ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑ
Ψαλμός 18
2ο Κήρυγμα
ΜΙΚΡΟΣ ΥΜΝΟΣ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
1. Ερμηνεύουμε, αδελφοί μου χριστιανοί, το ιερό Ψαλτήριο και βρισκόμαστε στον 18ο ψαλμό.
Στο προηγούμενο κήρυγμά μου σας είπα ότι ο ενιαίος αυτός ψαλμός αρχικά ήταν δύο ψαλμοί, αλλά ενώθηκαν έπειτα σε ένα. Ήδη με το προηγούμενο κήρυγμά μας τελειώσαμε τον πρώτο από αυτούς τους ψαλμούς, που μας μιλούσε για το μεγαλείο του Θεού που φαίνεται στους ουρανούς και στον μεγαλοπρεπή ήλιο. Και σήμερα θα μιλήσουμε για το δεύτερο ψαλμό (στιχ. 8-15), που έχει άλλο θέμα. Το θέμα του δεύτερου αυτού ψαλμού είναι ο Νόμος του Κυρίου. Μικρός είναι ο ψαλμός αυτός, αλλά έχει ένα ωραίο ύμνο στον Νόμο του Θεού. Τον Νόμο του Θεού ο ποιητής μας τον χαρακτηρίζει «άμωμο» (στιχ. 8). Δηλαδή, δεν μπορεί κανείς να κατηγορήσει σε τίποτα τον Νόμο του Θεού, γιατί είναι τέλειος. Και σαν τέλειος που είναι δεν μπορούμε ούτε να του προσθέσουμε ούτε να του αφαιρέσουμε κάτι. Παρακάτω ο ποιητής μας λέγει ότι ο Νόμος του Κυρίου «επιστρέφει ψυχάς» (στιχ. 8). Αυτή η έκφραση μπορεί να σημαίνει δύο πράγματα: Ή ότι μια ψυχή που είναι στην αμαρτία την «επιστρέφει», την βγάζει δηλαδή από την αμαρτία και την φέρνει κοντά στον Θεό. Ή, μπορεί να σημαίνει ότι ο Νόμος του Θεού την «στρέφει» την ψυχή, δηλαδή την ζωογονεί, την τονώνει, της δίνει την δύναμη να ζήσει μια πνευματική ζωή. Στον στίχο μας εδώ ότι ο Νόμος του Θεού «επιστρέφει ψυχάς» σημαίνει το δεύτερο που είπαμε, ότι ζωογονεί τις ψυχές. Γιατί το πρώτο νόημα ότι επιστρέφει την ψυχή από το κακό στο καλό, το λέει αμέσως παρακάτω ο ποιητής με την φράση «η μαρτυρία Κυρίου πιστή σοφίζουσα νήπια» (στιχ. 8).
Ως «νήπια» θα νοήσουμε τους ανοήτους, αυτούς που δεν πορεύονται καλά. Αλλά ας προσέξουμε ότι τον Νόμο του Θεού τώρα στην έκφραση αυτή ο ποιητής μας τον λέει «μαρτυρία». Γιατί; Γιατί ο Νόμος του Θεού μας «μαρτυρεί», μας λέγει ποιο είναι το θέλημα του Θεού, που πρέπει να ακολουθήσουμε. Και αυτή η μαρτυρία λέγει ο ποιητής μας ότι είναι «πιστή» (στιχ. 8), γιατί οι αμοιβές που λέγει ο λόγος του Θεού για τους τηρητές του και οι ποινές για τους παραβάτες του οπωσδήποτε θα πραγματοποιηθούν.
2. Τα όσα λέγει ο Νόμος του Θεού, λέγει στην συνέχεια ο ψαλμωδός μας, είναι «ευθέα» (στιχ. 9). Δηλαδή χαράσσουν μία ευθεία, μια σωστή πορεία για την ζωή του ανθρώπου. Και αυτή η πορεία που δείχνει ο Νόμος του Θεού για τον άνθρωπο «ευφραίνει την καρδιά», μας λέγει στην συνέχεια ο ψαλμωδός (στιχ. 9). Άρα, χριστιανοί μου, ο Νόμος του Θεού δεν είναι καταθλιπτικός, γιατί δεν είναι βασανιστικός. Το ίδιο πάλι, με γλυκειές και χαρωπές εκφράσεις, μας λέγει ο ποιητής μας παρακάτω ότι οι εντολές του Κυρίου είναι «τηλαυγείς», δηλαδή φωτεινές, και γι᾽ αυτό «φωτίζουν οφθαλμούς» (στιχ. 9). Φωτίζουν τα μάτια της ψυχής μας, για να ξέρουμε ποιο είναι το σωστό που πρέπει να πράξουμε, για να έχουμε όμορφη και χαρούμενη ζωή. Αλλά παραδόξως ο ποιητής μας παρακάτω χαρακτηρίζει τον Νόμο του Κυρίου ως «φόβον Κυρίου αγνόν» (στιχ. 10). Οι ερμηνευτές εδώ συμφωνούν όλοι στο ότι την έκφραση «φόβον Κυρίου» πρέπει να την διαβάσουμε «νόμον Κυρίου». Και ο Νόμος του Κυρίου είναι πραγματικά «αγνός», δηλαδή καθαρός. Είναι άγιος, όπως άγιος είναι ο Θεός. Τα διατάγματα του Νόμου του Θεού πραγματικά είναι άγια, γιατί ενσαρκώνουν την αλήθεια και την δικαιοσύνη. Γι᾽ αυτό και λέγει ο ποιητής μας στην συνέχεια «τα κρίματα Κυρίου αληθινά, δεδικαιωμένα επί το αυτό» (στιχ. 10). Αφού έτσι, χριστιανοί μου, είναι ο Νόμος του Θεού, όπως τον είπε παραπάνω ο ποιητής μας, πρέπει να τον επιθυμήσουμε, περισσότερο από ο,τι επιθυμούμε το χρυσάφι, και πρέπει να τον αγαπήσουμε για να τον απολαύσουμε, περισσότερο από το γλυκό μέλι (στιχ. 11).
3. Ο ποιητής εξομολογείται και λέει για τον εαυτό του ότι αγωνίζεται, ότι προσπαθεί να τηρήσει τον Νόμο του Θεού, γιατί ξέρει ότι από την τήρηση αυτή θα έχει πολύ ανταπόδοση (στιχ. 12). Θα έχει δηλαδή την ευλογία του Θεού, που θα του δίνει μια όμορφη ζωή, ζωή με νόημα και γλυκασμό. Αλλ᾽ ο ποιητής μας φοβάται ότι παρά την προσπάθεια που κάνει να τηρήσει τον Νόμο του Θεού, φοβάται, μήπως, χωρίς να το θέλει, διέπραξε κάποιο παράπτωμα· μήπως παρέβηκε κάποια διάταξη του Νόμου. Γι᾽ αυτό και λέγει: «Παραπτώματα τις συνήσει;» (στιχ. 13). Ποιος δηλαδή είναι δυνατόν να γνωρίζει τα ακουσίως διαπραχθέντα παραπτώματα; Γι᾽ αυτό και ο ποιητής μας, αδελφοί μου, λέγει στον Θεό κατά την προσευχή του: «Εκ των κρυφίων μου καθάρισόν με» (στιχ. 13). Συγχώρησε, δηλαδή, Θεέ μου, τα αμαρτήματά μου, που έπραξα χωρίς το θέλημά μου.
Αλλ᾽ ο ποιητής μας στο τέλος εδώ, αδελφοί, αποδεικνύεται ένας δυνατός θεολόγος, γιατί ξέρει ότι η αμαρτία που διαπράττει ο άνθρωπος προέρχεται από την κακή ροπή που έχει μέσα του. Αυτή την κλίση και την ροπή προς την αμαρτία, δεν την είχαμε από την αρχή, όταν δημιουργηθήκαμε, γι᾽ αυτό και ο ποιητής την χαρακτηρίζει ως ξένη, ως «αλλότρια». Αυτή η ροπή προς την αμαρτία μας ήλθε από την πτώση των πρωτοπλάστων. Και ο ποιητής μας ξέρει ότι, αν καταστείλουμε αυτά τα «αλλότρια», τα ξένα δηλαδή στοιχεία, που έχουμε μέσα μας και μας σπρώχνουν στο κακό, τότε θα είμεθα τέλειοι. Ξέρει όμως ότι δεν μπορεί ο άνθρωπος μόνος του να το πετύχει αυτό, γι᾽ αυτό και στο τέλος του ψαλμού του παρακαλεί τον Θεό να τον προφυλάσσει από αυτήν την ένοχη ροπή προς το κακό, για να μην τον κυριεύσει. Και λέγει: «Από των αλλοτρίων φείσαι του δούλου σου, εάν μη μου κατακυριεύσωσιν» (στιχ. 14). Και τότε βέβαια, αφού η διάθεση της καρδιάς του δεν θα κλίνει προς το κακό, ομολογεί ο ίδιος ότι θα είναι καθαρός: «Τότε άμωμος έσομαι και καθαρισθήσομαι από αμαρτίας μεγάλης» (στιχ. 14).
4. Τέλος, ο ποιητής μας εύχεται ο ύμνος που συνέθεσε για τον Νόμο του Θεού – και τον έβγαλε από την καρδιά του τον ύμνο αυτό – εύχεται να φανεί ευάρεστος στον Θεό. «Και έσονται εις ευδοκίαν τα λόγια του στόματός μου και η μελέτη της καρδίας μου ενώπιόν σου διά παντός» (στιχ. 15), λέγει. Ενθυμούμεθα εδώ τον άλλο σπουδαίο ποιητή του προοιμιακού ψαλμού (Ψαλμ. 103), ο οποίος, όταν τελείωσε τον ύμνο του προς τον παντοδύναμο και πάνσοφο Θεό, εύχεται τελικά να δεχθεί ο Θεός τον ύμνο του αυτόν. Και λέγει: «Ηδυνθείη αυτώ (= ας γίνει ευχάριστο στον Θεό) η διαλογή μου (= το ποίημά μου)».
Mε πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
-120x86.jpg)
