1. Γνωστό είναι το σημερινό Ευαγγέλιο, αδελφοί χριστιανοί, γιατί το ακούμε και άλλη φορά το χρόνο, την περίοδο του Ματθαίου. Και άλλη φορά σας μίλησα πάνω στην σημερινή ευαγγελική περικοπή και δεν θέλω να σας λέγω τα ίδια, αν και ο απόστολος Παύλος λέγει ότι το να επαναλαμβάνει τα ίδια στους χριστιανούς δεν του είναι βαρετό, γιατί αυτό γίνεται για την ασφάλειά τους, για την σταθερότητά τους δηλαδή στην πίστη.
Το θέμα για το οποίο θα σας μιλήσω σήμερα θα είναι για τον καταραμένο τον Διάβολο, για τον Σατανά, όπως λέγεται διαφορετικά. Και προτίμησα αυτό το θέμα, γιατί γι᾽ αυτόν και για λεγεώνα δαιμόνων, μιλούσε το σημερινό άγιο Ευαγγέλιο, που είχαν καταλάβει τον άνθρωπο της χώρας των Γαδαρηνών και τον έκαναν δυστυχισμένο.
Κατά πρώτον, χριστιανοί μου, θέλω να σας πω αυτό το σοβαρό και βασικό, ότι υπάρχει Διάβολος. Ο Διάβολος είναι μια πραγματική και ζωντανή ύπαρξη και δεν είναι κάτι το αφηρημένο, σαν μια κακή δύναμη να πούμε. Το λέγω αυτό, γιατί πολύ παλαιότερα, ένας φημισμένος καθηγητής του Πανεπιστημίου είπε από την πανεπιστημιακή έδρα στους φοιτητές ότι δεν υπάρχει Διάβολος. Δημιούργησε ταραχή στους φοιτητές ο λόγος αυτός του καθηγητού, αλλά ζούσε τότε ένας άλλος φημισμένος και κορυφαίος διδάσκαλος των θεολογικών γραμμάτων, ο καθηγητής Χρήστος Ανδρούτσος. Οι φοιτητές λοιπόν κατέφυγαν στον καθηγητή αυτόν και του είπαν τον σκανδαλισμό τους για το άκουσμα από πανεπιστημιακή έδρα ότι δεν υπάρχει διάβολος και ο καθηγητής Ανδρούτσος είπε: «Πω, πω…! Μεγάλη αίρεσις ο λόγος αυτός, άτε (= διότι) του Ιησού Χριστού ελθόντος ίνα λύση τα έργα του Διαβόλου»! (Α΄ Ιωάν. 3,8). Γι᾽ αυτό, λοιπόν, επειδή ο Διάβολος είναι πρόσωπο και όχι μία αφηρημένη δύναμη, πολλοί το αρχικό γράμμα της λέξης «Διάβολος» το γράφουν με κεφαλαίο δέλτα (Δ). Και ορθά πράττουν, γιατί τα κύρια ονόματα που αναφέρονται σε υπαρκτά πρόσωπα γράφονται το αρχικό τους με κεφαλαίο.
2. Για τον Διάβολο, χριστιανοί μου, θέλω να πω έπειτα αυτό που ξέρετε, ότι είναι και αυτός κτίσμα Θεού και δεν είναι κάποια προαιώνια κακή ύπαρξη, ώστε να πούμε ότι υπάρχουν δύο άκτιστες θεικές αρχές, μία καλή, ο Θεός μας, και μία κακή, ο Διάβολος. Αυτό πάλι, αν το πούμε, είναι μία άλλη αίρεση και πλάνη, που λέγεται διαρχία. Όχι! Ένας είναι ο Κύριος και Θεός μας, η Αγία Τριάς, ο Πατήρ, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα. Ο Διάβολος είναι κτίσμα Θεού. Αλλά θα πεί κανείς: Έκανε λοιπόν ο Θεός το κακό, κάνοντας τον Διάβολο; Όχι, χριστιανοί μου! Ο,τι βγήκε από τα χέρια του Δημιουργού Θεού είναι «καλόν λίαν» (Γεν. 1,31). Ο Θεός έκανε τον Διάβολο, όχι όμως κακόν, αλλά τον έκανε πολύ καλόν, τον έκανε άγγελο, αρχηγό μάλιστα των αγγέλων, γι᾽ αυτό και λέγεται «Εωσφόρος». Αλλά δεν τίμησε ο ῾Εωσφόρος την υψηλή του αυτή θέση και έπεσε και έγινε Διάβολος. Τι συνέβηκε; Δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι συνέβηκε, πως, δηλαδή, συνέβηκε η πτώση του Εωσφόρου. Για την πτώση του όμως έχουμε την σαφή μαρτυρία του Κυρίου μας, ο Οποίος λέγει, «εθεώρουν τον σατανάν ως αστραπήν εκ του ουρανού πεσόντα» (Λουκ. 10,18). Αλλά το διατί ακριβώς έγινε η πτώση του Διαβόλου δεν έχουμε σαφή μαρτυρία από την Αγία Γραφή. Γενικά υπάρχει η παράδοση στην Εκκλησία μας ότι ο Διάβολος εξέπεσε από την υψηλή του θέση γιατί θέλησε να λάβει την θέση του Θεού· θέλησε να στήσει τον θρόνο του πάνω από Αυτόν. Και έχουμε πραγματικά τον λόγο στον προφήτη Ησαία που λέγει: «Πως εξέπεσεν εκ του ουρανού ο εωσφόρος;».
Και λέγει ο προφήτης γι᾽ αυτόν: «Συ δε είπας εν τη διανοία σου· εις τον ουρανόν αναβήσομαι, επάνω των αστέρων του ουρανού θήσω τον θρόνον μου… έσομαι όμοιος τω Υψίστω» (14,12-14). Αλλά αυτός ο λόγος, όπως φαίνεται καθαρά από το κείμενο, λέγεται για άνθρωπο (βλ. Ησ. 14,16), για τον βασιλέα της Βαβυλώνος. Αυτός είναι ο εδώ εωσφόρος. Θα μπορούσαμε όμως να πούμε ότι το χωρίο αυτό του Ησαίου λέγεται μεν για τον βασιλέα της Βαβυλώνος, αλλά υπαινίσσεται με εκφράσεις του την πτώση του Εωσφόρου εις Διάβολο. Κρατούμε λοιπόν την πίστη αυτή, η οποία λέγεται από τους αγίους Πατέρες, ότι ο Διάβολος έγινε Διάβολος, επειδή θέλησε να υψωθεί υπεράνω του Θεού. Αλλά, προ ετών χριστιανοί μου, διάβασα σε ένα σοβαρό και βαθύ θεολογικό βιβλίο – δεν θυμάμαι σε ποιο – μια άλλη, παραπλήσια ερμηνεία της πτώσης του Διαβόλου, που μου άρεσε ιδιαίτερα και επιθυμώ να σας την πω. Ακούστε: Ο Διάβολος στην αρχή, όπως είπαμε, ήταν καθαρό πνεύμα, γιατί ήταν άγγελος και μάλιστα ο αρχηγός των αγγέλων. Σαν καθαρό, λοιπόν, πνεύμα που ήταν είχε προγνωστικό χάρισμα. Και με το χάρισμά του αυτό είδε πάνω από αυτόν άνθρωπο δοξασμένο να λάμπει και να αστράπτει πολύ περισσότερο απο αυτόν και να υμνούν και να δοξολογούν τον άνθρωπο αυτόν άγγελοι και άνθρωποι. Ο Εωσφόρος φθόνησε τον λαμπρότερο από αυτόν στην δόξα του άνθρωπο και για τον φθόνο του προς Αυτόν έπεσε και έχασε την δική του δόξα.
Ποιος είναι ο άνθρωπος αυτός, ο πολύ λαμπρότερος από τους αγγέλους και υμνούμενος περισσότερο από αυτούς; Είναι η ΠΑΝΑΓΙΑ! Ώστε, κατά την ερμηνεία αυτή, ο Διάβολος εξέπεσε από την υψηλή αγγελική του θέση, γιατί φθόνησε την Παναγία μας, γιατί εχθρεύθηκε την Παναγία μας. Και αφού εχθρεύθηκε την Παναγία μας δεν μπορεί εμείς να τον κάνουμε φίλο μας και να πράττουμε αυτά που μας λέγει. Εμείς αγαπάμε την Παναγία, είμαστε δικοί Της και είμαστε από την γενιά Της. Μου άρεσε, χριστιανοί μου, αυτή η ερμηνεία για την πτώση του Διαβόλου, και κρατείστε την και αυτή παρακαλώ, ως μία άλλη ερμηνεία, για να μισήσουμε περισσότερο τον Διάβολο, αφού αυτός φθόνησε και μίσησε την Παναγία μας. Είναι τρισκατάρατος.
3. Ο Διάβολος πολέμησε με λύσσα το έργο του Ιησού Χριστού, του αληθινού Μεσσία. Και κατά πρώτον ήθελε να τον μεταποιήσει και να τον κάνει κοσμικό Μεσσία. Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα με τους πειρασμούς που Του πρόβαλε στην έρημο μετά το βάπτισμά Του. Τον ήθελε ως Μεσσία να δίνει ψωμί στον λαό (βλ. Ματθ. 4,3), να φαντάζεται και να δοξάζεται από τους ανθρώπους (βλ. Ματθ. 4,6) και να έχει βασίλεια και αυτοκρατορίες (βλ. Ματθ. 4,8). Αλλά ο Ιησούς απέκρουσε τις κοσμικές προτάσεις του Διαβόλου και έμεινε ο αληθινός Μεσσίας, όπως τον είχαν προφητεύσει οι προφήτες στην Παλαιά Διαθήκη. Αλλά ο Διάβολος πολέμησε τον Χριστό και κατά τον θάνατό Του. Ενώ αυτός ήταν που έβαλε τα όργανά του να θανατώσουν τον Χριστό, όμως δεν ήθελε τον θάνατό Του διά του Σταυρού, γιατί αυτό θα έφερνε την συντριβή του Διαβόλου. Έτσι, και σταυρωμένος που ήταν ο Χριστός, ο Διάβολος έβαζε τους Ιουδαίους κάτω από τον Σταυρό να Του φωνάζουν, «κατέβα από τον σταυρό» (Μαρκ. 15,30). Γιατί το έκανε αυτό; Γιατί, αν κατέβαινε ο Χριστός από τον σταυρό, τότε θα έλεγε ο Διάβολος: «Βλέπετε, δεν είναι αυτός ο Μεσσίας. Γιατί οι Γραφές λέγουν ότι ο Μεσσίας θα πεθάνει στον σταυρό. Αφού αυτός κατέβηκε από τον σταυρό, δεν είναι αυτός ο Μεσσίας. Μην τον πιστεύετε»! Και όχι μόνο τον Μεσσία πολέμησε ο Διάβολος, αλλά πολέμησε και πολεμεί με λύσσα και την Εκκλησία Του με τους τρεις παραπάνω πειρασμούς, με τους οποίους πολέμησε και τον Ιδρυτή Της και Νυμφίο Της, τον Ιησού Χριστό. Ο Διάβολος θέλει μία εκκοσμικευμένη Εκκλησία, μία δηλαδή Εκκλησία που να ασχολείται μόνο με τα οικονομικά προβλήματα του λαού, δίδοντας σ᾽ αυτόν ψωμί και μία Εκκλησία με μεγαλεία και κοσμικά βασίλεια. Έτσι είναι οι παπικοί.
4. Αλλά ο Χριστός μας, χριστιανοί μου, απέκρουε τον Διάβολο και τις μεθοδείες του Διαβόλου. Η συντριβή δε του Διαβόλου έγινε κυρίως με τον σταυρικό θάνατο του Χριστού. Στην πραγματικότητα, όταν εσταυρώνετο ο Χριστός σταύρωνε, δηλαδή, κάρφωνε τον Διάβολο. Έστι είπε ο άγιος Ιγνάτιος στον αυτοκτάτορα Τραιανό. «Έχω τον Χριστό στα στέρνα μου», του είπε. «Για ποιόν Χριστό μου λες;», τον ρωτάει ο Τραιανός. «Γι᾽ αυτόν που σταυρώθηκε επί Ποντίου Πιλάτου;». Και ο άγιος του απάντησε: «Τον ανασταυρώσαντα την αμαρτίαν ημών μετά του ταύτης ευρετού»! Ο Χριστός δηλαδή σταυρούμενος σταύρωσε την αμαρτία και αυτόν που βρήκε την αμαρτία, δηλαδή, τον Διάβολο. – Αδελφοί μου, εμείς ανήκουμε στον Χριστό. Τον Διάβολο τον αποκηρύξαμε. «Απετάξω τον Σατανά;»! «Απεταξάμην»! Και ακόμη περισσότερο τον φτύσαμε. «Έμπτυσον αυτόν»! Αφού, λοιπόν, δεν ανήκουμε στον Διάβολο, ας αντιστεκόμαστε σ᾽ αυτόν. Ο Απόστολος μας λέγει: «Αντίστητε τω Διαβόλω και φεύξεται αφ᾽ υμών» (Ιακ. 4,7). Αλλά ο καλύτερος τρόπος πολεμικής κατά του Διαβόλου είναι η περιφρόνηση σ᾽ αυτόν και σ᾽ αυτά που μας λέγει. Μας τον υπέδειξε ο Κύριός μας τον τρόπο αυτό με τον λόγο Του, «ύπαγε οπίσω μου σατανά» (Ματθ. 4,10). Στις κακές λοιπόν επιθυμίες και τους κακούς λογισμούς, που μας προσφέρει ο Διάβολος για να πράξουμε το κακό, εμείς να του λέγουμε, «ύπαγε οπίσω μου σατανά». Γκρεμοτσακίσου Διάβολε, τρισκατάρατε Διάβολε, εσύ που φθόνησες την Παναγία μας, που εμείς αγαπούμε και προσκυνούμε.
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
