Η Παναγία και η Ελλάδα

Του αρχιμ. Ιακώβου Κανάκη
Η Παναγία προτυπώνεται στην Παλαιά Διαθήκη, «παρουσιάζεται» στην Καινή και είναι το Πρόσωπο εκείνο που μεσουρανεί μέσα στην Εκκλησία μέχρι και σήμερα. Η Παναγία είναι παντού, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Δεν λείπει στις προσευχές των ανθρώπων. Και στις χαρές τους αλλά κυρίως στις  λύπες τους είναι παρούσα.

Το όνομα της και μόνο όταν άκουγε, ο νέος άγιος της Εκκλησίας, ο Όσιος Παΐσιος σκιρτούσε από χαρά. Ασπαζόταν, κατά το συναξάριό του,  και το όνομά της ακόμα αν το έβλεπε κάπου γραμμένο. Όμως όχι μόνο εκείνος, αλλά και όλοι οι άγιοι είχαν μια ιδιαίτερη ευλάβεια στην Παναγία και όχι μόνο οι άγιοι, αλλά και όλοι οι χριστιανοί συνδέονται άρρηκτα μαζί της. Η Παναγία και Θεοτόκος ήταν και είναι παντού, μεταξύ γης και ουρανού, πάντοτε μεσίτρια. Η Παναγία ως «Δεομένη», ως «Τριχερούσα», ως «γλυκοφιλούσα», ως «διασώζουσα», και με χιλιάδες άλλα προσωνύμια έχει δείξει και δείχνει την παρουσία της. Με τα «επώνυμα» αυτά, πού η ευλάβεια των ανθρώπων της προσέδωσε, προσπαθούμε ως άνθρωποι να εγκωμιάσουμε την ύπαρξή της και την προσφορά της στο ανθρώπινο γένος. Μα και πάλι, ποιητές και υμνογράφοι, καλλιτέχνες και μελωδοί, και όλοι μας είμαστε «μικροί» να περιγράψουμε αυτό πού έκανε για όλες τις γενεές των ανθρώπων. Η Θεοτόκος είναι αυτή πού με τον καρπό της κοιλίας της άλλαξε την ιστορία, άλλαξε την πορεία της. Της προσφέραμε   τον ομορφότερο μήνα του έτους, τον Αύγουστο και όχι τυχαία. Ήθελαν οι Πατέρες με Αυτήν να κλείνει το εκκλησιαστικό έτος, όπως και με την Ίδια να αρχίζει. Η γιορτή της Γεννήσεώς της στις 8 Σεπτεμβρίου ανοίγει τον εορταστικό θεομητορικό κύκλο και η κατάθεση της Τιμίας Ζώνης Της τον κλείνει. Είναι η Παναγία δηλαδή και πρώτη  και στο τέλος. Στο τέλος ωστόσο «μνημονεύεται» και στις αιτήσεις της Θείας Λειτουργίας με το «Της Παναγίας Αχράντου….» αλλά αυτό έχει έναν άλλο βαθύτερο και ουσιαστικότερο λόγο πού συμβαίνει. Είπαμε είναι Μεσίτρια και με τον ρόλο της αυτόν παραλαμβάνει όλα τα αιτήματα που αναφέρονται πριν, τα προσάγει στον Χριστό.

Όμως κάπου αλλού θα σταθούμε για να δυναμώσουμε και να παρηγορηθούμε για τα τόσα καινοφανή δεινά πού γίνονται στην πατρίδα μας. Δεν είναι το ανθρώπινο γένος γενικά που συνδέεται μαζί Της, αλλά ιδιαίτερα ο τόπος μας, το γένος μας, η πατρίδα μας.

Εδώ στην Μακεδονία μας, στην Χαλκιδική, διάλεξε να φτιαχτεί το περιβόλι της. Εδώ στην μικρή μας χώρα θέλησε να υπάρχουν τόσοι ναοί, μονές, προσκυνήματα που τιμάται το όνομά της. Αλλά και στην καθημερινότητα μας τόσες φορές ακούγονται ονόματά της. Εδώ στην Ελλάδα, ιστορικά, αποδεδειγμένα, συνδέεται η Παναγία τόσο στενά, δυνατά και άρρηκτα με την φυλή μας. Τα δύο αυτά μεγάλα του τόπου μας, Παναγία και Ελλάδα, σχετίζονται από πολύ παλιά. Κοντά στους αγώνες των Ελλήνων η Παναγία, όχι επειδή κάνει διάκριση στους λαούς, αλλά επειδή υπερασπίζεται και ενισχύει το δίκαιο, υπερασπίζεται τους αδύναμους.  Είναι αρωγός όταν οι διαμάχες είναι αμυντικού χαρακτήρα, πού σαν σκοπό έχουν να διαφυλάξουν τα ιερά και όσια, και αυτήν την ελευθερία, αυτό το μέγιστο θεϊκό δώρο. Όντως την ελευθερία μας μας χάρισε ο Θεός. Σε όλο αυτό το σχέδιό Του όμως η Παναγία βρισκόταν αρωγός πάντοτε, στηρίζουσα  σε κάθε αδικία, αλλά και ειδικά στο γένος των Ελλήνων.

Η Παναγία τιμάται στην Ελλάδα και  όλως ιδαιτέρως τον μήνα Αύγουστο. Τιμάται στα νησιά, στην Ήπειρο και στον Μοριά. Όμως τιμάται και σε ένα κομμάτι της Ελλάδας πού βρίσκεται στο εξωτερικό. Εκεί και η Πίστη και η πατρίδα «ζουν»! Αναβιώνεται εκεί ο τρόπος ύπαρξης της Εκκλησίας των πρωτοχριστιανικών χρόνων. Βιώνεται η πανήγυρις σαν τις παλιές «αγάπες». Κοινό τραπέζι στον Ναό, κοινό και στην συνέχεια. Τραγούδια και χοροί ενώνουν τους απόδημους. Τους θυμίζουν την γη των πατέρων τους. Οι γιορτές στην ξένη είναι θεία εμπειρία είναι όμως και αναζωπύρωση ηθών και εθίμων. Ήθη και έθιμα που έχουν και αυτά την Παναγία ως κέντρο. Κέντρο της ζωής η Παναγία που κάνει την πατρίδα μας θεοτοκοσκέπαστη. Σε αυτήν η ελπίδα μας και η απαντοχή μας.