ΑΠΛΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΠΑΤΕΡΙΚΑ ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ
ΟΜΙΛΙΑ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ (ΑΑΠ 9,309 D-316 D)
ΠΕΡΙ ΝΗΣΤΕΙΑΣ
1. Στο σημερινό μου κήρυγμα, αδελφοί χριστιανοί, θα σας μιλήσω για την νηστεία από μία ωραία ομιλία του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Στην ομιλία του αυτή ο άγιος πατέρας ομιλεί για την δύναμη της νηστείας.
Ναί, έχει δύναμη η νηστεία, όταν μάλιστα συνοδεύεται από την «αδελφήν» της και «ομόζυγόν» της, όπως την λέγει, δηλαδή, την προσευχή! Προσευχή και νηστεία, νηστεία και προσευχή, διώχνει και τους δαίμονες, όπως μας είπε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός (Ματθ. 17, 21). Γι᾽ αυτό, λέγει ο Χρυσόστομος, ο Μωυσής και ο Ηλίας, οι πύργοι αυτοί των προφητών στην Παλαιά Διαθήκη, όταν ήθελαν να παρουσιασθούν στον Θεό, για να τον παρακαλέσουν για κάτι, προετοιμάζονταν με νηστεία. Επειδή, λοιπόν, η νηστεία είναι τόσο σπουδαία και τόσο δυνατή, γι᾽ αυτό ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο από παλαιά την εντολή της νηστείας, από τότε που ήταν στον παράδεισο ακόμη. Η εντολή που του έδωσε, να τρώει από όλα τα δένδρα, αλλά να μη φάγει από το δένδρο της γνώσεως του καλού και του κακού (Γεν. 2,16-17), ήταν ένα είδος νηστείας, λέει ο Χρυσόστομος. Και κάνει την ωραία σκέψη ο ιερός πατήρ: «Αν η νηστεία ήταν αναγκαία και στον παράδεισο ακόμη, πόσο μας είναι αναγκαία τώρα έξω από τον παράδεισο; Αν το φάρμακο της νηστείας ήταν αναγκαίο πριν την πληγή, πόσο μάλλον είναι αναγκαίο μετά την πληγή; Αν το όπλο της νηστείας μας ήταν αναγκαίο προτού ακόμη μας έλθουν οι άνομες επιθυμίες, πόσο μάλλον μας είναι αναγκαίο όταν έχουμε την μάχη των κακών επιθυμιών και των δαιμόνων;»! Και λέγει στη συνέχεια ο Χρυσόστομος αυτό πάλι το πολύ ωραίο: «Αν ο Αδάμ άκουε την φωνή του Θεού να μην φάγει από το απαγορευμένο δένδρο, δεν θα άκουε την άλλη φωνή του Θεού, χώμα είσαι και στο χώμα θα επιστρέψεις»! Όλα τα κακά στην γη ήλθαν από την παράβαση αυτής της πρώτης εντολής της νηστείας.
2. «Αγανακτεί» ο Θεός, λέει ο Χρυσόστομος, όταν υβρίζεται η νηστεία, αλλά ευφραίνεται όταν τιμάται η νηστεία. Και για απόδειξη αυτού μας φέρει ως παράδειγμα τους Νινευίτες και τον προφήτη Δανιήλ με τους συντρόφους του, τους τρεις παίδες.
(α) Αρχίζει πρώτα από τους Νινευίτες, για τους οποίους η θεική απόφαση ήταν να καταστραφούν σε τρεις μέρες. Και έστειλε ο Θεός τον προφήτη Του Ιωνά, για να τους πεί την απόφασή Του αυτή. Αλλά ερωτά εδώ ο Χρυσόστομος τον Θεό: «Γιατί προλέγεις το κακό που πρόκειται να κάνεις;». «Για να μην το κάνω το κακό που προλέγω», λέγει ο Θεός, όπως το παριστάνει ο Χρυσόστομος. Για να μετανοήσουν οι άνθρωποι και να μην συμβεί, λοιπόν, η καταστροφή τους. Γνωστή σας είναι η ιστορία του Ιωνά, χριστιανοί μου, την οποία αναλύει εδώ και ερμηνεύει ωραία ο Χρυσόστομος. Το πλοίο στο οποίο μπήκε ο Ιωνάς για να μην πάει στην Νινευί, όπως του είπε ο Θεός, πήγαινε στις Θαρσείς. Αλλά που να κρυφτείς, ω Ιωνά. Και στα βάθη της θάλασσας, και στον άδη χαμηλά και στον ουρανό ψηλά, παντού είναι ο Θεός. Το πλοίο λοιπόν προς Θαρσείς ήταν βαρύ, γιατί είχε μέσα τον Ιωνά, που έκανε ανυπακοή στον Θεό και αυτό είναι μια πολύ βαρειά αμαρτία. Και ο Δαβίδ εικονίζει την αμαρτία ως ένα βάρος, γι᾽ αυτό και λέγει, «αι ανομίαι μου ωσεί φορτίον βαρύ εβαρύνθησαν επ᾽ εμέ» (Ψαλμ. 37,5.).
Και ο Χριστός κάνοντας την πρόσκλησή Του προς τους αμαρτωλούς τους είπε: «Δεύτε πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω υμάς» (Ματθ. 11,28). Έτσι λοιπόν για την αμαρτία του Ιωνά εβάρυνε το πλοίο και επρόκειτο να καταποντισθεί. Οι ναύτες και το πλήρωμα του πλοίου ενόησαν ότι αυτό το σημείο που συμβαίνει δεν είναι συνηθισμένο και είναι από τον Θεό. Κάποιος από το πλήρωμα είναι ένοχος για κάποια αμαρτία του. Τον βρήκαν με κλήρο.Ήταν ο Ιωνάς. Έπρεπε λοιπόν ως ένοχο, να τον ρίψουν στην θάλασσα για να ελαφρώσει το πλοίο, ώστε να σωθούν οι υπόλοιποι. Αλλά, παρατηρεί ο Χρυσόστομος, ότι οι ναύτες, παρά το ότι ήταν βάρβαροι άνθρωποι (γιατί δεν διδάχθηκαν τον Μωσαικό Νόμο), όμως ετήρησαν «την εν τοις δικαστηρίοις ευταξίαν». Τον ερώτησαν από που έρχεται, που πηγαίνει και τι εργασία κάνει. Ήταν ευγενείς και επιεικείς. Βέβαια αυτή τους η φιλανθρωπία προέρχεται από τον Θεό, ο Οποίος σαν να θέλει να πεί στον Ιωνά: Μιμήσου τους ναύτες.
Αυτοί δεν καταφρονούν ούτε ένα άνθρωπο, ούτε εσένα, αν και σε βρήκαν αίτιο των κακών τους. Και ο Ιωνάς βεβαίως με όλα αυτά, και με την επιεική ανάκριση των ναυτών, αισθάνθηκε την αμαρτία του και θα του ήταν πολύ οδυνηρός ο έλεγχος της ψυχής του γι᾽ αυτήν. Γιατί, λέγει εδώ ο Χρυσόστομος ότι, αντίθετα προς την φυσική γέννα, η αμαρτία είναι οδυνηρή μετά την γέννα της, μετά την διάπραξή της!
Τέλος πάντων, όταν ο Ιωνάς ο ίδιος, αισθανόμενος την αμαρτία του, είπε, «ρίψατέ με στην θάλασσα, για να κοπάσει» (Ιων. 1,12), τότε ο Ιωνάς ερρίχθη στην θάλασσα. Και βρέθηκε ο Ιωνάς, όπως γνωρίζουμε, στην κοιλιά θαλάσσιου θηρίου, το οποίο τον έβγαλε στην Νινευί. Τώρα ο Ιωνάς απευθύνει στους Νινευίτες το κήρυγμα, που του είπε ο Θεός από την αρχή να κηρύξει: «Ακόμη τρεις ημέρες και η Νινευί θα καταστραφεί» (Ιων. 3,4). Το άκουσαν οι Νινευίτες το κήρυγμα αυτό του Ιωνά και δεν το πήραν αψήφιστα, ούτε έδειξαν δυσπιστία σ᾽ αυτόν, αλλά όλοι, μικροί και μεγάλοι και ο λαός και οι άρχοντες και οι γέροντες και τα παιδιά, έπεσαν σε προσευχή και νηστεία. Νήστευσαν ακόμη και τα άλογα ζώα (Ιων. 3,8). Και μετά από την νηστεία τους αυτή, νηστεία μαζί με προσευχή, σώθηκε η πόλη από την καταστροφή.
Ας παρατηρήσουμε, αγαπητοί, και τον χρόνο της νηστείας τους. Μόνο τρεις μέρες!
Και είχαν διαπράξει πολλά αμαρτήματα οι Νινευίτες. Ας μάθουμε απ᾽ αυτό, λέγει ο Χρυσόστομος, να μην πέφτουμε σε απόγνωση για τα αμαρτήματά μας και ας είναι αυτά πολλά και μεγάλα, γιατί η θερμή μετάνοια (που εκδηλώνεται με προσευχή και νηστεία) σε μικρό διάστημα τα εξαλείφει όλα. Ενώ ο νωθρός και ο αδιάφορος και πολύ χρόνο και χρόνια να έχει, δεν θα μπορέσει να διορθωθεί, γιατί δεν έχει την «σπουδή», την ορμή για την μετάνοια. Το ίδιο παρατηρούμε και στον απόστολο Πέτρο: Αρνήθηκε τον Χριστό. Μεγάλο αυτό το αμάρτημα. Όπως λέγει ο Χρυσόστομος, «αρνήσεως γαρ ουδέν ίσον κακόν»!.. Και όμως αμέσως, επειδή έκλαυσε και μάλιστα «έκλαυσε πικρώς», συγχωρέθηκε η αμαρτία του και ο Χριστός τον επανέφερε στην πρώτη του τιμή και αξία.
(β) Άλλο παράδειγμα από την Αγία Γραφή, που χρησιμοποιεί εδώ ο Χρυσόστομος για να δείξει την δύναμη της νηστείας, είναι από την ζωή του Δανιήλ και των συντρόφων του. Ο βασιλιάς Ναβουχοδονόσορας έδωσε εντολή να τρέφονται οι νέοι αυτοί από την βασιλική τράπεζα. Ταφαγητά όμως αυτά είχαν απηγορευμένες και μολυσμένες τροφές για τους Ιουδαίους, γι᾽ αυτό ο Δανιήλ και οι τρεις φίλοι του παρακάλεσαν να τρώγουν μόνο χόρτα και ως ποτό να πίνουν μόνο νερό (Δαν. 1,5-16). Για την αρετή αυτή της νηστείας ο Δανιήλ παρέμεινε αβλαβής στον λάκκο των λεόντων (Δαν. κ. 6). Γιατί, όπως το λέγει ο Χρυσόστομος, «αν και τα λιοντάρια έβραζαν από τον θυμό τους, όμως δεν άγγιξαν το τραπέζι που ήταν γύρω τους, δηλαδή, το Δανιήλ. Σαν κάποιος δήμιος να καθόταν μέσα στον λάκκο των λιονταριών και να τα φώναζε να μην αγγίξουν τις σάρκες του προφήτου· και αυτά από σεβασμό δεν πλησίασαν αυτήν την τροφή». – Και για την νηστεία τους οι τρεις παίδες πάλι παρέμειναν και αυτοί αβλαβείς στην κάμινο της φωτιάς. «Τι φωτιά ήταν αυτή – ρωτάει ο Χρυσόστομος – αφού δεν έκανε το έργο της φωτιάς; Αν σώματα ήταν εκείνα τα σώματα, πως δεν πάθαιναν αυτό που παθαίνουν όλα τα σώματα;». Και απαντά ο ίδιος: «Ρώτησε την νηστεία και θα σού το πεί αυτή»! Για την νηστεία τους πραγματικά τα σώματα των τριών παίδων παρέμειναν αβλαβή στην κάμινο του πυρός, όπου ρίφθηκαν, επειδή δεν προσκύνησαν το χρυσό άγαλμα του βασιλιά Ναβουχοδονόσορα (Δαν. κ. 3)
3. Και τελικά λέγει ο άγιος Χρυσόστομος: «Θαύμασε την νηστεία και υποδέξου την με ανοικτές τις αγκάλες. Και μέσα στο καμίνι σε βοηθεί και μέσα στον λάκκο των λεόντων σε διαφυλάττει και δαίμονες διώχνει και απόφαση Θεού ακυρώνει και παθών μανία καταστέλλει».
Ας νηστεύουμε, χριστιανοί μου, τις Τετάρτες και τις Παρασκευές και τις άλλες καθορισμένες από την Εκκλησία μας νηστείες. Και αυτό θα είναι και πνευματικό, αλλά και σωματικό όφελός μας. Γιατί, όπως λέγει ο Χρυσόστομος, και οι ιατροί, καλούν την φτώχεια «μητέρα της υγείας». Αντίθετα, λέγει, από την «πολυτελή δίαιτα και την πολυφαγία προέρχονται οι πόνοι των ποδών και οι πονοκέφαλοι και οι αποπληξίες και οι φυματιώσεις και οι υδρωπικίες και οι φλεγμονές και τα αποστήματα και πληθώρες αναρίθμητων άλλων νοσημάτων»!…Και για την σωματική μας υγεία, νηστεία λοιπόν, χριστιανοί μου! – Καλή υπόλοιπη Τεσσαρακοστή.
Με πολλές ευχές † Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
Υ.Γ. ΠΑΤΕΡΕΣ ΙΕΡΕΙΣ ΚΑΙ ΟΣΙΩΤΑΤΟΙ ΜΟΝΑΧΟΙ ΚΑΙ ΜΟΝΑΧΕΣ! ΜΗ ΕΧΟΝΤΑΣ ΧΡΟΝΟ ΝΑ ΣΑΣ ΓΡΑΨΩ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ, ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΙ ΚΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ. ΕΥΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΙΜΝΙΟ ΣΑΣ. ΣΥΓΧΩΡΕΣΤΕ ΜΕ ΟΠΟΥ ΣΑΣ ΕΛΥΠΗΣΑ.
Με ευχές και αγάπη, Ιερεμίας
-120x86.jpg)
