Γράφει: Γεώργιος Ι. Βασιλείου
«Αλί-Αλί την συνέτριψες με δυνατή γροθιά την όμορφη την πλάση-γκρεμίζεται σκορπά… την έχει ένα ημίθεος σωριάσει».
Με τις λέξεις αυτές ο Γκαίτε θέλησε να προφητεύσει την μακάβρια οικολογική ανισορροπία του μεταμοντέρνου ανθρώπου. Αυτοί οι στίχοι του αποτελούν μία φοβερή κραυγή αγωνίας για τον κόσμο, τα όντα και το μέλλον μας. Ένα μέλλον συμβίωσης με το θάνατο.
Φαινόμενα όπως η τρύπα του όζοντος, οι αλλαγές των κλιματολογικών συνθηκών καθώς και το φαινόμενο του Θερμοκηπίου αποτελούν τρανή απόδειξη του που πάμε, που οδηγούμαστε. Ο δε άνθρωπος, το μέρος του όλου της δημιουργίας, μένοντας εγκαταλελειμμένος και γυμνός καταμεσής της ιστορικής καταιγίδας του σύγχρονου τεχνοπωλείου θέτει ερωτήματα: Μπορεί ο μύθος της ολοκληρωτικής τεχνοκρατίας και του διανοητικού κύρους να μας εγγυηθούν την ελπίδα; Το μέλλον που έρχεται φέρνει μία ελπίδα ή κρύβει μόνο απειλές.
Αν και έχουμε εισέλθει στον 21 αιώνα αυτά τα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα και αυτό γιατί μπροστά στον απρόβλεπτο κόσμο των ομοιωμάτων και της σύγχρονης νοησιαρχίας η ελπίδα μπερδεύεται με το φόβο, η Θεά παραγωγή με την κατανάλωση, το καλό καγαθό με το ημίθεο κέρδος, η πρόοδος με την οπισθοδρόμηση, η καταστρατήγηση των θεμελιακών φυσικών ισορροπιών με τα πάθη του ανθρώπου. Τέλος, ο αισιόδοξος μύθος της επανεμφάνισης των δαιμόνων της ιστορίας με τον νέο απαισιόδοξο μύθο της επιστροφής των βαρβάρων του Ολοκληρωτικού Τεχνοπωλείου.
Ο λόγος του Απ. Παύλου στην προς Ρωμαίους επιστολή, του Νίτσε και του Σαίξπηρ, έρχεται να πιστοποιήσει σε όλο της το μεγαλείο την οικολογική παρακμή του μεταμοντέρνου ανθρώπου. «Η κτήση συστενάζει και συνοδύνει (Ρωμ. 8,22) μαζί με τον οικοκτονίζοντα πεπτωκότα κόσμο… Η μητρική γη μολύνεται, η έρημος απλώνεται… Η γη έγινε ένα άγονο ακρωτήρι και ο άνθρωπος της πλάσης, το αριστούργημα, δεν είναι παρά η πεμπτουσία της σκόνης». Η φύση τώρα εκδικείται τον άνθρωπο ηγεμόνα της, τον δυνάστη της, τον αυθαίρετο και βάναυσο εξουσιαστή της, ο οποίος την βιάζει ασεβώς και την καταπατά ανηλεώς.
Το ποιητικό και τελικό αίτιο αυτής της κατάστασης πρέπει να αναζητηθεί μέσα στην φρενήρη κυριαρχικότητα του ανθρώπου για κατάκτηση της ύλης και του σύμπαντος μέσα στην απολυτοποίηση του ανθρώπου ο οποίος απομακρυνόμενος από το Θεό πίστεψε ότι οι νέες ετερόκλητες τάσεις και απαξίες της τεχνικής θεότητας (Μηχανής ) θα χάριζαν σ΄αυτόν την ευημερία. Δυστυχώς όμως αυτή η υιοθέτηση εκ μέρους του ανθρώπου της μεταβιομηχανικής ατομοποίησης (indum duation), της ηθικής του καταναλωτικού ηδονισμού, της κερδοσκοπίας και της «ανάπτυξης» έναντι της δημιουργίας αποδείχτηκε το δίχτυ της αράχνης, το κουκούλι, αλλά και ο Οικολογικές σύγχρονος πύργος της Βαβέλ μέσα στον οποίο ο άνθρωπος της υλιστικής κουλτούρας και της ευδαιμονιστικής ανομίας έχει εγκλωβιστεί. Αυτή η παράβαση των ορίων της φύσης και η εγκατάλειψη, εκ μέρους του ανθρώπου, της ασκητικής θεώρησης του κόσμου, οδήγησε την επιστήμη σε απανθρωπιά, τη γνώση σε καταπίεση , τον άνθρωπο σε ομηρία των δυνατοτήτων του, τη φύση σε νέκρωση, το οικοσύστημα σε παγκόσμια φθορά. Μεταξύ του ανθρώπου και της φύσης αυτό που δεσπόζει πλέον είναι η καταθλιπτική παρουσία του οικοκτονίζοντος ανθρώπου, ο οποίος απολαμβάνει σήμερα τους πικρούς καρπούς των παραβάσεων του. Καθώς λέγει ο Καβάφης «χωρίς περίσκεψη, χωρίς αιδώ το μόνο που καταφέραμε είναι ότι μετατρέψαμε τον πλανήτη μας σε άγονο ακρωτήρι, μία φοβερή και μολυσμένη μάζα από καπνούς σε θερμοκήπιο θανάτου».
Αυτές οι αποκλίσεις του απολυτοποιημένου ανθρώπου σε σχέση με το περιβάλλον και το Θεό αποκαλύπτουν κυνικά την παθολογία του πολιτισμού μας, τον απανθρωπισμό μας, την αλλοτρίωση του οικολογικού μας εγώ. Φανερώνουν την ανθρώπινη αμαρτία και τη διασπασμένη ενότητα-τη διαταραγμένη ισορροπία, τη διαλεκτική αντιπαράθεση ανθρώπου-φύσεως, η οποία ήλθε ως επακόλουθο της ηθικής παρακοής του ανθρώπου έναντι του περιβάλλοντος.
Φανερώνουν την απομάκρυνση του ανθρώπου από τα παραδοσιακά μέσα ασκήσεως της Ορθοδόξου πίστεως που είναι η νηστεία, η εγρήγορση, η αυτοκριτική και αυτοέλεγχος.
Απένταντι σ΄αυτή τη δεύτερη αμαύρωση και εξ΄ αχρείωση του οικολογικού κατ΄ εικόνα, σε αυτό το εξαγγελόμενο θρηνητικό άσμα του επιθανάτιου ρόγχου της Παγκόσμιας Οικοκτονίας, ο δυτικοποιημένος άνθρωπος της εκκοσμίκευσης, της θρησκευτικής αλλοτρίωσης και του ορθολογισμού καλείται να δώσει λύσεις.
Αφήνοντας τους ειδικότερους να γράψουν για το οικονομικό-πολιτικά αίτια του προβλήματος ως ορθόδοξος, αντλώντας επιχειρήματα από το οπλοστάσιο της πατερικής παραδόσεως, πιστεύω ότι:
Για να υπερβούμε την οικολογική μας θνησιμότητα, για να ξεφύγουμε από το οικολογικό δράμα του παραλόγου πρέπει ο πτωτικός κόσμος να απορρίψει το κτητικό μοντέλο του ατομοκεντρικού, ουμανιστικού πολιτισμού της βαρβαρότητας και να επιστρέψει στο μετοχικό οικολογικό πρότυπο της ορθόδοξης ανατολής το οποίο βασίζεται στις αρχές της κοσμολογίας, της Χριστολογίας και σωτηρολογίας της δημιουργίας. Οι κληρονόμοι της βιομηχανικής επανάστασης πρέπει αυτήν την ώρα να απομακρυνθούμε από τα ακάθαρτα τεχνάσματα αυτού του κόσμου, να εγκαταλείψουμε το εργαλειακό, ωφελιμιστικό λόγο του σύγχρονου τεχνοπωλείου της δυτικοευρωπαϊκής υλιστικής κουλτούρας, της αποχαυνωτικής ευζωΐας και της ηδονιστικής απληστίας και να επιστρέψουμε σαν μικρά παιδιά στην βασιλεία του Θεού.
Απαλλαγμένοι απ’ όλες τις απατηλές μορφές ανθρωποκεντρισμού οφείλουμε να εισάγουμε στις εκκοσμικευμένες κοινωνίες της τεχνολογικής διανοητικής δικτατορίας της σύγχρονης Ευρώπης μία νέα βιοκεντρικη περιβαλλοντική ηθική, μία ηθική που στόχο της θα έχει το σεβασμό της γης, τη μεταμόρφωσή της και τον εξωραϊσμό της. Οφείλουμε να οδηγήσουμε τον οικολογικό πεπτωκότα κόσμο σε μία κοσμο-οικο-φιλική ηθική των ορίων και του μέτρου, έναντι της δημιουργίας η οποία ως όριά θα έχει τον Προμηθέα (κτήση του κόσμου) και τη Νέμεση (προστασία του κόσμου).
Αυτή η αφύπνιση της παγκόσμιας συνείδησης και η σύναψη ενός γαμήλιου συμβολαίου μεταξύ ανθρώποθυ και σύμπαντος θα μας οδηγήσει στην πραγματική κλίση μας, στη Βασιλική Ιεροσύνη μας. Η απόρριψη της εγωκεντρικής ορμής μας προς τη δημιουργία και η εγκατάλειψη της ψευδοορθολογικής μας ψευδοκυριαρχίας θα μας οδηγήσει στην επανεύρεση του αυθεντικού οικολογικού μας εγώ. Μέσα από αυτό το αναγεννημένο οικολογικό σώμα του νέου Αδάμ ο άνθρωπος από δυνάστης θα μεταμορφωθεί σε προνοητή και συνδημιουργό του δημιουργού του. Ο ρόλος του σε αυτόν τον μεταϊστορικό καινούργιο άφθαρτο κόσμο θα είναι πλέον μετοχικός, ευχαριστηριακός, συμφιλιωτικός, αυθεντικός. Η φύση γι΄αυτόν πλέον θα γίνει η γέφυρα επικοινωνίας με το Θεό αφού τοποθετημένος ανάμεσα στη γη και το Θεό σε ένα κοινό πεδίο έλξεως θα έρχεται ένας προς τον άλλο γεμάτος πάθος. Μόνο όταν ο μεταβιομηχανικός Αδάμ απελευθερωθεί από το διεστραμμένο τεχνοκρατικό οικολογικό μηδενισμό, μυστική οθόνη πάνω στην οποία ο πολιτισμός μας προβάλλει τα φαντάσματά του, θα μπορεί να οραματίζεται ένα δυνατό μέλλον μέσα από ένα ανθρωπινότερο παρόν, θα μπορεί να καυχάται ότι είναι αληθινός άνθρωπος κατ΄εικόνα και καθ΄ομοίωση Θεού.
