1. Μιλώντας για την γνώση του Θεού, αδελφοί χριστιανοί, πρέπει να πούμε πρώτα τον ωραίο λόγο του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, ότι τον Θεό δεν μπορούμε να Τον γνωρίσουμε, ούτε και να Τον καταλάβουμε.
Μελετώντας τον Θεό, αυτό μόνο καταλαβαίνουμε: Ότι δεν μπορούμε να Τον καταλάβουμε! «Άπειρον τον θείον – λέει ο ιερός πατέρας – και ακατάληπτον και τούτο μόνον αυτού καταληπτόν, η απειρία και ακαταληψία»1! Γι᾽ αυτό και η Αγία Γραφή παρουσιάζει τον Θεό ότι κατοικεί σε «φως απρόσιτον» (Α´ Τιμ. 6,16), σε φως, δηλαδή, που δεν μπορεί κανείς να το πλησιάσει (βλ. και Α´ Ιωάν. 4,12). Αν ο Θεός ήταν καταληπτός από εμάς τους ανθρώπους, τότε αυτός δεν θα ήταν Θεός. Ο Θεός, αγαπητοί μου, είναι πολύ πάνω από ᾽μας και πέρα από ᾽μας. Είναι Θεός και δεν μπορούμε, λοιπόν, να Τον γνωρίσουμε. Δεν είναι ένα αντικείμενο, που το εξετάζουμε και το σπουδάζουμε με το μυαλό, αλλά είναι Θεός. Είναι Πνεύμα. «Πνεύμα ο Θεός», είπε ο Χριστός στην Σαμαρείτιδα (Ιωάν. 4,24).
2. Αλλά, αν δεν μπορούμε να γνωρίσουμε τον Θεό, όμως εμείς οι άνθρωποι δεν είμαστε σε παντελή άγνοια του Θεού. Κατά πρώτον, όλοι οι άνθρωποι όλων των λαών έχουν έμφυτη την έννοια και την ροπή προς τον Θεό, γι᾽ αυτό και από παλαιά-παλαιά όλοι οι λαοί λατρεύουν κάποιο θεό. Κι αν έχαναν τον πραγματικό Θεό, όμως ήταν τόσο δυνατή η ανάγκη τους για Θεό, ώστε έπαιρναν μία πέτρα και ένα φίδι ακόμη ή ένα κροκόδειλο και τον έκαναν θεό! – Αλλά και ο γύρω κόσμος, που μας περιβάλλει, αποδεικνύει καθαρά και την ύπαρξη και το μεγαλείο του Θεού. Κάθε σπίτι κατασκευάζεται από κάποιον· και αυτός που έκανε το μεγάλο αυτό σπίτι, την γύρω μας φύση, που είναι κόσμημα – γι᾽ αυτό και την λέμε «κόσμο – είναι ο Θεός (βλ. Εβρ. 3,4). Και σπουδάζοντας την γύρω μας φύση, φαίνονται οι άπειρες τελειότητες του Θεού, η πανσοφία Του και η παντοδυναμία Του και η αιωνιότητά Του. Ο απόστολος Παύλος λέγει: «Τα γαρ αόρατα αυτού από κτίσεως κόσμου τοις ποιήμασι νοούμενα καθοράται, η τε αίδιος αυτού δύναμις και θειότης» (Ρωμ. 1,20). – Αλλά την τέλεια γνώση περί του Θεού την λάβαμε από τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, τον Υιό του Θεού, που ενανθρώπησε στην Κοιλία της Παναγίας μας και έγινε άνθρωπος. Και μας έδωσε την τέλεια αποκάλυψη περί του Θεού. Αυτό σημαίνει ο λόγος Του προς τον Θεό Πατέρα, ότι του «φανέρωσε το όνομα». «Εφανέρωσά σου το όνομα τοις ανθρώποις», είπε (Ιωάν. 17,6). Η τέλεια αυτή αποκάλυψη του Ιησού Χριστού είναι γραμμένη στο άγιο και ιερό Ευαγγέλιο, που πρέπει καθημερινά να διαβάζουμε, για να μαθαίνουμε όχι απλά τι είναι ο Θεός, αλλά και πως πρέπει να ζούμε τον Θεό.
[irp posts=”371500″ name=”Γόρτυνος Ιερεμίας: Η Παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού””]
Κατά την τέλεια, λοιπόν, αποκάλυψη που μας δίνει η Αγία Γραφή, ο Θεός, αδελφοί μου χριστιανοί, είναι ΠΡΟΣΩΠΟ και ΑΓΑΠΗ (βλ. Ιωάν. 1,1. Α´ Ιωάν. 4,7 εξ.14). Όταν λέγω ότι ο Θεός είναι «Πρόσωπο», εννοώ ότι δεν είναι μια αφηρημένη δύναμη, όπως είναι ο αέρας – μια «ανώτερη δύναμη», όπως το λέγουν πολλοί –, αλλά ότι ο Θεός είναι Ζωντανή Ύπαρξη. Είναι «Ο ΩΝ», όπως το είπε ο Θεός παλαιά στον Μωυσή. Ο Μωυσής εζήτησε από τον Θεό να του πεί το όνομά Του. Αλλά ο Θεός δεν έχει όνομα, όπως έχουν τα διάφορα υλικά αντικείμενα, γι᾽ αυτό και οι άγιοι Πατέρες ονομάζουν τον Θεό «ανώνυμο» και «υπερώνυμο». Και πρέπει κανείς να πεί πολλά-πολλά ονόματα για να εκφράσει τον Θεό και πάλι δεν το πετυχαίνει. Γι᾽ αυτό και πάλι οι άγιοι Πατέρες ονομάζουν τον Θεό «πολυώνυμο»! Αλλά ο Θεός, στον Μωυσή, που του ζήτησε το όνομά Του, του έδωσε το όνομα, «Ο ΩΝ», δηλαδή, Ο ΥΠΑΡΧΩΝ, ο «Γιαχβέ», όπως το λέει η Παλαιά Διαθήκη στα Εβραικά! Το όνομα αυτό του Θεού Τον παρουσιάζει και ως μία Ζωντανή ῞Υπαρξη και ως αιώνιο.
Είναι Ο ΩΝ, ο πάντοτε υπάρχων, ενώ εμείς πριν από εκατό χρόνια δεν υπήρχαμε. Και μετά από εκατό χρόνια πάλι δεν θα υπάρχουμε. Ο Θεός όμως είναι ο ΓΙΑΧΒΕ, ο ΩΝ, ο πάντοτε υπάρχων!
Ακούστε τώρα, χριστιανοί! Ο Θεός είπαμε, όπως το αποκαλύπτει η Αγία Γραφή, είναι ΠΡΟΣΩΠΟ και ΑΓΑΠΗ. Και έκανε ο Θεός τον άνθρωπο «κατ᾽ εικόνα και καθ᾽ ομοίωσίν Του», όπως ξέρουμε (βλ. Γεν. 1,26). Άρα και ο άνθρωπος είναι πρόσωπο και αγάπη. Και η σχέση μας, λοιπόν, με τον Θεό και μεταξύ μας πρέπει να είναι μία προσωπική κοινωνία αγάπης. Έτσι μας θέλει ο Θεός να ζούμε: Μονιασμένοι και αγαπημένοι!
Στο σημερινό μου κήρυγμα σας είπα, αγαπητοί μου, ότι ο Θεός είναι πολύ πάνω από ᾽μας και πέρα από ᾽μας. Στο επόμενο όμως κήρυγμα θα σας πω ότι ο Θεός είναι πολύ κοντά μας, είναι μέσα μας. Το πως δε συμβαίνει αυτή η «διπλόη» του Θεού, όπως την λέγουν οι άγιοι Πατέρες, το να είναι, δηλαδή, και πολύ πάνω από μας, αλλά και πολύ κοντά μας, θα σας το εξηγήσω.
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
1. Εκδ. Ορθ. πιστ. 1,4.
-120x86.jpg)
