του Γιώργου Νταλιάρη
«Το Άγιον Όρος έχει παίξει τεράστιο ρόλο στην εγκαθίδρυση και εξέλιξη της ρωσικής Ορθοδοξίας, καθώς και στην ιστορία του ρωσικού κράτους γενικώς. Εχει πραγματικά ξεχωριστή σημασία».
Με τη φράση αυτή ο Γενικός Πρόξενος της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη Αλεξέι Ποπόφ, μεταφέρει μέσω του ΒΗΜΑΤΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ τη σημασία που έχει το Άγιον Όρος για τους Ρώσους και παράλληλα αποκαλύπτει πως τόσο ο Ρώσος Πρόεδρος Βλ.Πούτιν όσο και ο Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κύριλλος θα βρεθούν το προσεχές διάστημα στη χώρα μας και στην Αθωνική Πολιτεία.
Εχοντας αναπτύξει βαθιές ξεχωριστές σχέσεις με την Ελλάδα, έχοντας περάσει μέρος των παιδικών του ετών στην Αθήνα, ο κ.Ποπόφ τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στη θέση του Γενικού Προξένου της Ρωσίας στη Θεσσαλονίκη. Θέλοντας να φέρει πιο κοντά τις δύο χώρες και θέτοντας την Ορθοδοξία ως το μεγάλο ιδανικό του, ο Ρώσος διπλωμάτης έχει αναπτύξει ποικίλες δράσεις με πολλές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, με Μητροπόλεις αλλά και με το Άγιον Όρος.
Μιλώντας στο ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ μιλάει για μια σειρά θεμάτων αφού το 2016 είναι ξεχωριστό για τις σχέσεις της Ρωσίας τόσο με την Ελλάδα όσο και με τον Άγιον Όρος.
– Το έτος 2016 έχει ανακηρυχθεί «Ετος της Ρωσίας στην Ελλάδα, και της Ελλάδας στη Ρωσία» κι έχει προκαλέσει τεράστιο ενδιαφέρον και στα δύο κράτη. Ποια είναι η σημασία του έτους που διανύουμε; Ποιες είναι οι εκδηλώσεις με τις οποίες θα κορυφωθεί αυτός ο εορτασμός;
«Τους βασικούς στόχους των Αφιερωματικών Ετών της Ρωσίας στην Ελλάδα και της Ελλάδας στη Ρωσία αποτελεί αφενός η ισχυροποίηση της μακροχρόνιας βάσης των φιλικών σχέσεων μεταξύ των λαών και των χωρών μας, και αφετέρου η εξεύρεση δυνατοτήτων για τη περαιτέρω εξέλιξη της πολύπλευρης ελληνορωσικής συνεργασίας. Αναφορικά με το Έτος της Ρωσίας στην Ελλάδα, θα λέγαμε ότι πρόκειται για ένα πολύ πλούσιο πρόγραμμα που αγκαλιάζει όλες τις πτυχές των ρωσοελληνικών σχέσεων, συμπεριλαμβανομένων των τομέων του πολιτισμού, του τουρισμού, της επιστήμης και της οικονομίας. Η υλοποίηση του πολιτιστικού μέρους του Έτους της Ρωσίας ξεκίνησε με τα εγκαίνια της έκθεσης του μοναδικού σκυθικού χρυσού από τη συλλογή του Κρατικού μουσείου του Ερμιτάζ, τα οποία πραγματοποιήθηκαν από τους κκ. Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης της Ρωσίας Σ.Ε. Πριχόντκο και Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελλάδας Α. Μπαλτά.
Από τις εκδηλώσεις του Έτους της Ρωσίας στην Ελλάδα που έχουν ήδη γίνει αξίζει να ξεχωρίσουμε την πρωτοφανή στην Ελλάδα παρουσίαση των μεγαλύτερων ρωσικών ΑΕΙ που πραγματοποιήθηκε στο ΑΠΘ στις 29-30 Μαρτίου. Από άλλες εκδηλώσεις του Έτους θα ξεχώριζα την επίσημη συμμετοχή της Ρωσίας στη Διεθνή έκθεση βιβλίου και στη ΔΕΘ τον Μάιο και τον Σεπτέμβριο τ.ε. αντίστοιχα. Επιπλέον, στη Θεσσαλονίκη έχει προγραμματιστεί μια σειρά πολιτιστικών εκδηλώσεων όπως συναυλία της εκκλησιαστικής χορωδίας της Αγίας Τριάδας του Αγίου Σεργίου Λάβρας, Εβδομάδα του ρωσικού κινηματογράφου, έκθεση έργων της Αλμπίνα Ακρίτα, μέλους της Ρωσικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών, και άλλες. Θεωρώ σημαντικό για το κοινό του ιστοχώρου σας να αναφέρω ότι στα πλαίσια του Έτους της Ρωσίας στην Ελλάδα θα πραγματοποιηθούν περίπου 15 εκδηλώσεις πνευματικού και θρησκευτικού περιεχομένου. Να προσθέσω ότι μεγάλος αριθμός εκδηλώσεων αφιερωμένων στο Έτος της Ρωσίας πραγματοποιούνται και εκτός του επίσημου προγράμματος από πολιτιστικούς συλλόγους των συμπατριωτών μας και άλλους μη κυβερνητικούς οργανισμούς».
– Ο θρησκευτικός τουρισμός είναι ένα κομμάτι στο οποίο επενδύουν και οι δύο χώρες. Η παρουσία Ρώσων στα μνημεία της Ορθοδοξίας στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης είναι σημείο αναφοράς. Τι πρέπει να γίνει ώστε αυτή η ροή να συνεχίζει να είναι αυξανόμενη; Είστε ευχαριστημένος από τις διαδικασίες της ελληνικής πολιτείας;
«Το τελευταίο διάστημα η ελληνική πλευρά προσδίδει ιδιαίτερη προσοχή στην παρότρυνση της τουριστικής ροής από τη Ρωσία στην Ελλάδα. Ειδικότερα, πρόκειται για επιτάχυνση και απλοποίηση της διαδικασίας έκδοσης θεωρήσεων εισόδου (βίζα), για την εγκατάσταση επιπρόσθετων ελληνικών προξενικών κέντρων σε επτά ακόμη πόλεις της Ρωσίας. Έχουν γίνει κάποια βήματα και στην ανάπτυξη του αμοιβαίου προσκυνηματικού τουρισμού. Αυτός είναι άλλωστε και ο στόχος της επίσκεψης της αντιπροσωπείας του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος στην Διεθνή Έκθεση Τουρισμού MITT στην Μόσχα και LETO-2016 στην Αγία Πετρούπολη. Εννοείται πως το Άγιο Όρος παραμένει και θα παραμείνει ο κύριος πόλος έλξης για προσκυνητές από την Ρωσία, ιδίως το έτος των 1000 χρόνων της ρωσικής παρουσίας στο Άγιο Όρος».
– Περιμένετε αύξηση των Ρώσων τουριστών στην Ελλάδα εξαιτίας και της κατάστασης με την Τουρκία; Ποιο είναι το νούμερο το οποίο υπολογίζετε;
«Είναι δύσκολο να προβλέψουμε αυτή τη στιγμή τον ακριβή αριθμό των Ρώσων τουριστών που θα επισκεφτούν την Ελλάδα το 2016. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι τον αριθμό αυτό θα επηρεάσει ένα σύνολο παραγόντων όπως η πτώση του ενδιαφέροντος των Ρώσων για την τουριστική αγορά της Τουρκίας και η δυναμική της ισοτιμίας ρουβλίου και ευρώ. Εξίσου σημαντικό ρόλο φυσικά παίζει ο συσχετισμός κόστους και ποιότητας των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών στην Ελλάδα σε σύγκριση με άλλα κέντρα του διεθνούς τουρισμού».
– Πρόσφατα ολοκληρώθηκε η αδελφοποίηση Αγίας Πετρούπολης και Αλεξανδρούπολης. Τι οφέλη μπορεί να επιφέρει στις δύο πόλεις αυτή η συμφωνία;
«Η επιτυχής ιστορία της ανάπτυξης των σχέσεων ανάμεσα στη Βορειοδυτική Ρωσία και τη Βόρεια Ελλάδα αναδεικνύει μεγάλες δυνατότητες διαπεριφερειακής συνεργασίας. Όσον αφορά τη Θράκη όλα άρχισαν το 2011 με την αδελφοποίηση της Αλεξανδρούπολης με την πόλη Σοσνόβυι Μπορ (περιφέρεια της Αγίας Πετρούπολης) η οποία αποτελεί πατρίδα των 30 στρατιωτών του 9ου Στάρο-Ινγκερμανλάντ συντάγματος, που έπεσαν κατά την απελευθέρωση του εν λόγω τόπου (τότε Δεδέαγατς) κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου του 1877-1878, και με την απόδοση σε αυτούς του φόρου τιμής με την ανέγερση ενός μεγαλοπρεπούς μνημείου. Σήμερα αυτή η συνεργασία, στην οποία προσχώρησε και ο δήμος Βίμπορκσκυι της Αγίας Πετρούπολης χάριν στις προσπάθειες που καταβάλλουν οι δημοτικές αρχές των άνω περιοχών και ο οργανισμός των συμπατριωτών της Αλεξανδρούπολης «Ρώσικο Σπίτι», έχει εξαπλωθεί στις σχέσεις μεταξύ των Εμπορικών Επιμελητηρίων, των Πανεπιστημίων και των σχολείων τους και δημιουργήσει προοπτικές και για καρποφόρα οικονομική συνεργασία. Αναμένουμε ότι η θετική οικονομική επίδραση που απορρέει από αυτήν την πολύπλευρη διαπεριφερειακή συνεργασία θα ενισχυθεί μετά τη σύσταση, στο επόμενο κιόλας διάστημα, γραφείων εμπορικών και τουριστικών πληροφοριών παρά τους δήμους της Αλεξανδρούπολης, Σοσνόβυι Μπορ και Αγίας Πετρούπολης αντίστοιχα.
Νέες ενδιαφέρουσες δυνατότητες μπορούν να αναδειχτούν και από τα υπό εξέταση σχέδια προσχώρησης στην συνεργασία αυτή της ρωσικής Συμφερούπολης και της βουλγαρικής πόλης Μπουργκάς».
– Μιλήστε μας για τη σχέση σας με την Ελλάδα, την οποία όπως φαίνεται έχετε στην καρδιά σας. Είναι η δεύτερη πατρίδα σας;
«Πατρίδα κάθε ανθρώπου είναι μία. Στα ρωσικά «ρόντινα» σημαίνει γενέτειρα, τόπος όπου γεννήθηκες. Η δική μου πατρίδα είναι η Μόσχα. Όμως λόγω της επαγγελματικής μου απασχόλησης πέρασα πολλά χρόνια στη διπλωματική υπηρεσία στην Ελλάδα και στην Κύπρο και αυτό δε μπορούσε να μην αφήσει αποτύπωμα σε μένα και στην οικογένειά μου. Ιδίως, αφού και οι γονείς μου, επίσης διπλωμάτες, υπηρέτησαν στη Πρεσβεία μας στην Αθήνα την περίοδο 1958-1963. Για το λόγο αυτό στα παιδικά μου χρόνια το διαμέρισμά μας ξεχείλιζε από ελληνικό στοιχείο: μουσική, άλμπουμ με φωτογραφίες, σουβενίρ από την Ελλάδα… Όλα αυτά σε συνδυασμό, φυσικά, με τη γνώση της ελληνικής γλώσσας, με βοηθούν αρκετά στο έργο μου με στόχο την περαιτέρω ανάπτυξη των ιστορικά φιλικών σχέσεων μεταξύ των ομόθρησκων λαών μας».
– Φέτος, συμπληρώνονται 1000 χρόνια ρωσικής παρουσίας στο Άγιον Όρος. Τι εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν με την αφορμή αυτή; Την Αθωνική Πολιτεία θα επισκεφθεί ο Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσιών κ.κ.Κύριλλος. Είναι στο πρόγραμμα και η παρουσία του Προέδρου κ.Βλαντίμιρ Πούτιν;
«Το Άγιον Όρος έχει παίξει τεράστιο ρόλο στην εγκαθίδρυση και εξέλιξη της ρωσικής Ορθοδοξίας, καθώς και στην ιστορία του ρωσικού κράτους γενικώς. Εχει πραγματικά ξεχωριστή σημασία. Η μοναστική παράδοση που έφερε ο Άγιος Αντώνιος από το Άγιον Όρος στους «Ρως» και που διαιωνίστηκε από τους επίγονούς του, συνέβαλε στη διαμόρφωση του ενιαίου ρωσικού έθνους. Τα πολυάριθμα Ορθόδοξα μοναστήρια αποτέλεσαν κοιτίδες πολιτισμού, παρακαταθήκες της εθνικής συνείδησης και εμπνευστές του αγώνα κατά της ξένης κατοχής. Αυτός ο σημαντικότατος ρόλος της Ορθοδοξίας και των φρουρίων της πίστης – μοναστηριών είναι γνωστός στους Έλληνες, που έζησαν τους αιώνες του Οθωμανικού ζυγού. Από την πλευρά του, το ευγνώμον και ενισχυμένο πια ρωσικό κράτος, οι άρχοντες και οι πιστοί του, παρείχαν πολύπλευρη υποστήριξη στις δύσκολες για το Άγιον Όρος περιόδους.
Τα 1000 χρόνια της πρώτης γραπτής αναφοράς για τη ρωσική Μονή στο Άγιον Όρος τιμούνται ευρέως πρωτ`απ`όλα στη Ρωσία. Σε όλες τις Μητροπόλεις και τις Επισκοπές της χώρας μας διεξάγονται εκατοντάδες εορταστικές εκδηλώσεις αφιερωμένες στο ρόλο του Αγίου Όρους στην ιστορία και την εξέλιξη της ρωσικής Ορθοδοξίας. Πολλές εκδηλώσεις αφιερωμένες στην επέτειο αυτή θα διεξαχθούν και στην Ελλάδα. Ειδικότερα, στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη θα πραγματοποιηθούν διασκέψεις με θέμα «Το προσκύνημα ως πνευματικός δρόμος», «Ορθοδοξία: πνευματική κοιτίδα του ρωσικού και ελληνικού πολιτισμού», στρόγγυλη τράπεζα «Παραδόσεις και σύγχρονες σχολές αγιογραφίας στη Ρωσία και στην Ελλάδα» στην Αθήνα. Επίσης, προγραμματίζονται συναυλίες της χορωδίας της Αγίας Τριάδας του Αγίου Σεργίου Λάβρας, της παιδικής χορωδίας της μονής του Τσερνοοστρόβσκιι, καθώς και έκθεση αρχείων και ντοκουμέντων «Μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμωνος στο Άγιο Όρος» στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Και δεν έχω απαριθμήσει εδώ πλήρως τις προγραμματισμένες εκδηλώσεις.
Στο Άγιον Όρος στη Ιερά Μονή του Αγ. Παντελεήμωνος οι επετειακές εκδηλώσεις, στις οποίες θα παραβρεθεί η Αυτού Μακαριότης Πατριάρχης Μόσχας και πασών των Ρωσιών Κύριλλος, θα πραγματοποιηθούν στα τέλη Μαΐου τ.ε. Προγραμματίζεται στα πλαίσια του Έτους Ρωσίας επίσκεψη του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας Β.Β. Πούτιν στην Ελλάδα. Στο πρόγραμμά της συγκαταλέγεται η επίσκεψη στην Ιερά Μονή του Αγ. Παντελεήμωνος εν Άθω. Οι ακριβείς ημερομηνίες της επίσκεψης θα ανακοινωθούν εγκαίρως».
– Εκτός των άλλων, φέτος θα πραγματοποιηθεί η Πανορθόδοξη Σύνοδος στην Κρήτη. Πως είναι οι σχέσεις της Πατριαρχείου Μόσχας με το Οικουμενικό Πατριάρχη;
«Οι διορθόδοξες σχέσεις δεν υπάγονται στις αρμοδιότητες του ΥΠΕΞ της Ρωσίας. Όμως, ως Ορθόδοξος Χριστιανός αναμένω από την επικείμενη Πανορθόδοξη σύναξη στην Κρήτη την ισχυροποίηση της ενότητας της παγκόσμιας ορθοδοξίας ενώπιον των επικίνδυνων ακόμη και θανατηφόρων προκλήσεων της σύγχρονης εποχής».
– Πρόσφατα είχαμε και την ιστορική συνάντηση του Πατριάρχη Κυρίλλου με τον Πάπα Φραγκίσκο. Πως την κρίνετε;
«Αυτή αποτέλεσε όντως την πρώτη ιστορικά συνάντηση ανάμεσα στους επικεφαλείς της Ρωσικής Ορθόδοξης και της Καθολικής εκκλησιών, οι οποίοι εξέφρασαν κοινές προσεγγίσεις στα σοβαρά ζητήματα τα οποία αντιμετωπίζει ο σύγχρονος Χριστιανισμός και ο κόσμος γενικώς.
Εξαιρετικά επίκαιρα ακούγονται οι ενυπάρχουσες στο Κοινό Ανακοινωθέν εκκλήσεις για κατάπαυση της τρομοκρατίας και της βίας στον πλανήτη, καταδίκη της δικαιολογίας των εγκληματικών πράξεων με θρησκευτικά συνθήματα και της αδιαφορίας στη μοίρα των προσφύγων, οι οποίοι χτυπούν στις κλειστές πόρτες των εύπορων χωρών.
Για την κατάσταση στη γειτονική στη Ρωσία και όχι και τόσο μακρινή από την Ελλάδα Ουκρανία σημαντική κρίνεται η έκκληση του Κοινού Ανακοινωθέντος προς τις πλευρές των εκεί συγκρούσεων για ειρηνοποίηση και αποχή από την αντιπαράθεση, υπέρ της ειρήνης και της συμφιλίωσης ανάμεσα στις εκκλησιαστικές κοινότητες στην Ουκρανία.
Και φυσικά, πολύ σημαντική είναι η θέση του Κοινού Ανακοινωθέντος κατά εκείνης της μορφής της ευρωπαϊκής συγκρότησης που δε σέβεται την θρησκευτική ταυτότητα, και υπέρ της αφοσίωσης της Ευρώπης στις χριστιανικές της ρίζες, καθώς και η έκκληση στους χριστιανούς της Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης να διατηρήσουν την ψυχή της, που διαμορφώθηκε στη διάρκεια των δύο χιλιετιών της χριστιανικής παράδοσης.
Να τονίσω εδώ και την σημασία της Παγκόσμιας Συνόδου Κορυφής Θρησκευτικών Ηγετών υπέρ των διωγμένων χριστιανών που συγκαλείται στην Μόσχα τον Οκτώβριο τ.ε.».
– Ποιες είναι οι εμπειρίες σας από το Άγιον Όρος; Ποια είναι τα στοιχεία που σας εντυπωσιάζουν και έχουν μείνει ανεξίτηλα στη μνήμη σας;
«Για πρώτη φορά βρέθηκα στο Άγιον Όρος το Σεπτέμβριο του 1976 ως ακόλουθος της Πρεσβείας της ΕΣΣΔ και συνοδός του Πρέσβη Ιβάν Ιβάνοβιτς Ουνταλτσόφ. Έμεινα άφωνος, σαν να είχα βρεθεί στο παρελθόν. Με εντυπωσίασε το ευμέγεθες της Ιεράς Μονής του Αγ. Παντελεήμωνος, μέσα από την παλαιότητα των κτισμάτων της οποίας ξεπρόβαλλε έκδηλα το αυτοκρατορικό της μεγαλείο. Όλα αυτά, καθώς και τα πορτρέτα των τσάρων στους τοίχους του κελιού όπου διανυκτερεύσαμε σε κλίνες με στρωμένες με σεντόνια σανίδες μαζί με έναν συνάδελφό μου, επίσης υπάλληλο της Πρεσβείας, δεν μπορούσαν να μην εντυπωσιάσουν έναν 25χρονο κομσομόλο.
Όλη νύχτα δεν κλείσαμε μάτι, μιλούσαμε για την ιστορία, την Ορθοδοξία, μοιραζόμασταν τις εντυπώσεις μας για αυτό το ενσαρκωμένο παρελθόν. Η επίσκεψη στο Άγιο Όρος και για μένα και για τον συνάδελφό μου είχε συνέπειες. Εκείνος σύντομα έφυγε από τη διπλωματική υπηρεσία και εκάρη μοναχός. Τώρα είναι αρχιμανδρίτης της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και εφημερεύει σε έναν από τους ιστορικούς ναούς του κέντρου της Μόσχας. Εγώ έμεινα στο ΥΠΕΞ, αλλά αργότερα έλαβα στην Ιερά Μονή του Αγ. Παντελεήμωνος στο Άγιο Όρος το βάπτισμα στο όνομα του Οσίου Αλεξίου του Ανθρώπου του Θεού και προσπαθώ από την τωρινή μου θέση να συνεχίζω τις παραδόσεις των Ρώσων Γενικών προξένων στη Θεσσαλονίκη, οι οποίοι από την ημέρα της ίδρυσης του Γενικού προξενείου μας κατόπιν Διατάγματος της Μεγάλης Αικατερίνης της 31ης Μαρτίου 1783, έδιναν ιδιαίτερη προσοχή στο Άγιο Όρος και στη στήριξη της Ορθοδοξίας».
