Τι είναι τελικά το Τριώδιο;

Από μικρό παιδί που ήμουνα μέχρι και σήμερα ακούω την έκφραση άνοιξε το τριώδιο, το οποίο συνδέουν οι άνθρωποι με τις Απόκριες, χορούς, πανηγύρια, μεταμφιέσεις κ.ο.κ. . Τι είναι όμως το Τριώδιο;

Του Γεωργίου Πρατζίκου* – Για το ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Είναι μια ειδική περίοδος, με ειδικό σκοπό, προετοιμάζοντάς μας για τα Πάθη, την Ταφή και την Ανάσταση του Θεανθρώπου. Ονομάζεται Τριώδιο από το βιβλίο που η Εκκλησία μας άρχισε να χρησιμοποιεί από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου. Από την ημέρα αυτή μέχρι το Μέγα Σάββατο χρησιμοποιεί η Εκκλησία μας το Τριώδιο.

Λέγεται Τριώδιο το βιβλίο, διότι οι κανόνες που περιέχονται στο βιβλίο αυτό έχουν συνήθως τρεις ώδές. Δηλαδή σε κάθε όρθρο, είτε είναι Κυριακή είτε είναι καθημερινή, διαβάζουμε τον εξάψαλμο, ψάλλουμε τα καθίσματα, την «Τιμιωτέραν», τους αίνους, την δοξολογία, αλλά ψάλλουμε και κανόνες. Οι κανόνες είναι μία ομάδα τροπαρίων, και σε κάθε όρθρο μπορεί να λέγονται δύο-τρεις κανόνες. Ο κάθε κανόνας έχει εννέα ωδές. Δηλαδή τρία – τέσσερα τροπάρια αποτελούν την πρώτη ωδή. Αλλά τόσα τροπάρια αποτελούν τη δευτέρα ωδή. Άλλα τόσα τροπάρια την τρίτη ωδή μέχρι και την ενάτη ωδή. Οι ωδές αυτές έγιναν με βάση τις ωδές της Παλαιάς Διαθήκης.

Κάθε μέρα στους κανόνες υπάρχει η ογδόη και ενάτη ωδή και επιπλέον μία από τις άλλες ωδές. Τη Δευτέρα, ας πούμε, έχουν πρώτη ωδή, ογδόη και ενάτη. Την Τρίτη έχουν δευτέρα ωδή. Τώρα στο Τριώδιο επειδή είναι Σαρακοστή, είναι περίοδος μετανοίας και καλούμαστε σε πένθος, έχουν δευτέρα ωδή που, όπως είπαμε, είναι λυπητερή. Την Τρίτη λοιπόν οι κανόνες έχουν δευτέρα ωδή, ογδόη και ενάτη. Την Τετάρτη, τρίτη ωδή, ογδόη και ενάτη. Την Πέμπτη, τετάρτη ωδή, ογδόη, ενάτη. Την Παρασκευή, πέμπτη ωδή, ογδόη, ενάτη. Το Σάββατο έχουν συνήθως τέσσερις ωδές· έκτη, εβδόμη, ογδόη και ενάτη. Σπάνια, πολύ σπάνια οι κανόνες έχουν δύο ή οκτώ ή εννέα ωδές.

Όλες οι ωδές και τα τροπάρια αυτή την περίοδο μιλούν ια την ταπείνωση, για τη μετάνοια, για το πένθος, που μιλούν για την επιστροφή του ανθρώπου στον Θεό, για τον φόβο του Θεού, για την κατάνυξη, που μιλούν για τη νηστεία και για όλον εκείνο τον κόπο που πρέπει να καταβάλλει ο άνθρωπος, για να ξαναγυρίσει στον Θεό, για να ευαρεστήσει στον Θεό.

*Ο Γεώργιος Πρατζίκος είναι Θεολόγος-Αρθρογράφος