Η ερμηνεία παρά την συντομία της και την απλότητά της είναι επιστημονική
Η εργασία αυτή προσφέρεται στους αναγνώστες σε συνέχειες εκάστη Δευτέρα και Παρασκευή διά εξεύρεση λαθών και ενημέρωσή μας προς διόρθωσή των, πριν από την τελική δημοσίευση του έργου.
Ο κατακλυσμός (6,5-9,17)
Η διαφθορά της ανθρωπότητας (6,5-12)
(Προλογικό σημείωμα)
Καί η περικοπή μας αυτή ομιλεί για την αύξηση της αμαρτίας των ανθρώπων (στιχ. 11.12) και ότι λοιπόν είναι δικαιολογημένος ο κατακλυσμός. Ενώ η προηγούμενη περικοπή ως προκατακλυσμιαία αμαρτία παρουσίασε την σαρκικότητα (βλ. ιδιαίτερα, στιχ. 3 «διά το είναι αυτούς σάρκας»), η παρούσα περικοπή προχωρεί ακόμη περισσότερο και ως αμαρτία παρουσιάζει την διαφθορά της καρδιάς των ανθρώπων (στιχ. 5: «Πας τις διανοείται εν τη καρδία αυτού επιμελώς επί τα πονηρά πάσας τας ημέρας»). Γι᾽ αυτό και ο Θεός, μη ανεχόμενος πλέον, ως άγιος, την αμαρτία τους (στιχ. 6), αποφασίζει την εξάλειψή τους από την γη με κατακλυσμό (στιχ. 7). Όμως σ᾽ αυτή την διεφθαρμένη γενεά ένας δίκαιος άνθρωπος, ο Νώε, ευαρέστησε τον Θεό (στιχ. 9). Καί ασφαλώς αυτός θα απαλλαγεί από τον κατακλυσμό.
6,5Βλέποντας ο Κύριος ο Θεός ότι πληθύνθηκαν οι κακίες των ανθρώπων στην γη και όλοι τους κάθε μέρα μηχανεύονται με επιμέλεια τα πονηρά, 6«μετανόησε» ο Θεός γιατί έκανε τον άνθρωπο στην γη και «θύμωσε» (εναντίον του). 7Τότε είπε ο Θεός: «Θα εξαλείψω τον άνθρωπο, που δημιούργησα, από την γη• τον άνθρωπο και τα κτήνη• τα ερπετά και τα πτηνά του ουρανού, γιατί “μετανόησα” που τα έπλασα». 8Ο Νώε όμως βρήκε χάρη ενώπιον του Κυρίου του Θεού.
9Αυτή είναι η ιστορία του Νώε.
Ο Νώε ήταν ένας άνθρωπος δίκαιος, τέλειος στην γενεά του. Καί ευαρέστησε ο Νώε στον Θεό.α 10Γέννησε δε ο Νώε τρεις υιούς: τον Σημ, τον Χαμ και τον Ιάφεθ. 11Αλλά η γη διεφθάρη ενώπιον του Θεού και γέμισε από αδικίες. 12Καί είδε ο Κύριος ο Θεός την γη ότι είναι διεφθαρμένη, γιατί όλοι οι άνθρωποι είχαν διαφθείρει την ζωή τους στην γη.
α. «Καί περπάτησε με τον Θεό», λέει το Εβρ.
(Ερμηνευτικά σχόλια περικοπής)
6,5-9,17: Το τεμάχιο αυτό συνδυάζει δύο παραλλήλους διηγήσεις: Την μία γιαχβική, γεμάτη χρώμα και ζωή (6,5-8. 7,1-5.7-10• 12.16β.17.22-23. 8,2β-3α.6-12.13β.20-22) και την άλλη ιερατική διήγηση, περισσότερο ακριβή και στοχαστική, αλλά και περισσότερο ξηρή (6,9-22. 7,6.11.13-16β.18-21.24. 8,1-2α.3β-5.13α.14-19. 9,1-17). Ο τελικός συντάκτης σεβάστηκε αυτές τις δύο παραδόσεις και δεν προσπάθησε να καταργήσει τις διαφωνίες στις λεπτομέρειες. Έχομε πολλές βαβυλωνιακές διηγήσεις για τον κατακλυσμό, οι οποίες παρουσιάζουν αξιόλογες ομοιότητες με την βιβλική διήγηση, αλλά η βιβλική περιγραφή τις υπερβαίνει κατά πολύ στο θρησκευτικό και ηθικό της πνεύμα. Η Βίβλος δεν εξαρτάται κατ᾿ ευθείαν από καμμία των βαβυλωνιακών διηγήσεων, αλλά μπορούμε να πούμε ότι αντλεί από την ίδια πηγή με αυτές, μια πηγή η οποία ομιλεί για ανάμνηση μιάς ή και πολλών καταστροφικών πλημμυρών της κοιλάδος του Τίγρητος και του Ευφράτου, τις οποίες η παράδοση είχε εξογκώσει σε ένα παγκόσμιο κατακλυσμό. Μόνον – και αυτό είναι το ουσιώδες – ο ιερός συγγραφεύς ενδυνάμωσε αυτή την ανάμνηση με μία αιωνίου κύρους διδασκαλία για την δικαιοσύνη και ευσπλαγχνία του Θεού, για την κακία του ανθρώπου και την σωτηρία του δικαίου (βλ. Εβρ. 11,7).
Ο κατακλυσμός είναι μία κρίση του Θεού, η οποία προεικονίζει την κρίση των τελευταίων καιρών (βλ. Λουκ. 17,26 εξ. Ματθ. 24,37 εξ.), όπως η σωτηρία του Νώε εικονίζει την σωτηρία με τα ύδατα του βαπτίσματος (βλ. Α΄ Πετρ. 3,2-21), τυπολογία, η οποία θα ερμηνευθή ευρέως από τους Πατέρες. 6,6. Αυτή η μεταμέλεια του Θεού εκφράζει κατά ένα ανθρώπινο τρόπο την απαίτηση της αγιότητός του να μην μπορεί να υποφέρει την αμαρτία. Ιδία έκφρασις και εις Α΄ Βασ. 15,11. Το Α΄ Βασ. 15,29 απορρίπτει μία κατά γράμμα ερμηνεία. Συχνώς η μεταμέλεια του Θεού σημαίνει την καταπράϋνση του «θυμού» Του και την ανάκληση της απειλής Του, βλ. Ιερ. 33 (Εβρ. 26),3 σχολ.
Προετοιμασίες για τον κατακλυσμό (6,13-7,16)
(Προλογικό σημείωμα)
Η απαλλαγή του Νώε από τον κατακλυσμό θα γίνει διά μιάς πελωρίας κιβωτού (6,15). Αυτή ήταν σαν ένα υπερωκεάνειο πλοίο, όχι όμως για να ταξιδεύει, αλλά να στέκεται, ως ένα σπίτι. Γιά την στερεότητά της η κιβωτός κατασκευάστηκε από τετράγωνα ξύλα και η μοναδική πόρτα της εισόδου της ήταν προς τα πλάγια και υψηλότερα για να μην εισέρχεται νερό σ᾽ αυτή (6,16). Γιά την στερεότητά της πάλι η κιβωτός ήταν αλειμμένη με πίσσα από μέσα και από έξω (6,14). Στην κιβωτό εισήλθε ο Νώε, αλλά χάριν της αρετής του εισήλθαν και τα άλλα μέλη της οικογενείας του, η γυναίκα του και οι τρεις υιοί του (7,1). Δεν έπρεπε να καταστραφεί όλη η ανθρωπότητα, γιατί ο Θεός είχε υποσχεθεί την νίκη κατά του όφεως με το Σπέρμα της γυναικός. Στον Νώε λοιπόν και στην οικογένειά του επικυρώθηκε αυτή η διαθήκη (6,18) και σ᾽ αυτόν θα διατηρηθεί το σπέρμα της ανθρωπότητος. Στην κιβωτό επίσης ο Νώε έπρεπε να πάρει από όλα τα ζώα, για να διατηρήσει το είδος τους (6,19-20. 7,2-3.8-9). Αφού τελείωσαν οι προετοιμασίες άρχισε ο κατακλυσμός (7,10 εξ.). Άνοιξαν οι καταρράκτες του ουρανού και έπεφτε χειμαρρώδης βροχή για σαράντα μέρες και σαράντα νύχτες (7,11.12), αλλά και οι πηγές των υπογείων υδάτων έσπασαν και έδιναν και αυτές άφθονο νερό για τον κατακλυσμό (7,11β).
6,13Καί είπε ο Κύριος ο Θεός στον Νώε: «Το τέλος του κάθε ανθρώπου έφθασε ενώπιόν μου, γιατί γέμισε η γη από τις αδικίες τους και ιδού εγώ θα καταστρέψω αυτούς και την γη. 14Κάνε λοιπόν για τον εαυτό σου κιβωτό από τετράγωνα ξύλα•α να την κάνεις με μικρά δωμάτια και να την αλείψεις με πίσσα μέσα και έξω. 15Έτσι να κάνεις την κιβωτό: Το μήκος της να είναι τριακόσιοι πήχεις, το πλάτος της πενήντα και το ύψος της τριάντα πήχεις. 16Θα βάλεις στέγη στην κιβωτό και θα την τελειώσεις σε ένα πήχυ επάνω• την δε είσοδο της κιβωτού θα την κάνεις στα πλάγια• θα την διαιρέσεις σε ισόγειο, πρώτο και δεύτερο όροφο.
17Εγώ δε ιδού θα κάνω κατακλυσμό υδάτων στην γη, για να καταστρέψω κάθε πλάσμα που είναι κάτω από τον ουρανό και έχει μέσα του πνοή ζωής• ο,τιδήποτε βρίσκεται στην γη θα πεθάνει. 18Θα συνάψω όμως την διαθήκη μου με σένα• στην κιβωτό θα μπείς εσύ και οι υιοί σου, η γυναίκα σου και οι γυναίκες των υιών σου μαζί σου. 19Ακόμα θα βάλεις στην κιβωτό ανά δύο από κάθε είδος ζώου• από όλα τα ερπετά και τα θηρία και γενικά από κάθε ζώο και θα τα τρέφεις μαζί σου• το κάθε ζευγάρι θα αποτελείται από ένα αρσενικό και από ένα θηλυκό. 20Από όλα τα είδη των πτηνών και από όλα τα είδη των κτηνών και από όλα τα είδη των ερπετών της γης ανά δύο, αρσενικό και θηλυκό, από όλα, θα ’ρθούν σε σένα, για να τρέφονται μαζί σου. 21Πάρε επίσης μαζί σου από κάθε τροφή που τρώτε και συγκέντρωσέ τις κοντά σου, για να χρησιμεύσουν ως τροφή και γι’ αυτά». 22Καί έκανε ο Νώε όλα όσα τον διέταξε Κύριος ο Θεός. Έτσι έκανε!
7,1Καί είπε ο Κύριος ο Θεός στον Νώε:«Μπες εσύ και όλη η οικογένειά σου στην κιβωτό, γιατί σε είδα δίκαιο ενώπιόν μου σ’ αυτή την γενεά. 2Από τα καθαρά κτήνη πάρε μαζί σου ανά επτά ζεύγη, από ένα αρσενικό και ένα θηλυκό το κάθε ζεύγος• από τα κτήνη όμως τα μη καθαρά να πάρεις δύο ζεύγη, ένα αρσενικό και ένα θηλυκό το κάθε ζεύγος. 3Καί από τα πτηνά του ουρανού τα καθαρά ανά επτά ζεύγη, από ένα αρσενικό και ένα θηλυκό το κάθε ζεύγος. Από τα πτηνά όμως τα μη καθαρά να πάρεις δύο ζεύγη, ένα αρσενικό και ένα θηλυκό το κάθε ζεύγος. Έτσι θα διατηρήσεις το σπέρμα τους σ’ όλη την γη.β 4Γιατί ύστερα από επτά ημέρες πρόκειται να ρίξω βροχή στην γη για σαράντα ημέρες και σαράντα νύχτες• και θα αφανίσω από το πρόσωπο της γης ο,τιδήποτε υπάρχει, το οποίο δημιούργησα». 5Καί έκανε ο Νώε όλα όσα τον διέταξε ο Κύριος ο Θεός.
6Όταν έγινε ο κατακλυσμός των υδάτων στην γη, ο Νώε ήταν εξακοσίων ετών.
7Μπήκε δε ο Νώε και οι υιοί του, η γυναίκα του και οι γυναίκες των υιών του μαζί του στην κιβωτό, λόγω του κατακλυσμού των υδάτων (που θα γινόταν). 8Καί από τα καθαρά πτηνά και από τα πτηνά τα μη καθαρά και από τα καθαρά κτήνη και από τα κτήνη τα μη καθαρά και από όλα τα ερπετά της γης 9ήρθαν στον Νώε μέσα στην κιβωτό ανά δύο, ένα αρσενικό και ένα θηλυκό, όπως είπε ο Θεός στον Νώε. 10Ύστερα από επτά ημέρες άρχισαν τα νερά του κατακλυσμού να πέφτουν επάνω στην γη.
11Στον εξακοσιοστό χρόνο της ζωής του Νώε, τον δεύτερο μήνα, στις 27 του μηνός, αυτή την ημέρα, έσπασαν όλες οι πηγές της αβύσσου και άνοιξαν οι καταρράκτες του ουρανού•12και έπεφτε βροχή στην γη για σαράντα μέρες και σαράντα νύχτες.
13Αυτή την ημέρα μπήκε ο Νώε στην κιβωτό και μαζί του οι υιοί του, ο Σημ, ο Χαμ και ο Ιάφεθ, η γυναίκα του και οι τρεις γυναίκες των υιών του•14και όλα τα θηρία χωριστά κατά το γένος τους, και όλα τα κτήνη κατά το γένος τους και όλα τα ερπετά που κινούνται στην γη κατά το γένος τους και όλα τα είδη των πτηνών κατά το γένος τους, 15εισήλθαν μαζί με τον Νώε στην κιβωτό, ανά δύο, αρσενικό και θηλυκό, από όλα τα ζώα, που μέσα τους έχουν πνοή ζωής. 16Καί τα εισερχόμενα, αρσενικά και θηλυκά, από όλα τα είδη, εισήλθαν (στην κιβωτό), όπως διέταξε ο Θεός τον Νώε.
Καί έκλεισε Κύριος ο Θεός απ’ έξω την κιβωτό.
α. «Από ξύλα γόφερ», λέει το Εβρ.
β. Το Εβρ. λέει στον στιχ. 3: «Καί από των πτηνών του ουρανού επτά επτά, άρσεν και θήλυ• για να διατηρήσεις σπέρμα επάνω σε όλη την γη».
(Ερμηνευτικά σχόλια περικοπής)
6,14. Κιβωτόν. Εβρ. «Τεβά». Η λ. είναι πολύ αρχαική, τόσο ώστε ερμηνευτές δεν γνωρίζουν την ρίζα της, ούτε ακόμη και την γλώσσα στην οποία ανήκει. Μάλλον είναι αιγυπτιακής προελεύσεως. Είναι βέβαιο όμως ότι με την λέξη αυτή δηλώνεται ένα επίμηκες κιβώτιο, το οποίο έγινε για να επιπλέει και όχι για να ταξιδεύει. Μερικοί μεταφράζουν την λ. «Τεβά» «επιπλέων». Βλ. και Εξ. 2,3. 6,16. Εις πήχυν συντελέσεις αυτήν άνωθεν. Δύσκολη φράση στην ερμηνεία της. Η κιβωτός θα είχε μόνο μία θύρα τοποθετημένη στα πλάγια, η οποία όμως θα εξετείνετο σε όλους τους ορόφους. Οι όροφοι θα ήταν τρεις. Η στέγη θα είχε μία κλίση ενός πήχεως για την ροή των υδάτων του ουρανού (7,11).
6,17. Πνεύμα ζωής. Εβρ. «ρούαχ». Η λέξη αυτή σημαίνει τον αέρα εν κινήσει, είτε το φύσημα του ανέμου (Εξ. 10,13. Ιώβ 21,18), είτε αυτό που εξέρχεται από τους ρώθωνες (7,15.22 κ.α). «Ρούαχ», λοιπόν, σημαίνει την ζωτική δύναμη και τις σκέψεις, τα συναισθήματα ή τα πάθη, όλα αυτά στα οποία εκφράζεται αυτή (41,8. 45,27. Α΄ Βασ. 1,15. Γ΄ Βασ. 21,5 κ.α.). Στον άνθρωπο είναι ένα δώρο του Θεού (6,3. Αριθμ. 16,22. Ιώβ 27,3. Ψαλμ. 103,29. Εκκλ. 12,7). Είναι επίσης η δύναμη με την οποία ο Θεός δρα στην δημιουργία (1,2. Ιώβ 33,4. Ψαλμ. 103,29-30) καθώς επίσης και στην ιστορία των ανθρώπων (Εξ. 31,3), ιδιαίτερα διά των προφητών (βλ. σχολ. εις Κριτ. 3,10 και Ιεζ. 36,28) και του Μεσσίου (βλ. σχολ. εις Ησ.11,2 και Ρωμ. 1,9). 6,18. Στήσω την διαθήκην μου μετά σού. Όχι μία δίπλευρη διαθήκη, αλλά μία διαθήκη που προέρχεται καθαρά από την αγάπη του Θεού προς εκείνους τους οποίους εκλέγει. Την διαθήκη αυτή θα ακολουθήσουν άλλες διαθήκες: Με τον Αβραάμ (Γεν. κεφ. 15 και 17) και με όλο τον λαό (Εξ. 19,1 σχολ.), μέχρις ότου γίνει η τελευταία και τέλεια διαθήκη, η «Καινή Διαθήκη», η οποία συνήφθη όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου διά του Υιού του Θεού με όλους τους ανθρώπους (βλ. σχολ. εις Ματθ. 26,28 και Εβρ. 9,15). 6,19-22. Από κάθε είδους ζώο πρέπει να ληφθεί ένα ζεύγος για διατήρηση όχι για τροφή (βλ. 1,19 και 6,21). 6,20. Στις δύο διηγήσεις (βλ. 7,3) τα μη λογικά όντα συνδέονται με την τύχη του ανθρώπου. Η κακία του χάλασε όλη την δημιουργία (6,13), που ήταν καλή (1,31), και η τιμωρία θα είναι γενική. Ο Θεός όμως παραμένει πιστός στο πρώτο σχέδιό Του και ο ζωικός κόσμος θα διατηρηθεί με τον άνθρωπο• είμαστε ήδη πλησίον του αποστόλου Παύλου, βλ. Ρωμ. 8,19-22.
7,2. Από δε των πετεινών των καθαρών. Τα καθαρά ζώα είναι εκείνα τα οποία ο θρησκευτικός νόμος επιτρέπει να φαγωθούν ή να προσφερθούν για θυσία. Κατά την γιαχβική διήγηση τα ζώα αυτά διακρίνονται από την αρχή και διασώζονται σε μεγαλύτερο αριθμόν, για να χρησιμεύσουν σ᾿ αυτό το οποίο λέγεται εις 8,20. Η ιερατική πηγή αναφέρει μόνον δι᾿ εν ζεύγος από όλα τα είδη (6,19), διότι αυτή αναβάλλει μέχρι του Μωυσέως την διάκριση μεταξύ των καθαρών και ακαθάρτων ζώων (Λευιτ. κεφ. 11) και τον νόμο για τις θυσίες (Λευιτ. κεφ. 1 εξ.). Η τελετουργική διάκριση μεταξύ καθαρών και ακαθάρτων ζώων ήταν ήδη ένα χαρακτηριστικό της ισραηλιτικής θρησκείας κατά τους χρόνους κατά τους οποίους εγράφη η ιερατική παράδοση. Όπως και σε άλλες περιπτώσεις (βλ. διά παράδειγμα 4,2-4), ο γιαχβιστής εισάγει και εδώ ένα αναχρονισμό τοποθετών την διάκριση στο παρελθόν (στιχ. 2-3). Η ιερατική παράδοση είναι περρισσότερο προσεκτική σ᾽ αυτή την άποψη (βλ. 6,19-20). 7,8.9. Συνήθως οι στίχοι αυτοί κλίνονται σε παρένθεση και θεωρούνται ως μία προσθήκη, η οποία συνδυάζει την διάκριση μεταξύ καθαρών και ακαθάρτων ζώων του γιαχβιστού και τον αριθμό των ζώων του ιερατικού εγγράφου• υπολογίζουν, δηλαδή, οι στίχοι, κατά την ιερατική διήγηση, ένα ζεύγος από έκαστο είδος (6,19-20 και 7,2-3). 7,11. Ερράγησαν πάσαι αι πηγαί… Τα ύδατα, τα οποία ήταν κάτω, και τα ύδατα, τα οποία ήταν επάνω, έσπασαν τα εμπόδια, τα οποία είχε θέσει ο Θεός (βλ. 1,7)• αυτό είναι επιστροφή στο χάος. Κατά την γιαχβική διήγηση ο κατακλυσμός προξενήθηκε από μία χειμαρρώδη βροχή (7,4.12).
Η πλημμύρα του κατακλυσμού (7,17-24)
(Προλογικό σημείωμα)
Στην περικοπή μας περιγράφεται με παραστατικότητα η πρόοδος του κατακλυσμού και πρέπει η περιγραφή αυτή να έγινε από αυτόπτη μάρτυρα. Αποτέλεσμα του κατακλυσμού ήταν ότι καταστράφηκε η γη (στιχ. 19). Τα νερά σκέπασαν όλα τα ψηλά βουνά (στιχ. 20) και πέθαναν όλες οι ζωντανές υπάρξεις της γης, που ήταν εκτός της κιβωτού (στιχ. 21-23).
«Ο τότε κόσμος καταστράφηκε στον κατακλυσμό» (Β´ Πετρ. 3,6), γιατί ο Θεός είδε ότι ήταν καλύτερα για τους ανθρώπους να πεθάνουν παρά να ζούν στην αμαρτία! Παρόμοια καταστροφή θα γίνει και κατά το τέλος του κόσμου αυτού (βλ. Ματθ. 24,37-39). –Το γεγονός του κατακλυσμού βεβαιώνεται και από τις παραδόσεις πολλών ειδωλολατρικών λαών. Πρόκειται μάλλον περί παγκοσμίου κατακλυσμού. – Όπως η κιβωτός ήταν το μόνο μέσο σωτηρίας από τον κατακλυσμό, έτσι και η Εκκλησία του Χριστού είναι το μόνο μέσο σωτηρίας του ανθρώπου από την αμαρτία. Είναι η «κιβωτός της σωτηρίας μας».
7,17Έγινε ο κατακλυσμός στην γη για σαράντα μέρες και σαράντα νύχτες•α τα νερά αυξήθηκαν πολύ και σήκωσαν την κιβωτό και την ύψωσαν από την γη. 18Καί τα νερά υψώνονταν και αυξάνονταν πολύ στην γη• και η κιβωτός επέπλεε επάνω στα νερά. 19Τα νερά όλο και υψώνονταν στην γη και σκέπασαν όλα τα ψηλά βουνά, που είναι κάτω από τον ουρανό. 20Σε δεκαπέντε πήχεις υψώθηκαν τα νερά και σκέπασαν όλα τα ψηλά βουνά.
21Καί πέθαναν όλες οι κινούμενες υπάρξεις της γης: Τα πτηνά, τα κατοικίδια και τα άγρια ζώα, όλα τα ερπετά της γης και όλοι οι άνθρωποι• 22όλα όσα είχαν πνοή ζωής, όσα υπήρχαν στην ξηρά, όλα πέθαναν. 23Καί καταστράφηκε κάθε τι που είναι ζωντανό επάνω στην γη• από τον άνθρωπο μέχρι τα κτήνη και τα ερπετά και τα πτηνά του ουρανού, όλα εξαφανίστηκαν από την γη. Μόνον ο Νώε απέμεινε μέσα στην κιβωτό και όσα ήταν μαζί του. 24Τα νερά υψώνονταν στην γη για εκατόν πενήντα μέρες.
α. Το «σαράντα νύχτες» λείπει από το Εβρ.
(Ερμηνευτικά σχόλια περικοπής)
7,18-20. Το ύδωρ… εκάλυψε πάντα τα όρη… Αρχαιολογικές μαρτυρίες πράγματι υποδηλώνουν ότι οι παραδόσεις για ένα προιστορικό κατακλυσμό, ο οποίος εκάλυψε όλη την γη, έχουν περισσότερο ισχύ από την εκδοχή για ένα τοπικό κατακλυσμό, γύρω από την λεκάνη του Τίγρητος και του Ευφράτου.
7,24. Εδώ έχουμε ιερατική διήγηση και η χρονολογία είναι ακριβής και σύμφωνη με τα χωρία 7,11 και 8,4. Ο κατακλυσμός διαρκεί 5 μήνας ή 150 ημέρας (βλ. 8,3β).
Έξοδος από την κιβωτό (8,15-22)
(Προλογικό σημείωμα)
Ο Νώε με διαταγή του Θεού εξέρχεται από την κιβωτό (8,16.18). Είναι ο νέος γενάρχης της ανθρωπότητος, γι᾽ αυτό και δίνεται τώρα σ᾽ αυτόν η εντολή «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε» (στιχ. στιχ. 17), όπως η ιδία εντολή είχε δοθεί παλαιά στον Αδάμ (1,28). Η πρώτη πράξη του Νώε μετά την έξοδό του από την κιβωτό ήταν να προσφέρει μία ευχαριστήριο θυσία στον Θεό από τα καθαρά βέβαια ζώα (στιχ. 20). Ο Θεός έκανε δεκτή την θυσία αυτή του Νώε (στιχ. 21α) και του υποσχέθηκε ότι έως ότου υπάρχει κόσμος («πάσας τας ημέρας της γης», στιχ. 22), θα υπάρχει η κανονική εναλλαγή των εποχών (στιχ. 22) και ότι δεν θα ετιμωρείτο πιά ο κόσμος με ένα παρόμοιο κατακλυσμό, γιατί η διάνοια του ανθρώπου «έγκειται επί τα πονηρά εκ νεότητος αυτού» (στιχ. 21β). Είναι άξιος ελέους και ευσπλαγχνίας, επειδή η αμαρτία του προέρχεται από αδυναμία.
8,15Καί είπε ο Κύριος ο Θεός στον Νώε: 16«Έβγα από την κιβωτό εσύ και η γυναίκα σου και οι υιοί σου και οι γυναίκες των υιών σου, που είναι μαζί σου• 17και όλα τα θηρία, που είναι μαζί σου, και όλα τα ζώα, πετεινά και κτήνη και κάθε ερπετό, που έρπει στην γη, βγάλε μαζί σου. Καί αυξηθείτε και πληθυνθείτε στην γη». 18Έτσι βγήκε ο Νώε από την κιβωτό και μαζί του η γυναίκα του, οι υιοί του και οι γυναίκες των υιών του• 19και όλα τα θηρία και τα κτήνη και τα πετεινά και κάθε ερπετό, που έρπει στην γη, χωριστά κατά το είδος τους βγήκαν από την κιβωτό.
20Ο Νώε έφτιαξε ένα θυσιαστήριο στον Κύριο και πήρε από όλα τα καθαρά κτήνη και από όλα τα καθαρά πτηνά και τα πρόσφερε ως ολοκαύτωμα στο θυσιαστήριο. 21Καί ο Κύριος ο Θεός ωσφράνθηκε οσμήν ευωδίας (από την θυσία) και είπε Κύριος ο Θεός στην καρδιά του: «Δεν θα καταραστώ πιά την γη εξ αιτίας του ανθρώπου, γιατί ο λογισμός του είναι συνέχεια κακός από την νηπιότητά του• δεν θα καταστρέψω πιά όλες τις ζωντανές υπάρξεις, όπως έκανα.
22Εφ’ όσον θα παραμένει η γη
σπορά και θερισμός,
κρύο και ζέστη,
θέρος και άνοιξη,α
ημέρα και νύχτα
δεν θα πάψουν ποτέ».
α. «Χειμώνας», λέει το Εβρ.
(Ερμηνευτικά σχόλια περικοπής)
8,21. Οσμή ευωδίας. Κατά λέξιν «οσμή κατευναστική». Η έκφραση αυτή, τόσον δυνατή ανθρωπομορφικώς, θα περάσει στη τεχνική γλώσσα του ισραηλιτικού τυπικού (Εξ. 29,18.25.41. Λευιτ. 1,9.13. Αριθμ. 28,1 κ.α.). – Ότι έγκειται η διάνοια του ανθρώπου επιμελώς επί τα πονηρά… Η καρδία είναι το εσωτερικό του ανθρώπου, το οποίο διακρίνεται από αυτό που φαίνεται και προ παντός από την «σάρκα», βλ. σχόλιο εις 2,21. Είναι η έδρα των ψυχικών δυνάμεων και της προσωπικότητος, απ᾿ όπου αναπηδούν σκέψεις και συναισθήματα, λόγοι, αποφάσεις και πράξεις. Ο Θεός γνωρίζει εις βάθος την καρδία του ανθρώπου και όλες τις εκφάνσεις της (Α΄ Βασ. 16,7. Ψαλμ. 16,3. 43,12. Ιερ. 11,20 σχολ.). Η καρδία είναι το κέντρο της θρησκευτικής συνειδήσεως και της ηθικής ζωής (Ψαλμ. 50,12.19. Ιεζ. 36,26 και Ιερ. 4,4 σχολ. 31-33 σχολ.). Είναι από την καρδία που ο άνθρωπος αναζητά τον Θεό (Δευτ. 4,29. Ψαλμ. 104,3. 118, 2.10), που τον ακούει (Γ΄ Βασ. 3,9. Σοφ. Σειρ. 3,29. Ωσ. 2,16• βλ. και Δευτ. 30,14), που τον υπηρετεί (Α΄ Βασ. 12,20), που τον δοξάζει (Ψαλμ. 110,1) και τον αγαπά (Δευτ. 6,5). Απλή καρδία, ευθεία και καθαρή είναι εκείνη που φέρεται χωρίς επιφύλαξη ή υστεροβουλία, χωρίς καμμία υποκρισία προς τον Θεό και προς τους ανθρώπους. Βλ. σχολ. εις Εφ. 1,18. Από τα παραπάνω φαίνεται, πράγματικά, ότι η «καρδία» σημαίνει την ψυχή του ανθρώπου, η οποία λέγεται διαφορετικώς «νούς», αυτό που ο στίχος μας λέγει «διάνοια». 8,22. Οι νόμοι της φύσεως θα ισχύουν για πάντα. Ο Θεός γνωρίζει ότι η καρδία του ανθρώπου έγκειται επί τα πονηρά, αλλά αυτός σώζει την δημιουργία του και, παρά την διαγωγή του ανθρώπου, την οδηγεί όπου Αυτός θέλει.
Η νέα τάξη του κόσμου (9,1-17)
(Προλογικό σημείωμα)
Ο Νώε, ο νέος γενάρχης της ανθρωπότητος, ευλογήθηκε από τον Θεό, όπως και ο πρώην γενάρχης ο Αδάμ (βλ. 1,28-30). Όπως η ευλογία στον Αδάμ, έτσι και η εδώ θεία ευλογία στον Νώε αφορούσε σε τρία σημεία: (α) Στην αύξηση του ανθρώπου (στιχ. 1), (β) στην κυριαρχία του επί των ζώων (στιχ. 2) και (γ) στην τροφή του (στιχ. 3). Μέχρι τότε οι άνθρωποι ετρέφοντο με χόρτα (βλ. 1,29). Στο εξής θα τρέφονται και με το κρέας των ζώων. Όμως, όπως πρώτα στον Αδάμ δόθηκε η απαγόρευση σχετικά με την τροφή, να μην φάγει από το δέντρο της γνώσεως του καλού και του κακού (2,16.17), έτσι και τώρα στον Νώε δίνεται η εντολή να μην τρώγουν το κρέας με αίμα (στιχ. 4). Τι νόημα έχει η εντολή αυτή; Γιά την επιτυχία της αθανασίας του ανθρώπου ο Θεός έδωσε το δένδρο της ζωής (3,22), που συμβολίζει την Κοινωνία του Σώματος και Αίματος του Χριστού. Οι ειδωλολάτρες όμως για την επιτυχία της αθανασίας έπιναν το αίμα ζώων, ακόμη και ανθρώπων, γιατί πίστευαν, όπως και έτσι είναι, ότι στο αίμα εδράζεται η ζωή. Ο Θεός τώρα απαγορεύει στον Νώε και τους απογόνους του να πίνουν αίμα, επειδή δεν ήθελε ο λαός του να έχει υποκατάσταστο του δένδρου της ζωής, που το στερήθηκε με την παρακοή, αλλά να ζητήσει και να απολαύσει την αθανασία του στο Χριστό, πίνοντας το Αίμά Του με την θεία Κοινωνία εις ζωήν αιώνιον και αθάνατον.– Το αίμα του ζώου, κατά την παραπάνω εντολή, επιτρέπεται και επιβάλλεται να χύνεται, όχι όμως και το αίμα των ανθρώπων (στιχ. 5 εξ.). Οι πόλεμοι και οι ανθρωποκτονίες είναι αφύσικα κακά. Το αίμα ζητάει ανταπόδοση πάλι το αίμα (στιχ. 6• βλ. και 4,14), είτε άνθρωπος είτε ζώο και αν είναι ο φονιάς (στιχ. 5). – Στην περικοπή μας ανανεώνεται η διαθήκη την οποία είχε συνάψει ο Θεός με τον Νώε πριν από τον κατακλυσμό. Η διαθήκη όμως αυτή τώρα (στιχ. 8-11) δεν είναι προσωπική, όπως πρώτα (βλ. 6,18 «μετά σού»), αλλά γενική. Περιλαμβάνει την οικογένεια του Νώε («υμίν», στιχ. 9), τους απογόνους του («και τω σπέρματι υμών μεθ᾽ υμάς», στιχ. 9), ακόμη δε και τα ζώα (στιχ. 10). Στην διαθήκη αυτή που κάνει τώρα ο Θεός με τον Νώε επικυρώνει την υπόσχεση, την οποία είχε ήδη δώσει (βλ. 8,21-22), ότι δεν θα καταστρέψει πλέον τον κόσμο με κατακλυσμό (στιχ. 11). Καί σφαγίζει τον ακλόνητο χαρακτήρα της υποσχέσεώς Του αυτής με φυσικό σημείο, με το ουράνιο τόξο (στιχ. 12-17).
9,1Ο Θεός ευλόγησε τον Νώε και τους υιούς του και τους είπε: «Αυξηθείτε και πληθυνθείτε, γεμίστε την γη και γίνετε κυρίαρχοι αυτήςα 2ο τρόμος σας και ο φόβος σας να είναι σε όλα τα θηρία της γης και σε όλα τα πτηνά του ουρανού• στα ερπετά της γης και σε όλους τους ιχθύες της θάλασσας. Σας τα έδωσα στην εξουσία σας. 3Κάθε τι που ζεί και κινείται στην γη θα είναι για τροφή σας. Σας τα έδωσα όλα για διατροφή σας, όπως (άλλοτε σας έδωσα) το χλωρό χόρτο. 4Κρέας όμως με την ζωή του, που είναι το αίμα του, δεν θα φάτε. 5Καί εξάπαντος το αίμα σας, την ζωή σας, θα ζητήσω από κάθε ζώο και άνθρωπο. Θα ζητήσω την ζωή του ανθρώπου από κάθε αδελφό.
6Όποιος χύσει αίμα ανθρώπου
θα του χυθεί το αίμα•β
γιατί κατ᾽ εικόνα Θεού
εποίησα τον άνθρωπο.
7Εσείς δε αυξηθείτε και πληθυνθείτε, γεμίστε και κυριέψτε την γη».
8Καί είπε ο Θεός στον Νώε και στους υιούς του, που ήταν μαζί του:
9«Ιδού εγώ συνάπτω την διαθήκη μου με σας και με τους μελλοντικούς απογόνους σας• 10και με όλες τις ζωντανές υπάρξεις που είναι μαζί σας: Με τα πτηνά, τα κτήνη και με όλα τα ζώα της γης, που είναι μαζί σας• με όλα όσα βγήκαν από την κιβωτό. 11Θα συνάψω την διαθήκη μου με σας• δεν θα καταστραφούν πιά όλα τα πλάσματα από κατακλυσμό• δεν θα ξανασυμβεί πιά κατακλυσμός νερού, για να καταστρέψει όλη την γη».
12Καί ακόμα είπε ο Κύριος ο Θεός στον Νώε: «Αυτό θα είναι το σημείο της διαθήκης στις γενεές όλων των αιώνων, το οποίο δίνω ανάμεσα σε Μένα και σε σας και σε όλες τις ζωντανές υπάρξεις, που είναι μαζί σας: 13Θέτω το τόξο μου στην νεφέλη! Αυτό θα είναι σημείο διαθήκης μεταξύ Εμού και της γης. 14Όταν συνάζω νέφη στην γη, θα φαίνεται το (ουράνιο) τόξο στα νέφη• 15και τότε θα θυμάμαι την διαθήκη μου που έχω με σας και με όλες τις ζωντανές υπάρξεις. Τα νερά δεν θα κάνουν πιά κατακλυσμό, για να καταστρέψουν όλες τις υπάρξεις. 16Το τόξο μου θα βρίσκεται στην νεφέλη• θα το βλέπω, για να θυμάμαι την αιώνια διαθήκη που έχω με την γη, με όλες τις ζωντανές υπάρξεις της γης όλων των ειδών.
17Αυτό είναι το σημείο της διαθήκης, που έκανα με κάθε ύπαρξη που βρίσκεται στην γη», είπε ο Θεός στον Νώε.
α. Το «κατακυριεύσατε» λείπει από το Εβρ.
β. «Υπό ανθρώπου θα του χυθεί το αίμα», λέει το Εβρ.
(Ερμηνευτικά σχόλια περικοπής)
9,2. Εδώ και εις τον στιχ. 7 ο άνθρωπος ευλογείται εκ νέου και καθιερώνεται βασιλεύς της δημιουργίας, όπως πρώτα, αλλά δεν είναι πλέον ένας ειρηνικός βασιλεύς.
Η νέα γενεά θα ιδεί τον αγώνα των ζώων κατά του ανθρώπου και των ανθρώπων μεταξύ των. Η παραδείσια ειρήνη δεν θα επανέλθει παρά μόνο στην εσχατολογική εποχή (βλ. σχολ. εις Ησ. 11,6). 9,6. Κάθε αίμα ανήκει στον Θεό (βλ. σχολ. εις Λευιτ. 1,5), αλλά κατ᾿ εξοχήν το αίμα του ανθρώπου, ο οποίος έγινε κατ᾿ εικόνα Του (1,26). Γι᾿ αυτό ο Θεός θα εκδικηθεί το χυνόμενο αίμα (βλ. ήδη 4,10) και εξουσιοδοτεί γι᾿ αυτόν τον σκοπό τον ίδιο τον άνθρωπο: Την δικαιοσύνη του κράτους και επίσης τους «εκδικητές του αίματος» (βλ. σχολ. εις Αριθμ. 35,19). 9,9. Η διαθήκη με τον Νώε, της οποίας σημείο είναι το τόξο στην νεφέλη, εκτείνεται σε όλη την δημιουργία• η διαθήκη με τον Αβραάμ, της οποίας σημείο θα είναι η περιτομή, συνάπτεται μόνο με τους απογόνους του πατριάρχου, Γεν. κεφ. 17• η διαθήκη υπό τον Μωυσή θα περιορισθεί μόνο στο Ισραήλ με τον όρο της υπακοής στον Νόμο, Εξ. 19,5. 24,7-8 και ιδιαίτερα του σεβασμού του Σαββάτου, Εξ. 31,16-17.
3. Από τον κατακλυσμό στον Αβραάμ (9,18-11,32)
Ο Νώε και οι υιοί του (9,18-29)
(Προλογικό σημείωμα)
Αν και η ανθρώπινη ζωή άρχισε καλά με τον Νώε, όμως η αμαρτία εμφανίστηκε πάλι εκ νέου. Τρία ήταν τα παιδιά του Νώε, ο Σημ, ο Χαμ και ο Ιάφεθ (στιχ. 18). Οι Χαναναίοι, οι απόγονοι του Χαμ, έλαβαν την θέση των παλαιών Καινιτών. Στην περικοπή μας αναφέρεται ένα επεισόδιο, το οποίο έδωκε άμεσο αφορμή για μία προφητεία του Νώε, η οποία προφητεύει το μέλλον των λαών. Χωρίς ο Νώε να γνωρίζει την μεθυστική επίδραση του οίνου, έπιε οίνο από τον αμπελώνα του και μέθυσε και γυμνώθηκε εντός του οίκου του (στιχ. 21). Την γύμνωση του πατέρα είδε ο υιός του ο Χαμ και την ανήγγειλε στους δύο άλλους αδελφούς του (στιχ. 22), για να τον περιπαίξει. Αντίθετα όμως προς τον Χαμ οι δύο άλλοι αδελφοί, ο Σημ και ο Ιάφεθ, κάλυψαν την γύμνωση του πατέρα τους (στιχ. 23).
Όταν εξύπνησε ο Νώε, λαβών υπ᾽ όψιν του την συμπεριφορά των τριών υιών του και εμπνευσθείς από τον Θεό, προείπε το μέλλον όλων των λαών, που γενάρχες τους θα ήταν οι τρεις υιοί του (στιχ. 24 εξ.): (α) Οι απόγονοι του Χαμ, οι Χαναναίοι, έλαβαν την κατάρα του Νώε και προφήτευσε γι᾽ αυτούς ότι θα γίνουν δούλοι, μάλιστα οι τελευταίοι δούλοι («παίς οικέτης», στιχ. 25) των αδελφών τους. (β) Το μέλλον του Σημ, αντίθετα, θα είναι λαμπρό (στιχ. 26). Η φράση του Νώε προς αυτόν «Ευλογητός Κύριος ο Θεός του Σημ» υποδηλώνει ότι από την γενεά του Σημ θα προέλθει το ευλογημένο «Σπέρμα της Γυναικός», το υποσχεθέν μετά την πτώση (βλ. 3,15). Από την γενεά αυτή δηλαδή θα γεννηθεί ο Μεσσίας, διά του οποίου θα ευλογηθούν όλα τα έθνη. Στούς απογόνους του Σημ ανήκουν οι Ιουδαίοι. (γ) Καί για τον Ιάφεθ ομοίως προφητεύεται ένα λαμπρό μέλλον (στιχ. 27). Κατά πρώτον δίνεται η ευχή «να πλατύνει ο Θεός τον Ιάφεθ», να ξαπλωθούν δηλαδή οι απόγονοί του σ᾽ όλη την γη. Πραγματικά αυτοί κατοίκησαν στο μεγαλύτερο μέρος της Ασίας και της Ευρώπης. Αλλά ο Νώε είπε και άλλη προφητεία για τον Ιάφεθ: «Κατοικησάτω εν τοις οίκοις του Σημ». Έτσι και έγινε: Οι υιοί του Ιάφεθ, οι Έλληνες πρώτα και οι Ρωμαίοι έπειτα, κατέκτησαν την Ιουδαία και έτσι κατοίκησαν στους οίκους του Σημ. Πρόκειται για προφητεία της προσελεύσεως των Εθνικών στο Ευαγγέλιο του Χριστού. – Τι σημαίνει η αμαρτία του Χαμ ότι «είδε την γύμνωσιν του πατρός αυτού» (στιχ. 22); Η φράση αυτή πρέπει να κατανοηθεί στο φως του κεφ. 18 του Λευιτικού. Εκεί λέγεται ότι είναι μίασμα για τον άνθρωπο να αποκαλύψει την γυμνότητα του πατέρα του, της μητέρας του, της αδελφής του, των παιδιών του. Με την απαγόρευση αυτή καταδικάζεται κάθε είδους αιμομιξίας. Το αμάρτημα λοιπόν του Χαμ πρέπει να είναι μια κάποια μορφή αιμομιξίας και αθέμιτης σχέσης αυτού προς τον πατέρα του.
9,18Οι υιοί του Νώε που βγήκαν από την κιβωτό ήταν ο Σημ, ο Χαμ και ο Ια¬φεθ. Ο δε Χαμ ήταν πατέρας του Χαναάν. 19Αυτοί οι τρεις ήταν οι υιοί του Νώε και απ’ αυτούς προήλθε ο πληθυσμός όλης της γης.
20Ο Νώε άρχισε να γίνεται γεωργός και φύτεψε αμπέλι• 21και ήπιε κρασί και μέθυσε και γυμνώθηκε στον οίκο του.α 22Ο Χαμ, ο πατέρας του Χαναάν, είδε την γύμνωση του πατέρα του και το είπε έξω στους δύο αδελφούς του. 23Τότε ο Σημ και ο Ιάφεθ πήραν το ένδυμα (του πατέρα τους), το έβαλαν στους ώμους τους και βαδίζοντας προς τα πίσω σκέπασαν την γύμνωση του πατέρα τους• τα πρόσωπά τους ήταν στραμμένα προς τα πίσω και έτσι δεν είδαν την γύμνωση του πατέρα τους. 24Όταν ο Νώε συνήλθε από την μέθη, έμαθε όσα του έκανε ο νεώτερος υιός του• 25και είπε:
«Καταραμένος να είναι ο Χαναάν• να γίνει δούλοςβ των αδελφών του».
26Καί είπε ακόμα: «Ας είναι ευλογημένος ο Κύριος ο Θεός του Σημ• ο Χαναάν να γίνει δούλος σ’ αυτόν.
27Ας αυξήσει ο Θεός τον Ιάφεθ και να κατοικήσει στις σκηνές του Σημ. Ο δε Χαναάν να γίνει δούλος του».
28Ο Νώε έζησε τριακόσια πενήντα χρόνια μετά τον κατακλυσμό.
29Συνολικά όλες οι ημέρες του Νώε ήταν εννιακόσια πενήντα έτη. Μετά πέθανε.
α. «Στην σκηνή του», λέει το Εβρ.
β. Το Εβρ. ακριβέστερα λέει: «δούλος των δούλων».
(Ερμηνευτικά σχόλια περικοπής)
9,18-19. Οι δύο πρώτοι αυτοί στιχ. είναι η γιαχβική εισαγωγή στον πίνακα των λαών του κεφ. 10, κατά την ίδια πηγή. Τα ονόματα και η τάξη των υιών του Νώε, Σημ, Χαμ και Ιάφεθ, είναι παγιωμένα στην παράδοση, βλ. 5,32. 6,10. 7,13. 10,1. Η παρενθετική φράση του στιχ. 18, «Χαμ ην πατήρ Χαναάν», προετοιμάζει την διήγηση των στιχ. 20-27.
9,22. Χαμ, ο πατήρ Χαναάν. Ο Χαμ δεν θα αναφερθεί πλέον και υποκείμενο της κατάρας στους στιχ. 25-27 θα είναι ο Χαναάν• αυτός, λοιπόν, πρέπει να είναι ο ένοχος. Το όνομά του αναφέρεται μόνον στην αρχέγονο διήγηση την συντεθείσα από τον γιαχβιστή και σ᾽ αυτή φέρεται ως ο νεώτερος από τους τρεις υιούς του Νώε (στιχ. 24)• η τάξις, επομένως, των υιών, κατ᾿ αυτή την παράδοση, είναι: Σημ, Ιάφεθ και Χαναάν. 9,22. Σε τι συνίσταται η αμαρτία του Χαμ; Κατά τον στιχ. μας η αμαρτία του Χαμ συνίσταται στο ότι «είδε Χαμ την γύμνωσιν του πατρός αυτού». Η φράση αυτή πρέπει να κατανοηθεί στο φως του κεφ. 18 του Λευιτικού. Εκεί λέγεται ότι είναι μίασμα για τον άνθρωπο να αποκαλύψει την γυμνότητα του πατέρα του, της μητέρας του, της αδελφής του, των παιδιών του. Με την απαγόρευση αυτή καταδικάζεται κάθε είδους αιμομιξίας. Το αμάρτημα λοιπόν του Χαμ πρέπει να είναι μια κάποια μορφή αιμομιξίας και αθέμιτης σχέσης αυτού προς τον πατέρα του. 9,25. Οι ευλογίες και οι κατάρες των Πατριαρχών, βλ. κεφ. 27 και 49, είναι λόγοι αποτελεσματικοί• εγγίζουν ένα αρχηγό της γενεάς και πραγματοποιούνται στους απογόνους τους: Η φυλή του Χαναάν θα υποταχθεί στον Σημ, πρόγονο του Αβραάμ και των Ισραηλιτών, οι οποίοι ετέθησαν υπό την ειδική προστασία του Γιαχβέ• θα υποταχθεί επίσης στον Ιάφεθ, οι απόγονοι του οποίου, ευρέως εξαπλωμένοι, θα είναι οικοδεσπότες του Σημ. Η ιστορική κατάσταση φαίνεται να είναι της αρχής της βασιλείας του Σαούλ και της αρχής της βασιλείας του Δαυίδ, όταν οι Ισραηλίτες και οι Φιλισταίοι κυριάρχησαν στην Χαναάν και όπου οι Φιλισταίοι εισέβαλαν σε ένα μέρος της περιοχής του Ισραήλ. Πολλοί από τους Πατέρες (σε συνέχεια του αγίου Ιουστίνου) θα δούν εδώ την αγγελία της εισόδου των Εθνικών (Ιάφεθ) στην χριστιανική κοινότητα την προερχομένη από τους Εβραίους. – Επικατάρατος Χαναάν. Γιατί ο Νώε καταράστηκε τον Χαναάν (στιχ. 25), τον υιό του αμαρτήσαντος Χαμ, και όχι τον ίδιο τον αμαρτήσαντα;
Σ᾽ αυτό λέγουμε απλά ότι η κατάρα προς τον υιό Χαναάν είναι η μεγαλύτερη τιμωρία προς τον πατέρα Χαμ. Η κατάρα αναφέρεται προς το νεώτερο μέλος της οικογενείας του Χαμ. Ή, μπορούμε να πούμε ότι ο μικρός Χαναάν είδε πρώτον την γύμνωση του πάππου του Νώε και την ανήγγειλε στον πατέρα του Χαμ. Ή, ο Νώε καταράστηκε τον Χαναάν επειδή ο Χαμ είχε λάβει ήδη την ευλογία εις 9,1 και δεν άρμοζε λοιπόν ο ίδιος τώρα να λάβει ανάθεμα. 9,27. Ιάφεθ. Το Εβρ. παίζει στις λέξεις Yapet και ypt, «ας πλατύνει!». 9,28. Επανέρχεται η ιερατική πηγή.
Αύξηση του πληθυσμού της γης (10,1-32)
(Προλογικό σημείωμα)
Ο εδώ κατάλογος είναι πολύτιμος για την καταγωγή των λαών και η αλήθειά του βεβαιώνεται επιστημονικά. Έχει τριπλό σκοπό: (α) Να καταδείξει την ενότητα του ανθρωπίνου γένους. (β) Να δηλώσει την συγγένεια του Ισραήλ με τα άλλα έθνη και (γ) να δηλώσει με ένα γενικό και μυστικό τρόπο το παγκόσμιο σχέδιο του Θεού, το οποίο ετοιμάζει για την σωτηρία της ανθρωπότητας. Ο συγγραφεύς αναφέρει τα έθνη εκείνα τα οποία ήταν γνωστά στους Εβραίους και κοντινά σ᾽ αυτούς. Τα καταχωρούμενα στον παρόντα πίνακα ονόματα είναι άλλα μεν ονόματα προσώπων, άλλα δε είναι εθνολογικές ονομασίες (στιχ. 13-14. 16-18 κ.α.), ληφθείσες από τον ιδρυτή εκάστης φυλής. – Το κεφάλαιό μας αναφέρει πολύ ολίγα έθνη του Ιάφεθ, αλλά αναφέρει πολλά έθνη που κατάγονται από τον Σημ και τον Χαμ. Αυτό συμβαίνει γιατί στα έθνη του Σημ υπάγονται και οι Ισραηλίτες και τα χαμιτικά έθνη ήταν μεταξύ των Σημιτών. Εμείς οι Έλληνες ανήκουμε στα ιαφεθιτικά έθνη (τα ινδο-ευρωπαικά) και ονομαζόμαστε στο κεφάλαιο εδώ με το όνομα «Ιωύαν» (στιχ. 4). Έτσι ονομαζόμαστε οι Έλληνες στα χρόνια του Μωυσή, ενώ στα χρόνια του Ησαία ονομαζόμαστε «Δαναοί» και στα χρόνια του Δανιήλ «Έλληνες». Στον κατάλογό μας εδώ αναφέρεται και ο πρώτος γίγας μετά τον κατακλυσμό, ο Νεβρώδ (στιχ. 8), από την γενεά του Χαμ. Γίγαντες είχαμε δεί και προ του κατακλυσμού (βλ. 6,4) ανήκοντες στους Καινίτες, στην κακή γενεά των ανθρώπων. Καί τώρα, μετά τον κατακλυσμό, πάλι οι γίγαντες. Πάλι δηλαδή διεφθάρη η ανθρώπινη φυλή. «Γίγαντας» σημαίνει δυνατός, ένοπλος άνθρωπος, που επιβάλλεται στους άλλους (ανθρώπους και ζώα, γι᾽ αυτό και λέγεται «γίγας κυνηγός», στιχ. 9) με την δύναμη των όπλων. Τέτοιος ήταν ο Νεβρώδ μετά τον κατακλυσμό και ίδρυσε το πρώτο ένοπλο κράτος με μεγάλο κέντρο την Βαβυλώνα (στιχ. 8-10). Είναι η πρώτη πρωτεύουσα πολιτικού και στρατιωτικού κράτους. Από την χώρα της Βαβυλώνος βγήκε και ο Σημίτης Ασσούρ, ο γενάρχης του πρώτου μεγάλου έθνους της γης, που ίδρυσε τις πόλεις Νινευί, Ροωβώθ, Χαλάλ και Δασή (στιχ. 11.12). Έτσι εμφανίζεται και το δεύτερο κράτος. Η κρατική εξουσία κατά την Αγία Γραφή θεωρείται καρπός αμαρτίας• ο Θεός ήθελε τους ανθρώπους αδέλφια και πατέρες, όχι κυβερνήτες και υπηκόους!
10,1Αυτή είναι η γενεαλογία των υιών του Νώε, του Σημ, του Χαμ και του Ιάφεθ, οι οποίοι απέκτησαν υιούς μετά τον κατακλυσμό.
2Υιοί του Ιάφεθ ήταν: Ο Γαμέρ, ο Μαγώγ, οι Μαδοί, ο Ιωύαν, ο Ελισά,α ο Θοβέλ, ο Μοσόχ και ο Θείρας. 3Υιοί του Γαμέρ ήταν: Ο Ασχανάζ, ο Ριφάθ και ο Θοργαμά. 4Υιοί του Ιωύαν ήταν: Ο Ελισά, οι Θάρσεις, οι Κίτιοι και οι Ρόδιοι.β 5Μεταξύ αυτών μοιράστηκαν οι νήσοι των εθνών κατά χώρες. Καθένας κατά την γλώσσα του στα έθνη τους και τις φυλές τους.
6Υιοί του Χαμ ήταν: Ο Χούς, ο Μεσραίν, ο Φούδγ και ο Χαναάν. 7Υιοί του Χούς ήταν: Ο Σαβά, ο Ευιλά, ο Σαβαθά, ο Ρεγμά και ο Σαβαθακά. Υιοί δε του Ρεγμά ήταν: Ο Σαβά και ο Δαδάν.
8Ο Χούς γέννησε τον Νεβρώδ.δ Αυτός ήταν ο πρώτος ισχυρός στην γη• 9αυτός ήταν πολεμιστής κυνηγός ενώπιον Κυρίου του Θεού• γι’ αυτό λέγουν (για κάποιον δυνατό την παροιμία: Είναι) «πολεμιστής κυνηγός σαν τον Νεβρώδ ενώπιον του Κυρίου». 10Βάση της βασιλείας του ήταν η Βαβυλών, η Ορέχ, η Αρχάδ και η Χαλάννη στην γη Σεναάρ.
11Από την περιοχή εκείνη βγήκε ο Ασσούρ και έκτισε την Νινευί και την πόλη Ροωβώθ και την Χαλάχ 12και την Δασή,ε την μεγάλη πόλη, μεταξύ της Νινευί και της Χαλάχ.
13Ο Μεσραίν γέννησε τους Λουδιείμ, τους Ενεμετιείμ,ς τους Λαβιείμ, τους Νεφθαλιείμ,ζ τους Πατροσωνιείμη 14και τους Χασλωνιείμ, από τους οποίους προήλθαν οι Φιλισταίοι και οι Καφθοριείμ.
15Ο Χαναάν γέννησε τον Σιδώνα, τον πρωτότοκο υιό του, 16και τον Χετταίο, τον Ιεβουσαίο, τον Αμορραίο, τον Γεργεσαίο, τον Ευαίο, τον Αρουκαίο, 17τον Ασενναίο, τον Αράδιο, τον Σαμαραίο και τον Αμαθί. 18Αργότερα διεσπάρησαν οι φυλές των Χαναναίων.
19Καί ήταν τα όρια των Χαναναίων από την Σιδώνα μέχρι την Γεραρά και την Γαζά και μέχρι Σοδόμων και Γομόρρας, Αδαμά και Σεβωίμ και μέχρι την Δασά.θ
20Αυτοί ήταν οι υιοί του Χαμ κατά τις φυλές τους, τις γλώσσες τους, τις χώρες τους και τα έθνη τους.
21Ο Σημ, ο πρόγονος όλων των απογόνων του Έβερ, ο αδελφός του Ιάφεθ, του μεγαλύτερου υιού, απέκτησε και αυτός τέκνα.
22Υιοί του Σημ ήταν: Ο Ελάμ, ο Ασσούρ, ο Αρφαξάδ, ο Λούδ, ο Αράμ και ο Καινάν.ι 23Υιοί του Αράμ ήταν: Ο Ούζ, ο Ούλ, ο Γατέρ και ο Μοσόχ.ια
24Ο Αρφαξάδ εγέννησε τον Καινάν• ο Καινάνιβ εγέννησε τον Σαλά• ο Σαλά γέννησε τον Έβερ. 25Ο Έβερ γέννησε δύο υιούς• το όνομα του ενός ήταν Φαλέγ – γιατί στην εποχή του διαμοιράστηκε η γη – και το όνομα του αδελφού του Ιεκτάν. 26Ο Ιεκτάν εγέννησε τον Ελμωδάδ, τον Σαλέθ, τον Σαρμώθ, τον Ιαράχ, τον Ο¬δορρά, τον Αιβήλ,ιγ τον Δεκλά, 27τον Ευάλ, τον Αβιμαέλ, τον Σαβά, 28τον Ουφείρ, τον Ευειλά και τον Ιωβάβ. 29Όλοι αυτοί ήταν υιοί του Ιεκτάν. 30Η περιοχή δε που κατοίκησαν ήταν από την Μασσή μέχρι την Σαφηρά, το όρος της Ανατολής.
31Αυτοί είναι οι υιοί του Σημ κατά τις φυλές τους, κατά τις γλώσσες τους, στις χώρες τους και τα έθνη τους.
32Αυτές είναι οι φυλές των υιών του Νώε κατά τις γενεαλογίες τους και τα έθνη τους• από αυτούς διασκορπίστηκαν τα έθνη στην γη μετά τον κατακλυσμό.
α. Ο Ελισά εδώ λείπει από το Εβρ.
β. «Δωδανίμ», λέει το Εβρ.
γ. «Φούτ», κατά το Εβρ.
δ. «Νιμρώδ», κατά το Εβρ.
ε. «Ρεσέν», κατά το Εβρ.
ς. «Αναμίμ», κατά το Εβρ.
ζ. «Ναφθουχίμ», κατά το Εβρ.
η. «Πατρουσίμ», κατά το Εβρ.
θ. «Λασά», κατά το Εβρ.
ι. Ο Καινάν λείπει από το Εβρ.
ια. «Μας», λέει το Εβρ.
ιβ. Στο Εβρ. λείπει η αναφορά στον Καινάν.
ιγ. «Ουζάλ», λέει το Εβρ.
(Ερμηνευτικά σχόλια περικοπής)
10,1-32. Με την μορφή ενός γενεαλογικού πίνακα το παρόν κεφάλαιο δίδει ένα πίνακα των λαών τακτοποιημένων σε ομάδες, όχι τόσον κατά τις εθνικές των συγγένειες, όσον κατά τις ιστορικές και γεωγραφικές τους σχέσεις: Οι υιοί του Ιάφεθ εξαπλώθηκαν στην Μικρά Ασία και τα νησιά της Μεσογείου θαλάσσης• οι υιοί του Χαμ στις χώρες του Νότου: Την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, την Αραβία και ο Χαναάν, για ανάμνηση της αιγυπτιακής κυριαρχίας, συνδέθηκε με αυτή την χώρα• μεταξύ των δύο ομάδων είναι οι υιοί του Σημ: Ελαμίτες, Ασσύριοι, Αραμαίοι και οι πρόγονοι των Εβραίων. Ο Βέλλας λέγει: «Σημίτας καλούμεν τους λαούς, οίτινες το πάλαι κατώκουν την Βαβυλώνα, Ασσυρίαν, Συρίαν, Φοινίκην, Παλαιστίνην, Σιναιτικήν χερσόνησον, Αραβίαν, Αιθιοπίαν και πολλά παράλια της Αφρικής. Καλούνται δε οι λαοί ούτοι Σημίται, διότι κατά τον γενεαλογικόν πίνακα Γεν. 10 ούτοι κατάγονται εκ του Σημ, υιού του Νώε. Κατά πάσαν δε πιθανότητα οι λαοί ούτοι, οίτινες δεικνύουν συγγένειαν και εις την γλώσσαν και εις την θρησκείαν και εις την εν γένει ζωήν, εκκινούν κατά κύματα εκ της Αραβίας και καταλαμβάνουν τον ανωτέρω καθορισθέντα γεωγραφικόν χώρον» (Θρησκευτικαί Προσωπικότητες Α΄ σελ. 16).
Οι παρατηρούμενες εις τινα σημεία αντιθέσεις δεικνύουν αυτό το οποίο είπαμε, ότι, δηλαδή, τοιαύτες γενεαλογίες δεικνύουν όχι αυστηρώς εθνικές, αλλ᾿ ιστορικές και γεωγραφικές σχέσεις, οι οποίες ηδύναντο να ποικίλλουν. Ο πίνακας είναι ιερατικός, πλην των γιαχβικών στοιχείων (στιχ. 8-19.21.24-30), τα οποία επιφέρουν εδώ κάποιες τροποποιήσεις. Συνοψίζοντας τις γνώσεις για τον κατοικημένο κόσμο, τις οποίες δύναται να έχει κάποιος στο Ισραήλ τον 8ο-7ο αιώνα π.Χ., ο πίνακας βεβαιώνει την ενότητα του ανθρωπίνου γένους, διηρημένου σε ομάδες από μία κοινή γενεά. Αυτή η διασπορά φαίνεται (10,32) ως πραγματοποίηση της ευλογίας του 9,1. Η γιαχβική όμως διήγηση του Πύργου της Βαβέλ 11,1-9 δεν θα την αποδώσει έτσι ως ευλογία• αλλά γενικώς έτσι εκφράζονται οι συμπληρωματικές απόψεις μιάς ιστορίας του κόσμου, στην οποία συντρέχουν η δύναμη του Θεού και η κακία των ανθρώπων. .10,5. Νήσοι των εθνών. Οι νήσοι και τα παράλια της Μεσογείου. 10,8. Νεβρώδ. Λαική μορφή (ο στιχ. 9 θεωρείται ως μία παροιμία) οπίσω από την οποία κρύπτεται ένας ήρωας της Μεσσοποταμίας, του οποίου η ταυτότητα είναι αβέβαιη. 10,10. Αρχάδ. Akkad, πόλη κειμένη πλησίον της περιοχής της Βαβυλώνας• το όνομά της μας βοηθεί να καθορίσομε το βόρειο μέρος της Κάτω Μεσοποταμίας κατ᾿ αντίθεση προς την χώρα του Sumer νοτιώτερα• και γενικώτερα, πάντοτε κατ᾿ αντίθεση προς τους Σουμερίους, το όνομά της μας βοηθεί να καθορίσομε την γλώσσα και τους σημιτικούς λαούς αυτής της περιοχής. – Χαλάννη. Άγνωστη πόλη. 10,12. Αύτη η πόλις η μεγάλη. Το BJ έχει την φράση αυτή σε παρένθεση και λέγει: Αν αυτό το σχόλιο αναφέρεται στην Χαλάχ (Kalah), πρέπει να χρονολογηθεί από τον 9ο αι. π.Χ. και εξής, όπου η Χαλάχ, η σημερινή Nimrud, έγινε πρωτεύουσα της Ασσυρίας• αν όμως αναφέρεται στην Νινευή, τότε το σχόλιο είναι μεταγενέστερο, ανήκει στην εποχή του Σεναχειρίμ, ο οποίος κατέστησε αυτή πρωτεύουσά της. 10,14. Το κείμενο έχει την έκφραση «Καφθοριείμ» μετά την έκφραση «Φυλιστιείμ», αλλά οι Φιλισταίοι προήλθαν από την Κιαφθώρ (την Κρήτη), βλ. σχολ. εις Ιησ. Ν. 13,2.
-120x86.jpg)
