Η ελληνική κυβέρνηση ετοιμάζει, μέσω του άρθρου 72 του νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, την έναρξη εξώδικων «Διαταγών Απόδοσης Μισθίου» από το 2026, χωρίς να χρειάζεται δικαστική απόφαση. Αν και προβάλλεται ως λύση στο χρόνιο αίτημα της ΠΟΜΙΔΑ, η ρύθμιση κρύβει κινδύνους για τους ενοικιαστές.
Ρεπορτάζ: Γιάννης Παπανικολάου
Σε ένα απροειδοποίητο πλαίσιο, οι μισθωτές μπορεί να βρεθούν χωρίς σπίτι ή κατάστημα μέσα σε εξάμηνο —— ακόμα και αν δεν έχουν καμία οικονομική ευθύνη.
Τι αλλάζει – και τι ανησυχεί
Επιτρέπεται πλέον σε ειδικά πιστοποιημένους δικηγόρους – που επιλέγονται μέσω του Δικηγορικού Συλλόγου της Αθήνας – να εκδίδουν Διαταγή Απόδοσης Μισθίου εφόσον λήξει η μίσθωση, ή τα στοιχεία στην πλατφόρμα της ΑΑΔΕ δείχνουν ελάχιστη τριετή διάρκεια. Ο μισθωτής λαμβάνει εξώδικη πρόσκληση τρεις μήνες πριν και έχει δύο μήνες αναμονής πριν εκτελεστεί η διαταγή. Θεωρητικά υπαρχει δυνατότητα ανακοπής, όμως στην πράξη αποτελεί μορφή «αυτόματου εξωδικαστικού αποκλεισμού».
Διερευνητικά ερωτήματα προκύπτουν:
- Τι θα γίνει αν ο μισθωτής δεν λάβει την εξώδικη πρόσκληση εγκαίρως;
- Εκτός από τη χαμηλή οικονομική συστηματικότητα, θα λαμβάνονται υπόψη κοινωνικοί λόγοι;
- Πόσο ανεξάρτητος είναι ο δικηγόρος που εκδίδει τη διαταγή, όταν επιλέγεται και αμείβεται μέσω του συλλόγου;
Επιθετική τιθάσευση του δικαιώματος στην κατοικία
Το νέο μέτρο μετατρέπει μια συμβατική λήξη μίσθωσης σε δίκοπο μαχαίρι: ενώ προσφέρει ταχύτερη διεκπεραίωση για τους ιδιοκτήτες, περιορίζει σε σημαντικό βαθμό την πρόσβαση σε στοιχειώδη νομικά μέσα για τους ενοικιαστές. Η αναλογία δικαιωμάτων εκτροχιάζεται: ο ιδιοκτήτης ενεργεί γρήγορα μέσα σε 6 μήνες, ενώ ο ενοικιαστής πρέπει να διαθέσει χρόνο, χρήμα και νομική γνώση για να αμφισβητήσει την απόφαση.
Η σύγκρουση αναδεικνύει το τιμέρισμα μεταξύ οικονομικής αποτελεσματικότητας και κοινωνικού δικαίου: θα κινδυνέψουν ευάλωτες ομάδες (χαμηλού εισοδήματος, νέων, οικογενειών με παιδιά) από μια λευκή, «ψυχρή» εφαρμογή των εξώσεων χωρίς δικαστική κρίση.
Διεθνής κριτική
Διεθνή μέσα ενημέρωσης και οργανισμοί έχουν εκφράσει ανησυχία για τα νέα μέτρα στα μέσα των εργατικών δικαιωμάτων και της κοινωνικής προστασίας:
- Η Amnesty International προειδοποιεί ότι ο νόμος κινδυνεύει να ανοίξει τον δρόμο για βίαιες εκτοπίσεις χωρίς δικαστικό έλεγχο, ακόμα και εν μέσω πανδημίας ή άλλων εξαιρετικών καταστάσεων.
- Σύμφωνα με τη ΜΚΟ Habitat for Humanity, οι νέες διατάξεις ενδέχεται να δημιουργήσουν ένα κύμα «αστικών εξευγενίσεων» (gentrification) όπου οι ενοικιαστές θα αντικαθίστανται από πιο εύπορους.
- Η Διεθνής Ένωση Ενοικιαστών επισημαίνει ότι ανάλογες πρακτικές σε άλλες χώρες οδήγησαν σε δραματική αύξηση των αστέγων και σε πολιτικές κρίσεις για την κατοικία.
- Το European Network of Social Integration προειδοποιεί ότι η νέα γραφειοκρατική δομή χωρίς δημοκρατικό έλεγχο (ιδίως με τους δικηγόρους των συλλόγων) υποβαθμίζει το κράτος δικαίου και το δικαίωμα στην έννομη οδό.
Οι επιχειρηματικοί κύκλοι επαινούν – οι κοινωνικοί φορείς προειδοποιούν
Η ΠΟΜΙΔΑ, όπως σχολιάζεται, ευχαριστεί την κυβέρνηση για την αποτελεσματικότητα του άρθρου, βλέποντας το ως διόρθωση προστίμου στο τραπεζοκορτάσιο ζητούμενο για τους ιδιοκτήτες – πιο άμεσο εργαλείο απόδοσης ακινήτου.
Όμως εκπρόσωποι κοινωνικών οργανώσεων, όπως το Κέντρο Στέγασης και Στήριξης Ευάλωτων Ομάδων, επισημαίνουν ότι η νέα ρύθμιση δεν λαμβάνει υπόψη τη σταθερότητα των ενοικιαστών σε καταστάσεις κρίσης (όπως ανεργία, διαζύγιο, βία). Προειδοποιούν ότι χωρίς επιπλέον προστατευτικά φίλτρα, οι εξώσεις «εξημερώνονται» ως κανόνες.
Νομικά αμφισβητήσιμη η επιλογή
Παρά τα όσα δηλώνει η ΠΟΜΙΔΑ, το άρθρο 72 παραβλέπει ότι η εξώδικη πρόσκληση και η απουσία δικαστικής απόφασης ενδέχεται να παραβιάζουν το ελληνικό Σύνταγμα (δικαίωμα στην ακρόαση) και ευρωπαϊκές οδηγίες για την προστασία της στέγης. Η χρήση ψηφιακών μητρώων ΑΑΔΕ για τον έλεγχο της διάρκειας μίσθωσης συμπιέζει την πραγματική ανθρώπινη κατάσταση σε γραμμές κώδικα.
Χρειάζονται πρόσθετα αμυντικά μέτρα
Για να περιοριστούν οι αδικίες, θα πρέπει:
- Να προβλεφθούν επείγουσες λύσεις στέγασης (όπως κοινωνικά ακίνητα) σε περίπτωση έκθεσης.
- Να εξασφαλιστούν νομικές συμβουλές δωρεάν για ανακοπές και προσφυγές.
- Η δυνατότητα ανακοπής να περιλαμβάνει κοινωνικά και οικονομικά επιχειρήματα, όχι μόνο τεχνικές αδυναμίες μισθώματος.
- Ο έλεγχος της διαδικασίας από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και ανεξάρτητο φορέα — όχι αποκλειστικά από δικηγορικούς συλλόγους.
Συνομιλίες και αντιδράσεις
Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του tilegrafimanews.gr, κοινωνικά δίκτυα και κοινότητες ενοικιαστών έχουν προγραμματίσει συγκεντρώσεις στη Βουλή κατά της ρύθμισης, ενώ νομικοί κύκλοι εξετάζουν την πιθανότητα προσφυγής στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, υποστηρίζει ότι η ρύθμιση σταθεροποιεί την αγορά ακινήτων, ενθαρρύνει τους ιδιοκτήτες να επαναφέρουν κλειστά ακίνητα στην ενοικίαση και μειώνει τη γραφειοκρατία. Αλλά ποιος κοστολογείται στο τέλος — ο εκμισθωτής ή ο πολίτης;
Η νέα ρύθμιση για εξώσεις εξπρές χωρίς δικαστήριο αποτελεί εργαλείο αποτελεσματικότητας για τους ιδιοκτήτες, αλλά ενδέχεται να καταστήσει τους ενοικιαστές πλέον ευάλωτους σε κοινωνικό και νομικό επίπεδο. Διακυβεύεται η ισορροπία ανάμεσα στην εμπορική ευελιξία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια — και προς το παρόν οι ζυγαριές γέρνουν απειλητικά προς τον δεύτερο όρο.
-120x86.jpg)
