Του Σεβ. Μητροπολίτη Ζιμπάμπουε Σεραφείμ Κυκκώτη
Α. Η σημασία της Πανορθοδόξου Διασκέψεως και οι σκοποί της.
Ο μακαριστός Χαλκίτης Θεολόγος της Εκκλησίας της Κύπρου Ανδρέας Μητσίδης[1], αναφερόμενος στη σημασία της Πρώτης Πανορθοδόξου Διασκέψεως της Ρόδου (1961) τονίζει ότι:
«διά πρώτη φοράν από αιώνων συνεκεντρώθησαν εν Ρόδω, την Κυριακήν 24ην Σεπτεμβρίου 1961, ηνωμένοι διά της αυτής πίστεως και της αυτής εκκλησιαστικής παραδόσεως, αντιπρόσωποι όλων των επί μέρους Ορθοδόξων Εκκλησιών προς συγκρότησιν Πανορθοδόξου Διασκέψεως».
Η Πανορθόδοξος αύτη Διάσκεψις της Ρόδου σκοπούς είχε:
1. Να φέρη εις επαφήν τας Ορθοδόξους Εκκλησίας διά της παροχής της ευκαιρίας και της δυνατότητος προς επικοινωνίαν και ανταλλαγήν απόψεων επί ζητημάτων και προβλημάτων αμοιβαίου ενδιαφέροντος.
2. Να καθορίση και συντάξη τον Κατάλογον των θεμάτων, των απασχολούντων από χρόνου ικανού τας Ορθοδόξους Εκκλησίας εις τον θεολογικόν, τον λειτουργικόν, τον κανονικόν και άλλους τομείς, κατ’ αναφοράν προς την μέλλουσαν Πανορθόδοξον Προσύνοδον, ήτις και θα αποφανθή οριστικώς επ’ αυτών, και
3. Να απευθύνη προς όλον τον χριστιανικόν κόσμον Μήνυμα, διά του οποίου η Ορθοδοξία να δίδη το παρόν και να αποδεικνύη το ενδιαφέρον αυτής και να προβάλλη την ζωήν της εν τη συγχρόνω διαρθρώσει των χριστιανικών πραγμάτων.
Και πράγματι κατά την Διάσκεψιν ταύτην της Ρόδου η Ορθοδοξία απεδείχθη, ότι είναι παρούσα, διεκήρυξεν εις όλον τον χριστιανικόν κόσμον, ότι είναι παρούσα και κατέστησε σαφές, ότι ούσα παρούσα, έχει ενδιαφέρον και ευθύνην, την οποίαν και δεν αρνείται.
Επί πλέον η Διάσκεψις αύτη εφανέρωσεν εις τους ανά τον κόσμον χριστιανούς την εσωτερικήν δύναμιν, η οποία διακρατεί και συντηρεί την Ορθόδοξον Εκκλησίαν ανά τους αιώνας αδιάσπαστον εν τη πίστει και τη λατρεία παρά την εθνολογικήν και γλωσσικήν διάκρισιν των τμημάτων αυτής και παρά την νομιζομένην ως κινδυνώδη αποκέντρωσιν και ανεξαρτησίαν, ήτις διακρίνει το διοικητικόν αυτής σύστημα.
Ωσαύτως η Πανορθόδοξος Διάσκεψις της Ρόδου υπήρξε Διάσκεψις αφαντάστως καρποφόρων επαφών και πολύ θετικών και εν ομονοία ληφθεισών αποφάσεων…
Η Διάσκεψις της Ρόδου δύναται επομένως να χαρακτηρισθή ως μέγα βήμα και ως μέγας ιστορικός σταθμός διά νέας εξορμήσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας εις ολόκληρον τον Χριστιανικόν κόσμον και ως αφετηρία νέας περιόδου της Ιστορίας αυτής, περιόδου νέας ακμής και δόξης….
Ως γνωστόν, επί τω σκοπώ προπαρασκευής Πανορθοδόξου Προσυνόδου, συνήλθε προηγουμένως το Πανορθόδοξον Συνέδριον Κωνσταντινουπόλεως, τω 1923, και τω 1930 η Διορθόδοξος Επιτροπή εν Αγίω Όρει, ήτις κατήρτισε και τον Κατάλογον των θεμάτων της Προσυνόδου, ορίσασα μάλιστα ως χρόνον μεν συγκλήσεως αυτής την 19η Ιουνίου 1932, ως τόπον δε τον αυτόν. Αλλά διά την τότε επικρατούσαν δυσχερή κατάστασιν δεν επραγματοποιήθη η σύγκλησις αυτής.
Επί του αυτού θέματος, της συγκλήσεως δηλαδή Πανορθοδόξου Προσυνόδου, επανήλθε το Οικουμενικόν Πατριαρχείον το Φεβρουάριον του 1951. Αλλ’ εκρίθη και πάλιν ανεύθετος και αδύνατος η σύγκλησις αυτής, λόγω των τότε ανωμάλων και αντιξόων πολιτικών συνθηκών….
Τον Οκτώβριο όμως του 1959 εκρίθη σκόπιμον παρά του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπως εις επιστέγασιν και ολοκλήρωσιν του προγενεστέρου έργου του Πανορθοδόξου εν Κωνσταντινουπόλει Συνεδρίου και της Διορθοδόξου εν Αγίω Όρει Επιτροπής και προς καλλιτέραν προπαρασκευήν του έργου της Πανορθοδόξου Προσυνόδου συγκληθή Πανορθόδοξος εν Ρόδω Διάσκεψις».
Στην Πατριαρχική του Επιστολήν προς τους Προκαθημένους των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών ο τότε Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Αθηναγόρας, μεταξύ άλλων τονίζει με σαφήνεια ότι:
1. Tης Πανορθοδόξου Διασκέψεως καλούνται, ίνα μετάσχωσι, καταβαλλομένης προς τούτο παρ’ ημών της προσηκούσης ενεργείας, πάσαι αι αδελφαί Ορθόδοξοι Εκκλησίαι, διά τριών εκάστη Αντιπροσώπων, ων οι δύο κατά προτίμησιν εκ της Ιεραρχίας.
2. Η συγκαλουμένη Πανορθόδοξος Διάσκεψις σκοπεί τούτο μεν την αλληλογνωριμίαν και αδελφικήν επικοινωνίαν μεταξύ των κατά τόπους Αγιωτάτων Ορθοδόξων Εκκλησιών διά των Εκποσώπων αυτών, εν συνομιλίαις, ανακοινώσεσι και συζητήσεσιν επί θεολογικών, κανονικών, λειτουργικών, ιστορικών και άλλων τομέων της εκκλησιαστικής ζωής, τούτο δε την προπαρασκευήν των θεμάτων, άτινα μέλλουσιν απασχολήσαι την Πανορθόδοξον Προσύνοδον, συμπληρουμένου, δι’ ομοφώνου, ως εικός, και κοινής αποφάσεως, του υπό της εν έτει 1930ω εν Αγίω Όρει συνελθούσης Διοιρθοδόξου Επιτροπής καταρτισθέντος σχετικού αυτών καταλόγου.
3. Διά την κοινή ομολογουμένην ανάγκην επιδιώξεως προσεγγίσεως προς την Ορθόδοξον ημών Εκκλησίαν των απ’ αυτής όπως ποτέ αποχωρισθεισών Ελασσόνων Χριστιανικών Εκκλησιών της Ανατολής, και την ουχ άπαξ από μέρους των τε Ορθοδόξων και Εκπροσώπων των Εκκλησιών τούτων εκφρασθείσαν σχετικήν επιθυμίαν και ευχήν, εις την εις αποστολήν Εκπροσώπων, ως φιλοξενουμένων, μη μετεχόντων μεν των κυρίως συνεδριών, παρισταμένων όμως εν ταις Γενικαίς Συνελεύσεσι και δημοσίαις εμφανίσεσι, διδομένης ούτως ημίν τε και εκείνοις της εν Χριστώ επικοινωνίαν, αλλά και εις συζητήσεις επί ζητημάτων, άτινα ηδύνατο αν προαγαγείν τας αμοιβαίας μεταξύ ημών και εκείνων σχέσεις, προς προώθησιν περαιτέρω και πραγμάτωσιν εν καιρώ της ποθητής ενώσεως.
4. Διά το γενικώτερον ενδιαφέρον όπερ μέλλει ίνα προκαλέση η Διάσκεψις ημών αύτη, ει γε ήθελεν εκδηλωθή επιθυμία αποστολής και παρουσίας κατ’ αυτήν Παρατηρητών από μέρους και άλλων Εκκλησιών, ως λ.χ. Ρώμης, Παλαιοκαθολικής, Αγγλικανικής, και ει τινός άλλης, το αίτημα αυτών τούτο θα ηδύνατο γενέσθαι αποδεκτόν»[2].
Β. Ανακοίνωση Τύπου της Πανορθοδόξου Διασκέψεως της Ρόδου, 1961
Στην πρώτη επίσημη ανακοίνωση Τύπου της Πανορθοδόξου Διασκέψεως τονίζονται τα ακόλουθα σημεία:
“Η Διορθόδοξος Διάσκεψις της Ρόδου συνεκλήθη τη πρωτοβουλία του Οικου-μενικού Πατριαρχείου, εν συνεννοήσει μετά των λοιπών Ορθοδόξων Αυτοκε-φάλων Εκκλησιών και εις ανταπόκρισιν αισθητού καταστάντος αιτήματος της κοινής συνειδήσεως της μιας και αδιαιρέτου Ορθοδοξίας.
Ο χαρακτήρ της Διασκέψεως είναι αυστηρώς εκκλησιαστικός και θρησκευτικός. Αντικείμενον και περιεχόμενον της Διασκέψεως αυτής είναι ο καταρτισμός του καταλόγου των θεμάτων, τα οποία θα εξετάση η μέλλουσα Πανορθόδοξος Οικουμενική Σύνοδος. Κατά ταύτα, το έργον της Διασκέψεως είναι καθαρώς προπαρασκευαστικόν, ουδόλως δε πρόκειται να γίνουν συζητήσεις επί της ουσίας των αναγραφομένων θεμάτων.
Ήδη, υπάρχει εν σχέδιον καταλόγου θεμάτων, καταρτισθέν υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου, εν συνεργασία μετά των λοιπών Ορθοδόξων Εκκλησιών. Αι επ’ αυτού τροποποιήσεις θα γινουν διά της ελευθέρας γνώμης και προτάσεως των επί μέρους Εκκλησιών, η δε αναγραφή ή μη εκάστου θέματος θα γίνη εν ομοφωνία των αντιπροσωπειών των μετεχουσών Εκκλησιών. Η εργασία αυτή θα γίνη εν επιτροπαίς, αι οποίαι θα υποβάλουν εν τέλει τας πορισματικάς εκθέσεις των προς την ολομέλειαν, ήτις θα εγκρίνη την τελικήν αναγραφήν εκάστου θέματος εις τον κατάλογον. Εις τας επιτροπάς θα μετέχουν αντιπρόσωποι όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών…..Κατά ταύτα, η σημασία της Διασκέψεως είναι προφανής, διότι, μετά μακρόν χρόνον, συνέρχονται όλαι αι Ορθόδοξοι Εκκλησίαι εις αδελφικήν επικοινωνίαν, εν πνεύματι ενότητος. Από της απόψεως ταύτης, η παρούσα Διάσκεψις αποτελεί μίαν σημαντικήν μαρτυρίαν της αρρήκτου ενότητος της Ορθοδοξίας ανά τον κόσμον»[3].
Για τον Κατάλογο των θεμάτων που επροτάθησαν υπό της Πανορθοδόξου Διασκέψεως της Ρόδου, 1961 θα αναφερθούμε στο επόμενο μας κείμενο.
[1] «Η εν Ρόδω Πανορθόδοξος Διάσκεψις», «Απόστολος Βαρνάβας», τεύχος 9, σελ. 259 – 261, Λευκωσία, 1961.
[2] «Απόστολος Βαρνάβας», τεύχος 11, σελ 331 – 332, Λευκωσία, 1961.
[3] «Απόστολος Βαρνάβας», τεύχος 11, σελ. 350, Λευκωσία, 1962.
-120x86.jpg)
