Μακαρίζοντας, αδελφοί μου, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο θεόπτης αυτός Πατέρας της Εκκλησίας, «το έμψυχον παλάτιον της δόξης», που είναι η Υπεραγία Θεοτόκος, της οποίας τον Ευαγγελισμό γιορτάζουμε και πανηγυρίζουμε σήμερα, και προσθέτοντας και αυτός τον δικό του πνευματικό λόγο στους χορούς των Πατέρων και των υμνογράφων που την ύμνησαν και την εμεγάλυναν, λέγει τα εξής: «Επομένως αυτή η παρθενομήτωρ είναι η μόνη μεθόριον κτιστής και ακτίστου φύσεως . . .
Αυτή είναι και αιτία των πριν από αυτή και προστάτης των μετά από αυτή και πρόξενος των αιωνίων αγαθών. Αυτή είναι υπόθεσις των Προφητών, αρχή των Αποστόλων, εδραίωμα των μαρτύρων, κρηπίδα των διδασκάλων. Αυτή είναι η δόξα των επί γης, η τερπνότης των ουρανίων, το εγκαλλώπισμα όλης της κτίσεως. Αυτή είναι η καταρχή και η ρίζα της αποθησαυρισμένης για εμάς ελπίδος στους ουρανούς.
Η Παναγία, κατά τον θεοφόρο Πατέρα, είναι μεθόριο ανάμεσα στην κτιστή φύση των ανθρώπων και στην άκτιστη του Ουρανού. «Χώρα του αχωρήτου», αφού φιλοξένησε στην άχραντη γαστέρα της τον Μονογενή Υιό του Θεού.
Γι’ αυτήν μίλησαν οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Αυτή υπήρξε ο στηριγμός των Αποστόλων, η βοήθεια των Μαρτύρων.
Αυτή αποτελεί την βάση των διδασκάλων της Εκκλησίας μας. Η Παναγία είναι η δόξα όλων των ανθρώπων που κατοικούν στον πλανήτη αυτόν της γης, η χαρά των Αγίων Αγγέλων και το στόλισμα όλης της δημιουργίας. Είναι η πηγή και η ρίζα της ελπίδος μας στον Ουρανό.
Αυτήν τη μεγάλη ημέρα, αδελφοί μου, που αποτελεί για μας τους Χριστιανούς «της σωτηρίας το κεφάλαιον», αλλά και την φανέρωση του κεκρυμμένου από των αιώνων μυστηρίου, αυτήν την ημέρα που άπασα η κτίσις αγάλλεται, θα ήθελα και εμείς μυστικά να συνοδοιπορήσουμε, ως ευλαβείς προσκυνητές, σ’ αυτό το άγνωστο Μυστήριο της επίγειας παρουσίας του Κυρίου μας.
Μαζί με τους Πατέρες και τους ιερούς υμνογράφους, μαζί με τα φωτεινά πνεύματα και τις απλοικές ψυχές που έσκυψαν ταπεινά το κεφάλι τους μπροστά στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, να σκύψουμε κι εμείς, όχι για να ερευνήσουμε με την πολυπραγμοσύνη που μας διακατέχει το Μυστήριο, αλλά για να ασπασθούμε την Παναγία, να προσκυνήσουμε τον Άχραντο Τόκο της και να πάρουμε την χάρη της και την ευλογία της, την οποία έχουμε τόσο ανάγκη.
Θα μου επιτρέψετε να προσφέρω στην αγάπη σας τρεις χαρακτηρισμούς του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά στο πρόσωπο της Παναγίας. Να πως την χαρακτηρίζει σε μία ομιλία του:
« – Φωτός φαιδροτέρα,
– παραδείσων θείων ευανθεστέρα,
– κόσμου παντός ορατού και αοράτου κοσμιωτέρα.»
«Είναι λαμπρότερη από το φως·
Είναι ανθηρότερη από τους θείους παραδείσους·
Είναι ευπρεπέστερη από όλο τον ορατό και αόρατο κόσμο».
Πρώτον. Είναι φαιδρότερη από το φως, αφού από αυτήν έλαμψε ο νοητός ήλιος της δικαιοσύνης, ο Χριστός. Γι’ αυτό και ψάλλουμε την ημέρα του Γενεθλίου της: «εκ σού γαρ ανέτειλεν ο ήλιος της δικαιοσύνης, Χριστός ο Θεός ημών».
Στο Μυστήριο του Χριστού όλα είναι φως. Φως η Θεότητά Του, φως και η δόξα Του. Φως, που προχέεται από την άπειρη θεία ουσία Του.
Φως ανέσπερο και αδιάδοχο. Αυτό το φως ενοίκησε στην άχραντη γαστέρα της, γι’ αυτό και την κατέστησε πιο φωτεινή από τις ακτίνες του ηλίου.
Έτσι, η Παναγία, στην οποία κατοίκησε σωματικά αυτό το φως της Θεότητος, έλυσε το σκότος της αγνωσίας και της πλάνης.
Έγινε ο «όρθρος ο φαεινός», ο οποίος έφερε τον Ήλιο Χριστό, ώστε «οι καθήμενοι εν σκότει και σκιά θανάτου» να δούν το μέγα φως.
Καί αξιώθηκε αυτής της τιμής να γίνει φαιδροτέρα του φωτός με την αρετή της, αφού ήταν καρπός πανάμωμος του Ιωακείμ και της Άννης, αποτέλεσμα δηλαδή προσευχής και καθαρότητος των γεννητόρων της.
Αγιάσθηκε στα Άγια των Αγίων. Κατέστη έγινε ναός του Αγίου Πνεύματος και εν συνεχεία εγέννησε τον αληθινό Ναόν και την αληθινή Σκηνή, που είναι ο Ιησούς Χριστός.
Δεύτερον. Η Παναγία είναι ανθισμένη περισσότερο κι από τον Παράδεισο.
Είναι ο νέος Παράδεισος που φύτεψε ο Δημιουργός μέσα στον χώρο και στον χρόνο της ιστορίας. Από αυτόν τον Παράδεισο προήλθαν όλες οι ευλογίες για το ανθρώπινο γένος.
Ενώ ο πρώτος Παράδεισος είχε για κάτοικο τον πρώτο Αδάμ, που ήταν χοικός, αυτόν τον νέο Παράδεισο, τον μυστικό Παράδεισο, (όπως ψάλλει ο Άγιος Κοσμάς ο ποιητής: «μυστικώς ει Θεοτόκε Παράδεισος»), λαμπρύνει με την παρουσία Του ο νέος Αδάμ, ο Ιησούς Χριστός.
Σ’ αυτόν βλάστησε το Ξύλο της Ζωής, που είναι ο Χριστός, η αθάνατη τροφή που ευφραίνει και γλυκαίνει όσους την μεταλαμβάνουν, το φάρμακο της αθανασίας, κατά τον Άγιο Ιγνάτιο τον Θεοφόρο, το «αντίδοτον του μη αποθανείν».
Με τον τρόπο αυτό, η Θεοτόκος έγινε, κατά τον θεοφόρο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, ο αδάπανος της αυτοζωής θησαυρός3. Αυτή έθρεψε κι επότισε κι εφρόντισε να αναπτυχθεί σωματικά ο σαρκωμένος Λόγος του Θεού.
Δι’ αυτής αξιωνόμαστε να κοινωνούμε του Αχράντου Σώματος και του Τιμίου Αίματος του Υιού της. Γι’ αυτό και μετά την μετάληψη των ζωαρχικών Θείων Μυστηρίων την ευχαριστούμε λέγοντας: «Ευχαριστώ σοι, ότι ηξίωσάς με τον ανάξιον κοινωνόν γενέσθαι του αχράντου Σώματος και του τιμίου Αίματος του Υιού σου».
Τρίτον. Η Παναγία είναι η ευπρεπέστερη από όλο τον ορατό και αόρατο κόσμο.
Δεν υπάρχει άνθρωπος ή άλλη κτιστή οντότητα που να μπορεί να φθάσει το μεγαλείο της και την καθαρότητά της.
Μπροστά σ’ αυτό το μεγαλείο και σ’ αυτήν την ανυπέρβλητη καθαρότητα, κατεπλάγη και αυτός ο Αρχάγγελος της χαράς: «Την ωραιότητα της παρθενίας σου και το υπέρλαμπρον το της αγνείας σου, ο Γαβριήλ καταπλαγείς εβόα σοι, Θεοτόκε».
Είναι η «τιμιωτέρα των Χερουβίμ» και η «ενδοξοτέρα των Σεραφείμ». Καί εξηγεί ο Άγιος Γρηγόριος: «Σε ποιόν άγγελο είπε ποτέ ο Θεός ότι ΄΄επιθυμήσει ο Βασιλεύς του κάλλους σου΄΄;
Καί ενώ τα Σεραφείμ, κατά τον Προφήτη Ησαία, στέκονται γύρω από τον Θρόνο του Θεού (΄΄και τα Σεραφίμ ειστήκεισαν κύκλω αυτού΄΄), όμως για την Θεοτόκο λέγει ο Δαβίδ: ΄΄παρέστη η Βασίλισσα εκ δεξιών σου΄΄.
Βλέπετε διαφορά;» τονίζει ο θεόπτης Πατέρας της Εκκλησίας, «γύρω από τον Θεό, μόνο τα Σεραφείμ. Δίπλα όμως στον ίδιο τον Θεό, η Βασίλισσα, η οποία θαυμάζεται και εγκωμιάζεται και από τον ίδιο τον Θεό».
Αυτή βλέπει κατάματα τον Ήλιο της δικαιοσύνης, που είναι ο Χριστός, χωρίς να τυφλώνεται από το φως της Θεότητός Του.
Αυτή βρίσκεται στα δεξιά του Θρόνου της Μεγαλωσύνης, γιατί, όχι μόνο ποθεί να βλέπει τον Υιό της, αλλά και αντιποθείται από τον Υιό να βλέπει την Παναγία Μητέρα Του, αφού είναι ο πραγματικός Θρόνος Του.
«Θρόνος εστίν ως αληθώς αυτού· όπου δε κάθηται ο βασιλεύς, εκεί ο θρόνος ίσταται».
Σ’ αυτήν, αδελφοί μου, καταφεύγουμε κι εμείς σήμερα. Αυτήν έχουμε και θα πρέπει να έχουμε πάντοτε στα χείλη μας και στην καρδιά μας.
Σ’ αυτήν εναποθέτουμε τις ελπίδες μας, ιδιαίτερα σήμερα, εμείς οι μικροί και αδύναμοι μπροστά στις κραυγαλέες αδικίες, στις αποφάσεις των μεγάλων και των ισχυρών της γης και στις συνέπειες όλων αυτών που υφιστάμεθα.
Αυτήν παρακαλούμε για την τραγωδία της πατρίδος μας, για τις συμφορές και τους πολέμους του πλανήτη μας, για τους αδελφούς μας που υπομένουν δεινά και δυσκολίες, για τις ασθένειες που μαστίζουν τους συνανθρώπους μας.
Αδελφοί μου αγαπητοί, γιορτάζουμε σήμερα τον Ευαγγελισμό της Αειπαρθένου Θεοτόκου. Πανηγυρίζουμε την πνευματική μας ελευθερία από τα δεσμά του θανάτου και της αμαρτίας.
Γιορτάζουμε ως Ορθόδοξοι, αλλά και ως Έλληνες συγχρόνως. Θυμόμαστε σήμερα και την ανάσταση της πατρίδος μας.
Μνημονεύουμε την προσφορά της Εκκλησίας μας κατά τα δίσεκτα εκείνα χρόνια, που είναι μεγίστη και ανυπολόγιστη· προσφορά αίματος· θυσία της ίδιας της ζωής.
Δεν είναι μόνο οι εθναπόστολοι και οι διδάσκαλοι που στήριξαν το Γένος μας. Δεν είναι μόνο οι Νεομάρτυρες που έγιναν το ανάχωμα και οι αντιστασιακοί την εποχή εκείνη.
Δεν είναι μόνο οι Ορθόδοξοι Κληρικοί που ανέρχονται, κατά τον ιστορικό Πουκεβίλ, σε τουλάχιστον έξη χιλιάδες (6.000) και που μαρτύρησαν «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία». Δεν είναι μόνο οι εμπνευσμένοι ηγέτες, οι πολεμιστές, οι ήρωες.
Είναι, κυρίως, αυτή η παρουσία της Εκκλησίας στην πάλη για την ελευθερία. Αυτή επωμίστηκε όλο το βάρος για την μόρφωση και την πνευματική ανάπτυξη του υπόδουλου Γένους.
Αυτή πρωτοστάτησε στον Απελευθερωτικό Αγώνα. Με την ευχή της Εκκλησίας ξεκίνησαν όλοι οι Αγωνιστές του 1821.
Κι αν σήμερα εξακολουθούμε να είμαστε Έλληνες, κι αν ομιλούμε την γλώσσα την ελληνική, κι αν πιστεύουμε ορθόδοξα, αυτό το οφείλουμε στην μάνα μας την Εκκλησία.
Ευγνωμοσύνη, λοιπόν, και ευχαριστία στην Υπεραγία Θεοτόκο. Παράκληση και ικεσία ταυτόχρονα να μην μας εγκαταλείψει ποτέ· να μας σκεπάζει κάτω από την σκέπη της θεομητορικής της πρεσβείας.
Ικεσία για την πατρίδα μας και την τραγωδία που βιώνει ο τόπος μας, αλλά και για το αίμα το οποίο χύνεται σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.
Ευγνωμοσύνη, ακόμη, στους ήρωες της πατρίδος μας που μας χάρισαν την σωματική μας ελευθερία.
Έχοντας τις μορφές τους ως πρότυπο στην ζωή μας, θα μπορέσουμε να σταθούμε στα πόδια μας, να μείνουμε ενωμένοι με την Παράδοσή μας και να ξεπεράσουμε τις οποιεσδήποτε κρίσεις που μαστίζουν τον τόπο μας.
Χρόνια πολλά, αδελφοί μου!
Πάντοτε ελεύθεροι και αδούλωτοι στο φρόνημα!
Ευχέτης προς την Υπέρμαχο Στρατηγό
Ο Ε Π Ι Σ Κ Ο Π Ο Σ Σ Α Σ
Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ
