του Σεβ. Μητροπολίτη Ζιμπάμπουε Σεραφείμ Κυκκώτη
Πιθανά ορατά εμπόδια για τη σύγκληση της Πανορθοδόξου Συνόδου*
Πανορθόδοξη Σύνοδος και A’ Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψη στη Γενέυη το 1976
Αν και υπήρχε ομόφωνη απόφαση της Α’ Διάσκεψης της Διορθοδόξου Προπαρασκευαστικής Επιτροπής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου που έγινε το 1971 στην Γενεύη η επόμενη Α’ Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψη να γίνει τον Ιούλιο του 1972, τελικά έγινε το 1976. Η καθυστέρηση των τεσσάρων ετών, ίσως είναι μια μαρτυρία της λειτουργίας των Διορθόδοξων συναντήσεων για να μη φθάσουμε σε αρνητικά βιαστικά συμπεράσματα αν για οποιονδήποτε λόγον δεν πραγματοποιηθεί το επόμενο έτος η Πανορθόδοξη Σύνοδος και αναβληθεί εν ευθέτω χρόνω για τους γνωστούς ευνόητους λόγους που έχουν δημιουργήσει ορατά εμπόδια για την σύγκληση της. Κατά συνέπεια θα ήταν άδικον για όσους ευθύνονται για την πιθανή αναβολή της να βιασθούμε να φορτώσουμε ευθύνες στον Οικουμενικόν μας Πατριάρχη κι όχι σε εκείνους που ήδη δημιουργούν προβλήματα για την ομαλή σύγκληση της.
Ως γνωστόν οι υφιστάμενοι λόγοι που δημιουργούν ορατά εμπόδια για τη σύγκληση της Πανορθοδόξου Συνόδου δεν είναι ότι υπάρχει οποιαδήποτε διαφωνία στο θεματολόγιο της Πανορθοδόξου Διασκέψεως, αλλά διαφορετικές προσεγγίσεις σε θέματα κανονικής δικαιοδοσίας μεταξύ ορισμένων Τοπικών Εκκλησιών. Το θέμα της κανονικής εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας στο Κατάρ έχει ήδη οδηγήσει το Πατριαρχείο της Αντιόχειας να φθάσει στην απόφαση της παύσεως κοινωνίας μετά του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Θα φαίνεται απίστευτο στον μελλοντικό ιστορικό της Ορθοδόξου Εκκλησίας δύο αρχαία Ιστορικά Πατριαρχεία, της Αντιοχείας και των Ιεροσολύμων, να έχουν καλές σχέσεις συνεργασίας με όλα τα Χριστιανικά Δόγματα και με όλες τις θρησκείες και να μη έχουν εκκλησιαστική Κοινωνία μεταξύ τους. Οι Προκαθήμενοι των δύο Πατριαρχείων φέρουν σε μεγάλο βαθμό και την ευθύνη για την απαράδεκτη αυτή πληγή της Ορθοδοξίας που ούτε ο Θεός δεν το θέλει.
Επίσης η αντικανονική ανάμειξη του Πατριαρχείου της Μόσχας στα εσωτερικά της Εκκλησίας της Τσεχοσλοβακίας έχει δημιουργήσει εσωτερικό σχίσμα για την εκλογή Προκαθημένου στην Εκκλησία αυτή.
Πρέπει όλοι μας να προσευχώμαστε με τον Οικουμενικό μας και τους συμμετέχοντας στην Σύναξη των Προκαθημένων του 2014 η απόφαση τους για την σύγκληση της Πανορθοδόξου Συνόδου την Κυριακή της Πεντηκοστής στον Ιερό Ναό της Αγίας Ειρήνης το επόμενο έτος να πραγματοποιηθεί. Ο θετικός ρόλος των Προκαθημένων των Πατριαρχείων Αντιοχείας, Ιεροσολύμων και Μόσχας είναι πλέον μπροστά μας για να ξεπερασθούν τα ορατά εμπόδια που απειλούν την αναβολή της και για να μη επωμισθούν από τον μελλοντικό ιστορικό της Ορθοδόξου Εκκλησίας και την ευθύνη της αναβολής της.
A’ Προσυνοδική Πανορθόδοξος Διάσκεψη στη Γενέυη το 1976
«Οι εργασίες της Διασκέψεως περιλάμβαναν συζητήσεις σε ολομέλεια και συνεδριάσεις τριών Επιτροπών. Η πρώτη Επιτροπή εξέτασε την αναθεώρηση του καταλόγου των θεμάτων της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και το θέμα της μεθοδολογίας προπαρασκευής της Συνόδου ως προς τα συγκεκριμένα θέματα που θα εξετάσει. Η δεύτερη Επιτροπή έκανε μια γενική επισκόπηση και αξιολόγηση της πορείας των σχέσεων και των διαλόγων της Ορθοδόξου Εκκλησίας μετά των λοιπών Χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών, ως και μετά του Παγκοσμίου Συμβουλίου των Εκκλησιών. Η Τρίτη Επιτροπή εξέτασε το θέμα του κοινού υφ’ άπαντων των χριστιανών εορτασμού του Πάσχα εν ωρισμένη Κυριακή[1].
Οι αποφάσεις της Διασκέψεως επί τη βάσει των εισηγήσεων των τριών Επιτροπών είναι οι ακόλουθες:
Ως προς τα δύο πρώτα θέματα της Ημερησίας Διατάξεως, ήτοι, α) την, συστάσει της Διορθοδόξου Προπαρασκευαστικής Επιτροπής, εξ αναθεωρήσεως του καταλόγου της Α’ Πανορθοδόξου Διασκέψεως της Ρόδου (1961) επιλογήν περιωρισμένου αριθμού θεμάτων της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου και β) την εκ νέου θεώρησιν και τον καθορισμόν της μεθόδου προπαρασκευής αυτών, η Διάσκεψις, αποδεχθείσα την σχετικήν εισήγησιν της, αναθέσει αυτής, επί τούτω Α’ Επιτροπής αυτής, ομοφώνως αποφασίζει:
A. Διά το θεματολογικόν
1. Όπως η ημερησία Διάταξις της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου αποτελεσθή εκ των ακολούθων δέκα θεμάτων:
α. Ορθόδοξος Διασπορά
β. Το Αυτοκέφαλον και τρόπος ανακηρύξεως αυτού
γ. Το Αυτόνομον και τρόπος ανακηρύξεως αυτού
δ. Δίπτυχα
ε. Το ζήτημα κοινού Ημερολογίου
στ. Κωλύματα Γάμου
ζ. Αναπροσαρμογή των περί νηστείας εκκλησιαστικών διατάξεων
η. Σχέσεις Ορθοδόξων Εκκλησιών προς τον λοιπόν χριστιανικόν κόσμον
θ. Ορθοδοξία και Οικουμενική Κίνησις
ι. Συμβολή των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών εις επικράτησιν των χριστιανικών ιδεωδών της ειρήνης, της ελευθερίας, της αδελφωσύνης και της αγάπης μεταξύ των λαών και άρσιν των φυλετικών διακρίσεων.
2. Όπως εκ των λοιπών προταθέντων θεμάτων τα συγκεντρώσαντα κατά δευτέραν προτεραιότητα μείζονα προτίμησιν εν τη Επιτροπή, ήτοι τα ακόλουθα: Αι πηγαί της θείας Αποκαλύψεως, Έννοια της Εκκλησίαις, Κωδικοποίησις Ιερών Κανόνων και Κανονικών Διατάξεων, Οικονομία και ακρίβεια, παραπεμφθώσιν εις την ιδιαιτέραν μελέτην των επί μέρους Εκκλησιών, προκειμένου να τύχωσιν ενδεχομένως μελλοντικής διορθοδόξου εξετάσεως.
1. Ως προς το θέμα του μοναχισμού, καίτοι τούτο ούτε εν τη Επιτροπή ούτε εν τη Ολομελεία έλαβεν, εν αναλογία κριτηρίων, προτεραιότητα τινα, όπως τύχη αμέσου εξετάσεως, εν τούτοις η Διάσκεψις, κατόπιν των επιμόνων εκκλήσεων της Αντιπροσωπείας της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Βουλγαρίας, ότι το θέμα τούτο ενέχει ζωτικήν σημασίαν δι’ αυτήν ταύτην την υπόστασιν και το μέλλον της τοπικής ταύτης Εκκλησίας, και κατόπιν της δηλώσεως της Αντιπροσωπείας ταύτης, ότι η ζωτική αύτη ανάγκη προς το θέμα τούτο, περιορίζεται εις μόνον το σημείον «του καθορισμού κατά πόσον είναι δυνατόν εις το μέλλον να χειροτονώνται Επίσκοποι εκ μοναχών, οι οποίοι εδέχθησαν απλώς την ευχήν της ρασοφορίας και ουχί μόνον εξ εκείνων, οι οποίοι εδέχθησαν το μέγα σχήμα», εδέχθη, διά το έκτακτον της περιπτώσεως, κατ’ εξαίρεσιν του σημείου τούτου και απόφασιν επ’ αυτού.
Επειδή όμως, συγχρόνως εν τη Διασκέψει διεπιστώθη, ότι, πρώτον, το απλούν τούτο σημείον δεν είναι ανάγκη να τύχη αποφάνσεως της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, είναι δε αφ’ ετέρου λόγω της ζωτικής σημασίας του επείγον διά την Αγιωτάτην Εκκλησίαν της Βουλγαρίας, και ότι, επομένως, θα ήρκει η επ’ αυτού απόφανσις μιας Πανορθοδόξου Διασκέψεως, εγκρίνει, όπως τούτο παραπεμφθή εις την επομένην Προσυνοδικήν Πανορθόδοξον Διάσκεψιν προς εξέτασιν και απόφασιν, ορίζει δε, όπως αι επί μέρους Εκκλησίαι μελετήσωσιν, εν τω μεταξύ χρόνω, το θέμα, η δε Αγιωτάτη Εκκλησία της Βουλγαρίας ετοιμάση την επ’ αυτού εισήγησιν αυτής, πάντα δε τα στοιχεία ταύτα συγκεντρωθώσιν εν τη Γραμματεία επί της Προπαρασκευής της Συνόδου προς παρουσίασιν ενώπιον της επομένης Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως.
2. Ως προς τα λοιπά θέματα, ήτοι τα:
Kαθορισμός της εννοίας του Δόγματος εξ επόψεως Ορθοδόξου
Αγία Γραφή
Θεοπνευστία της Αγίας Γραφής
Κύρος των Βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης εν τη Ορθοδόξω Εκκλησία
Η Ιερά Παράδοσις – Καθορισμός της εννοίας και εκτάσεως αυτής
Αυθεντικά κείμενα εν τη Ορθοδόξω Εκκλησία
Αυθεντία της Εκκλησίας (Καθορισμός της εννοίας αυτής)
Κοινή συνείδησις της Εκκλησίας
Το αλάθητον εν τη Εκκλησία, αποφαινομένη διά της Ιεραρχίας αυτής εν τη Οικουμενική Συνόδω.
Ορθοδοξία και Βίβλος
Ανακατανομή των λειτουργικών καθ’ όλου περικοπών
Ομοιομορφία Τυπικού και Λειτουργικών Κειμένων εν τη Λατρεία και εν τη τελέσει των Μυστηρίων. Αναθεώρησις και επιστημονική έκδοσις αυτών.
Πληρεστέρα συμμετοχή του λαϊκού στοιχείου εν τη λατρευτική και τη άλλη ζωή της Εκκλησίας.
Ειρηνικά Γράμματα
Άγιον Μύρον
Ο γάμος των κληρικών μετά την χειροτονίαν. Ο β’ γάμος των κληρικών
Η Ορθοδοξία εν τω κόσμω
Ορθοδοξία και άλλαι θρησκείαι
Η ευθανασία και η Ορθόδοξος Θεολογία
Η καύσις των νεκρών και η Ορθόδοξος Θεολογία
Άπαντα ταύτα ως προβληματολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας παραπέπονται εις την κατ’ ιδίαν μελέτην των επί μέρους Αγίων Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Β. Διά το Μεθολογικόν
1. Όπως συνεχισθή η υπό της Δ’ Πανορθοδόξου Διασκέψεως καθορισθείσα διαδικασία προπαρασκευής και επεξεργασίας των θεμάτων καθ’ όλα τα στάδια, πλήν του πρώτου σταδίου, κατά το οποίον αι αναλαμβάνουσαι την πρώτην προπαρασκευήν των θεμάτων Εκκλησίαι προσφέρωσιν αυτήν εις την περαιτέρω διορθόδοξον επεξεργασίαν ως καθαρώς πόρισμα επιστημονικής εργασίας και ουχί ως ιδίαν αυτών επίσημον εκκλησιαστικήν επί του θέματος άποψιν, τούτο δε ίνα υπάρχη ελευθερία διαλόγου επί του διορθοδόξου επιπέδου.
2. Όπως πάσα Εκκλησία, αναλαμβάνουσα την διαπραγμάτευσιν ενός των θεμάτων της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, αποστέλλη τη Γραμματεία επί της Προπαρασκευής την εργασίαν αυτής εντός εξαμήνου από της αναλήψεως της ευθύνης, το αργότερον δε, εις περίπτωσιν καθ’ ην υφίσταται αποχρών λόγος, εντός ενός έτους.
Εν συνεχεία εκλήθησαν αι παρούσαι Αντιπροσωπείαι, όπως δηλώσωσι τη Γραμματεία επί της Προπαρασκευής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου ποίον ή ποία θέματα αναλαμβάνει η Εκκλησία εκάστης, η δε Γραμματεία άμα τη λήψει των δηλώσεων θα υποβάλη τον κατάλογον εκάστη επί μέρους Εκκλησία.
Ως προς το τρίτον θέμα της Ημερησίας Διατάξεως, ήτοι «Γενική επισκόπησις και αξιολόγησις της πορείας των σχέσεων και των διαλόγων της Ορθοδόξου Εκκλησίας μετά των λοιπών Χριστιανικών Εκκλησιών και Ομολογιών ως και μετά του Παγκοσμίου Συμβουλίου των Εκκλησιών», η Διάσκεψις, αποδεχθείσα τας εισηγήσεις της επί τούτω Β’ Επιτροπής αυτής και αφού επήνεγκεν ωρισμένας τροπολογίας, αποφασίζει:
1. Όπως όσον αφορά εις τους ήδη εν πορεία θεολογικούς διαλόγους της Ορθοδόξου Εκκλησίας α) μετά των Αγγλικανών, β) μετά των Παλαιοκαθολικών και γ) μετά των Αρχαίων Ανατολικών Εκκλησιών συνεχισθώσιν ούτοι και ενταθώσιν, ιδιαιτέρως δε δραστηριοποιηθή ο διάλογος μετά των Αρχαίων Ανατολικών Εκκλησιών, πάντοτε εν τη ελπίδι της καρποφορίας των διαλόγων τούτων προς τον κύριον στόχον της χριστιανικής ενότητος.
2. Όπως, δοθέντος ότι διά Πανορθοδόξου ομοφώνου αποφάσεως έχει συσταθή Διορθόδοξος Τεχνική Θεολογική Επιτροπή προς προπαρασκευήν από ορθοδόξου πλευράς του μετά της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας Διαλόγου, δραστηριοποιηθή η λειτουργία της Επιτροπής ταύτης και άρξηται αύτη του έργου αυτής το ταχύτερον δυνατόν.
3. Δοθέντος ότι η Δ’ Πανορθόδοξος Διάσκεψις είχεν αποφασίσει την εις πρώτον στάδιον από μέρους των κατά τόπους Εκκλησιών μελέτην και προπαρασκευήν θεολογικού διαλόγου μετά των Λουθηρανών και διαπιστωθέντος ότι το στάδιον τούτο ικανώς εξειλίχθη διά των μέχρι τούδε γενομένων επί μέρους εργασιών και πλείστων επί ακαδημαϊκού επιπέδου ανεπισήμων θεολογικών συζητήσεων, όπως συσταθή ομοία ως και διά τους άλλους θεολογικούς διαλόγους Διορθόδοξος Επιτροπή προς προετοιμασίαν από Ορθοδόξου πλευράς επισήμου Θεολογικού διαλόγου μετά των Λουθηρανών και γένωνται, ως εν παρομοίαις περιστάσεσιν, όλα τα σχετικά προς συγκρότησιν της Διορθοδόξου ταύτης Επιτροπής.
4. Όπως η Διάσκεψις, εκφράζουσα την επιθυμίαν της Ορθοδόξου Εκκλησίας να συμβάλη εις την διαθρησκειακήν συνεννόησιν και συνεργασίαν, δι’ αυτής δε εις την απάλειψιν του φανατισμού από πάσης πλευράς, και τοιουτοτρόπως, εις την συμφιλίωσιν των λαών και επικράτησιν των ιδεωδών της ελευθερίας και της ειρήνης εις τον κόσμον προς εξυπηρέτησιν του συγχρόνου ανθρώπου, ανεξαρτήτως φυλής και θρησκεύματος, συστήση όπως η Ορθόδοξος Εκκλησία συνεργασθή προς τούτο μετά των άλλων, εκτός του Χριστιανισμού, θρησκευμάτων.
5. Όπως η Ορθόδοξος Εκκλησία, συνεχίζουσα την παράδοσιν αυτής ως πρωτοπόρου εν τη δημιουργία και τη προαγωγή της Οικουμενικής Κινήσεως και ως Εκκλησίας ιδρυτρίας του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, ενισχύση έτι περαιτέρω την οργανικήν αυτής συμβολήν εν τω Συμβουλίω τούτω και μάλιστα χωρίς να παραλείψη την πλήρη συνεργασίαν και συμβολήν αυτής ως προς το οριζόντιον γραμμήν, συγκεντρώση ιδίως την προσοχήν αυτής προς ενίσχυσιν της καθέτου γραμμής, ήτοι της θεολογίας της ενότητος της Εκκλησίας.
Προς τούτο θεωρείται απαραίτητον, όπως εις το ανώτερον προσωπικόν της έδρας του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών ενταχθή ικανός αριθμός Ορθοδόξων Θεολόγων και δη εις το τμήμα «Πίστις και Τάξις», εις τρόπον ώστε να λαμβάνουν ικανοποιητικήν θέσιν αι ορθόδοξοι θεολογικαί και εκκλησιολογικαί απόψεις εις την σύνταξιν των κειμένων του Συμβουλίου.
Τέλος, όπως εις πρώτην ευκαιρίαν επαναξετάσεως της δομής του Καταστατικού Χάρτου του Συμβουλίου επιδιωχθή η προσαρμογή του Καταστατικού τούτου Χάρτου, εις τρόπον ώστε η Ορθόδοξος εκπροσώπησις εις τα διοικητικά και συμβουλευτικά σώματα του Συμβουλίου να είναι ανάλογος προς τας Ορθοδόξους εκκλησιολογικάς αρχάς.
Ως προς το τέταρτον θέμα της Ημερησίας Διατάξεως, ήτοι:
«Εξέτασις του θέματος του κοινού υφ’ άπαντων των χριστιανών εορτασμού του Πάσχα εν ωρισμένη Κυριακή», η Διάσκεψις, αποδεχθείσα την εισήγησιν της επί τούτω Γ’ Επιτροπής αυτής, αποφασίζει:
Όπως λαμβανομένων υπ’ όψιν, αφ’ ενός της εν τη Ορθοδόξω Εκκλησία υπαρχούσης επιθυμίας του κοινού εορτασμού του Πάσχα υφ’ απάντων των χριστιανών, αφ’ ετέρου δε των υφισταμένων ποιμαντικών δυσχερειών εις ωρισμένας κατά τόπους Εκκλησίας, αλλά συγχρόνως και της ανάγκης σταθμίσεως και των άλλων εν Δύσει υπαρχουσών Ορθοδόξων ποιμαντικών υπαγορεύσεων και ότι, ως εκ τούτου, επιβάλλεται εξισορροπημένη αντιμετώπιστις του ζητήματος και, επομένως, αποφυγή πάσης βεβιασμένης επ’ αυτού πανορθοδόξου αποφάνσεως, μελετηθή το όλον ζήτημα εμπεριστατωμένως από πάσης πλευράς. Προς τούτο ανατίθησι τη Γραμματεία επί της Προπαρασκευής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, όπως, το ταχύτερον δυνατόν, συγκαλέση επί τούτω συνέδριον, του οποίου να μετάσχωσιν υπεύθυνοι ποιμενάρχαι, κανονιολόγοι, αστρονόμοι, ιστορικοί και κοινωνιολόγοι, και το οποίον να υποβάλη τα πορίσματα της εργασίας αυτού διά της Γραμματείας εις την επομένην Προσυνοδικήν Πανορθόδοξον Διάσκεψιν»[2].
* Οι αναφορές για τα πιθανά εμπόδια για τη σύγκληση της Πανορθοδόξου Συνόδου είναι προσωπικές
-120x86.jpg)
