλησιάση. Ενώ, όταν ο άνθρωπος πετάξη την ιδέα που έχει για το εαυτό του, την ψεύτικη, τότε ο Καλός και Πλούσιος Πατέρας μας τον πλουτίζει με τις θεικές Του φωτεινές ιδέες.

Όταν όμως ο ταλαίπωρος έχη μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του και την κρατάη την ιδέα αυτή στον εγκέφαλό του, συνεχίζει να είναι εγκέφαλος, σάρκα και αγνοεί την Χάρη του Θεού, το Άγιο Πνεύμα.

Γι᾽ αυτό η γνώση θα πρέπη να ακολουθή τον φόβο του Θεού και να συμβαδίζη με την πράξη. Όταν μπαίνη ο εγωισμός και μιλώ, για να με θαυμάσουν, γιατί εγώ σκέφθηκα καλύτερα, τότε λειτουργούν οι πνευματικοί νόμοι, για να συνέλθω.

Όταν όμως γίνεται συνέχεια, πειράζει.

Μία τριχούλα μπαίνει στο μάτι και το ερεθίζει λίγο. Αν μπαίνει συνέχεια, δημιουργεί μεγάλο ερεθισμό. Έτσι και εδώ δημιουργείται πνευματικός ερεθισμός»

Ο άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ μιλώντας για τον Φαρισαίο έλεγε:

«Όποιος έχει προσβληθεί από την ασθένεια του φαρισαισμού, δεν θα προκόψει ποτέ πνευματικά. Το πετρωμένο έδαφος του χωραφιού της καρδιάς του δεν δίνει καρπό.

Απαραίτητη προϋπόθεση της πνευματικής καρποφορίας είναι η καλλιέργεια της καρδιάς με την μετάνοια και το πότισμά της με τα κατανυκτικά δάκρυα.

Αληθινή συμφορά είναι η έλλειψη πνευματικής προκοπής. Αλλά η βλαπτικότητα του φαρισαισμού δεν περιορίζεται στην πρόκληση ψυχικής ακαρπίας.

Ο ιός, θα έλεγα, του φαρισαισμού είναι ολέθριος και θανατηφόρος. Γιατί όχι μόνο αχρηστεύει τα καλά έργα του ανθρώπου, αλλά και τα κάνει επιζήμια για την ψυχή του, η οποία τελικά καταδικάζεται από τον Θεό.

Όταν ο φαρισαισμός δυναμώσει και ωριμάσει, κυριεύει ολοκληρωτικά την ψυχή. Καί τότε αυτή δίνει φρικτούς καρπούς»

Ο αββάς Ισίδωρος ο πρεσβύτερος τόνιζε για την υπερηφάνεια:

«Αν νόμιμα ασκήστε νηστεύοντας, μη το παίρνετε επάνω σας. Αν δε για αυτό κομπάζετε, καλύτερα ας τρώτε κρέας. Γιατί είναι προτιμότερο να τρώγη κανείς κρέας παρά να το παίρνη επάνω του και να έχη μεγάλη ιδέα για το εαυτό του».

Ο άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης σχετικά με την προσευχή και την υπερηφάνεια έγραφε:

« Η αναισθησία της καρδιάς κατά την προσευχή, ως προς τις αλήθειες των λόγων της προσευχής, προέρχεται από ένα βαθύτερο αίτιο· την κρυμμένη στην καρδιά υπερηφάνεια. 

Ανάλογα με το τι αισθάνεται κανείς κατά την προσευχή, μπορεί να διακρίνη αν είναι υπερήφανος ή ταπεινός. Όσο πιο θερμή είναι η προσευχή σου, τόσο πιο ταπεινός είσαι. Όσο πιο ψυχρή είναι, τόσο πιο υπερήφανος είσαι»

Ο στάρετς Μακάριος της Όπτινα έλεγε για την υπερηφάνεια:

«Να έχεις εγρήγορση. Να προσέχεις ώστε ο ύπουλος λογισμός της υπερηφάνειας να μη γλιστρήσει μέσα σου, γιατί θα σού πεί αμέσως πως εσύ ζείς πιο καλά και πιο ενάρετα από τους άλλους.

Είναι τόσο πονηρός και επικίνδυνος, που ούτε θα τον καταλάβεις καθόλου. Από ένα μικροσκοπικό σπόρο που θα πέσει στην καρδία σου θα αναπτυχθεί ένας γιγάντιος φαρισαίος και θα σε οδηγήσει στην αλαζονεία.

Είναι καλύτερα να είσαι αμαρτωλός με μετάνοια ενώπιον του Θεού, παρά δίκαιος και υπερήφανος»