1. Και την σημερινή Κυριακή, αδελφοί χριστιανοί, η Εκκλησία μας τιμά ιδιαίτερα τον τίμιο Σταυρό, γιατί ονομάζεται «Κυριακή μετά την Ύψωσιν του τιμίου Σταυρού». Την εορτή αυτή την εορτάσαμε χθες-προχθές.
Και ο λόγος μας σήμερα, λοιπόν, θα είναι πάλι για τον Σταυρό του Κυρίου. – Στο προηγούμενο κήρυγμά μου σας είπα ότι για την σωτηρία μας έπρεπε να σταυρωθεί ο Χριστός. Το έπρεπε λέγεται «δεί». Και ο Χριστός είπε, «ούτως υψωθήναι δεί τον Υιό του Ανθρώπου» (βλ. Ιω. 3,14). Έπρεπε, λοιπόν, να σταυρωθεί ο Χριστός, γιατί διαφορετικά δεν θα σωζόμεθα. Αυτό το δόγμα, αυτή η αλήθεια, κηρύττει την τιμή στον Τίμιο Σταυρό. Θα εξηγήσουμε άλλοτε, με περισσότερα λόγια σε άλλο κήρυγμά μας, γιατί ο Ιησούς Χριστός έπρεπε να σταυρωθεί, για να σωθούμε εμείς. Είναι μεγάλη θεολογία αυτό και θέλει ιδιαίτερο λόγο.
2. Εδώ θέλω να πω μόνο γι᾽ αυτό το θέμα ότι οι Ιουδαίοι, οι οποίοι περίμεναν τον Μεσσία ως ένα ένδοξο πολιτικό ηγέτη, που θα εξεγείρει τον λαό εναντίον των Ρωμαίων, δεν μπορούσαν να δεχθούν τον Ιησού, ένα κρεμασμένο στο ξύλο του σταυρού, για Μεσσία. Και όμως έτσι, ως εσταυρωμένο, παρουσίαζε τον Μεσσία η Παλαιά Διαθήκη, που ήταν η Βίβλος των Ιουδαίων. Πρώτος ο Μωυσής είχε πεί στους Ιουδαίους: «Όψεσθε την ζωήν υμών κρεαμένην απέναντι των οφθαλμών υμών». Και μάλιστα προέβλεψε την απιστία τους και τους είπε ακόμη: «Και ου μη πιστεύσητε τη ζωή υμών» (Δευτ. 28,66)! Αλλά και ο Ησαίας είχε παρουσιάσει τον Μεσσία ως αμνό πορευόμενο για σφαγή και είπε: «Ως πρόβατον επί σφαγήν ήχθη, και ως αμνός εναντίον του κείροντος αυτόν άφωνος» (Ησ. 53,7). Και για τον Ιερεμία, που η ζωή του προτύπωνε τον Μεσσία, είπαν οι εχθροί του να τον θανατώσουν με το να του βάλουν θανατικό ξύλο στο ψωμί του: «Δεύτε εμβάλωμεν ξύλον εις τον άρτον αυτού» (Ιερ. 11,19). Και ότι ο Ιησούς Χριστός που σταυρώθηκε είναι Θεός το είχε πεί ο Έσδρας. Είπε: «Ευλογητός Κύριος ο εκπετάσας τας χείρας αυτού (δηλαδή, που σταυρώθηκε) και σώσας την Ιερουσαλήμ κατέναντι των οφθαλμών υμών». Και όπως μας είπε το Ευαγγέλιο της προηγούμενης Κυριακής, όταν οι όφεις θανάτωναν τον λαό, ο Μωυσής, με την εντολή του Θεού, κρέμασε όφι σε ξύλο και είπε γι᾽ αυτό το σημείο: «Τούτο προσέχετε και ου μη αποθάνητε» (Αριθμ. 21,8.9). Και ο Δαβίδ πάλι, μιλώντας ως εκ προσώπου του Μεσσία, είπε για το πάθημά Του στον Σταυρό: «Ώρυξαν χείράς μου και πόδας μου, και διεμερίσαντο τα ιμάτιά μου εαυτοίς, και επί τον ιματισμόν μου έβαλον κλήρον» (Ψαλμ. 21,17.19). Γι᾽ αυτό και τελικά λέγει ο Χρυσόστομος στον άπιστο Ιουδαίο: «Έδει (= έπρεπε) τον Χριστόν σταυρωθήναι, ω παράνομε και αγνώμων Ιουδαίε, ότι ο νόμος και οι προφήται ούτως εκήρυξαν, σώζεσθαι την ανθρωπότητα διά Χριστού»!
3. Αλλά και για τον ίδιο τον τίμιο Σταυρό ο Θεός έδωσε σημείο και τον παρουσίασε ως σωτήριο: Ενώ, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του προφήτου Ιεζεκιήλ, όλοι οι άνομοι και μη ανήκοντες στον Θεό θα εθανατώνοντο, όμως τα τέκνα του Θεού, τα έχοντα στα μέτωπά τους το σημείο ΤΑΒ, δηλαδή, τον Σταυρό, θα εσώζοντο από την καταδίκη και την καταστροφή (βλ. Ιεζ 9,4.6). Ο Σταυρός είναι το σημείο, που έδωσε ο Ίδιος ο Χριστός στην ανθρωπότητα για να πιστέψουν. Θυμηθείτε, παρακαλώ, εκείνη την σκηνή που οι Φαρισαίοι ζήτησαν από τον Χριστό ένα σημείο για να πιστέψουν. Και ο Χριστός τους είπε ότι ως τέτοιο σημείο θα τους δοθεί το σημείο του προφήτου Ιωνά (Ματθ. 12,32). Ποιο είναι αυτό; Οι Πατέρες ερμηνεύουν ότι είναι ο Σταυρός και ο θάνατος και η ταφή και η ανάσταση του Χριστού. Kαι θυμηθείτε πάλι, χριστιανοί μου, τον λόγο του Χριστού που είπε στους Ιουδαίους: «Όταν υψώσετε (δηλαδή, όταν σταυρώσετε) τον Υιό του ανθρώπου, τότε θα γνωρίσετε ότι είμαι ο “εγώ ειμι”» (= ο Γιαχβέ Θεός). Δηλαδή, με την σταύρωση του Ιησού Χριστού φάνηκε η θεική Του δύναμη. Πραγματικά, μετά την σταύρωση του Χριστού έπαυσαν τα ιουδαικά ήθη και τότε ξαπλώθηκε το κήρυγμα στα πέρατα της οικουμένης.
4. Χριστιανοί μου, πρέπει να τιμάμε πάντοτε και με βαθειά ευλάβεια τον Τίμιο Σταυρό, του οποίου την παγκόσμια Ύψωση εορτάσαμε προχθές. Και όταν λέγω να τιμάμε τον Τίμιο Σταυρό εννοώ και τον σταυρωθέντα πάνω σ᾽ αυτόν Ιησού Χριστό, τον Εσταυρωμένο Χριστό. Αλλά πρέπει να γνωρίζουμε γιατί σταυρώθηκε ο Ιησούς Χριστός, για να τιμάμε το πάθος Του. Όπως λέγει κάπου, σε μία ωραία του ομιλία στην ανάσταση του Χριστού ο άγιος Χρυσόστομος, όταν σε ρωτάει ο άπιστος Ιουδαίος, γιατί σταυρώθηκε ο Χριστός, εσύ να του απαντάς: «Για να σταυρώσει τον Διάβολο». Και όταν σου λέγει, γιατί κρεμάστηκε σε ξύλο, εσύ να του λες: «Για να ανακαλέσει την αμαρτία που έκαναν οι πρωτόπλαστοι στο ξύλο, στο δένδρο, όταν έφαγαν από τον απαγορευμένο καρπό». Και όταν πάλι σε ερωτά, γιατί φόρεσε ακάνθινο στέφανο, εσύ να του απαντάς: «Για να εκριζώσει τα αγκάθια και τους τριβόλους που έφερε η αμαρτία του Αδάμ. Όπως ο Χριστός γεννήθηκε από γυναίκα για να απαλείψει από τους ανθρώπους την αμαρτία που έφερε η Εύα, έτσι και εδώ. Την γη που γεωργήθηκε με αγκάθια, από την ανυπακοή των πρωτοπλάστων, ο Χριστός, που φόρεσε αγκάθια στην κεφαλή Του, έκανε, με την υπακοή Του, ημερωτέρα. Και αν πάλι σε ερωτά ο Ιουδαίος, γιατί ο Χριστός ήπιε όξος και χολή, να του λες: «Για να εξεμέσουμε ημείς το θανατηφόρο δηλητήριο, που ήπιαμε με την αμαρτία του Αδάμ». Γιατί, η χολή εκείνη του Χριστού στο Σταυρό, «εμόν γέγονε γλύκισμα», λέγει ο Χρυσόστομος. «Και το όξος εκείνο εμόν γέγονεν ίαμα»!
5. Αλλά ο Χριστός μας είπε και συγκεκριμένο τρόπο, πως να τιμούμε τον Σταυρό. Για εκείνον που θέλει να είναι του Χριστού, ο Χριστός είπε: (α) «Απαρνησάσθω εαυτόν» και (β) «αράτω τον Σταυρόν αυτού και ακολουθήτω μοι» (Μαρκ. 8,35). Για το τι σημαίνει το πρώτο, το να απαρνηθούμε τον εαυτό μας, ας το μάθουμε από το τι σημαίνει το να απαρνηθούμε κάποιον. Σημαίνει ότι δεν τον νοιαζόμαστε, δεν τον λυπούμαστε, ούτε τον βοηθάμε και ας παθαίνει τα χειρότερα. Έτσι, λοιπόν, και το να αρνηθούμε τον εαυτό μας σημαίνει να μην νοιαζόμαστε για τον εαυτό μας, ακόμη και να μην τον λυπούμαστε, όταν πάσχει για την αγάπη του Χριστού. Σημαίνει ότι για την πίστη στον Χριστό πρέπει να παραδίδουμε τον εαυτό μας σε κινδύνους και σε αγώνες και να τα υποφέρουμε πρόθυμα αυτά, σαν να συμβαίνουν ξένο πρόσωπο, που το έχουμε απαρνηθεί. Και το δεύτερο πάλι, το «αράτω τον σταυρόν αυτού», σημαίνει το ίδιο. Δεν σημαίνει απλώς το να βαστάζουμε στο χέρι ή να φέρουμε πάνω μας τον Σταυρό, αλλά σημαίνει αυτό που λέγει ο άγιος Χρυσόστομος: Σημαίνει ότι για την πίστη και την αγάπη του Χριστού, πρέπει να είμαστε παρατεταγμένοι σε κινδύνους, να είμαστε έτοιμοι για καθημερινό θάνατο και για σφαγή, όπως το είπε ο απόστολος Παύλος, «καθ᾽ ημέραν αποθνήσκω» (MPG 50,825.52.837).
Εύχομαι, αδελφοί μου, με την διδασκαλία των αγίων Πατέρων να νοήσουμε την θεολογία του Τιμίου Σταυρού, που εορτάσαμε προχθές την παγκόσμια Ύψωσή Του, και με την Χάρη του Εσταυρωμένου Κυρίου μας να ζούμε την θεολογία αυτή με ασκητικό βίωμα και με θυσιαστική προσφορά.
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
