ΤΡΑΜΠ: Η ανάρτηση του Ντόναλντ Τραμπ στο Truth Social με την οποία εμφανίστηκε να στηρίζει ανοικτά την προοπτική «νίκης» της Ουκρανίας και ανάκτησης «όλων των εδαφών της», άναψε φωτιές στη διπλωματική κοινότητα.
Ρεπορτάζ: Γιάννης Παπανικολάου
Το Politico –που κατέγραψε πρώτο τη «μεταστροφή»– παρέθεσε τρία ερμηνευτικά σενάρια, υπενθυμίζοντας όμως ότι οι δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου συχνά λειτουργούν ως εργαλείο πίεσης και όχι ως προάγγελος πολιτικής. Παράλληλα, διεθνή μέσα όπως το Reuters, το CNN και ο Guardian κατέγραψαν τόσο τον ενθουσιασμό στις ουκρανικές και ευρωπαϊκές αποστολές στη Νέα Υόρκη όσο και την πρόδηλη επιφυλακτικότητα: «Κρίνουμε από πράξεις, όχι από φράσεις-πλαίσια», ανέφεραν διπλωμάτες εκτός μικροφώνου.
Σενάριο 1: Το «τετ-α-τετ» με Ζελένσκι
Η χρονική σύμπτωση της ανάρτησης με την ιδιωτική συνάντηση Τραμπ–Ζελένσκι στη Νέα Υόρκη τροφοδότησε την ιδέα ότι ο Ουκρανός πρόεδρος «κλείδωσε» μια πιο θετική αμερικανική στάση. Οι ίδιες πηγές που επικαλείται το Politico εκτιμούν ότι ο Τραμπ ενθουσιάστηκε από την αμερικανο-ΝΑΤΟϊκή πρωτοβουλία για από κοινού προμήθειες οπλισμού προς το Κίεβο, ιδίως αν αυτό συνοδευτεί από αυστηρότερη ευρωπαϊκή γραμμή κατά της ρωσικής ενέργειας. Ο αντίλογος είναι γνωστός: μια τηλεφωνική συνομιλία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν αρκεί για να αναδιατυπώσει τη γραμμή του Λευκού Οίκου – έχει συμβεί ξανά. Σε αυτό το πλαίσιο, ενδιαφέρον έχει πώς θα τοποθετηθεί θεσμικά το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, που διατηρεί σταθερότερη γραμμή από την προεδρική ρητορική και, στις μεγάλες επιλογές, «δένει» τις κινήσεις με συμμαχίες και κυρώσεις.
Σενάριο 2: Ευρωπαϊκή «εξωστρέφεια» που αποδίδει
Οι Βρυξέλλες έχουν επενδύσει στη «χειραγώγηση μέσω συμπληρωματικότητας»: περισσότερες αμυντικές δαπάνες, ενιαίες αγορές οπλικών συστημάτων, στρατηγική απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια, σκληρότερα πακέτα κυρώσεων. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, βρίσκεται σε συχνή επαφή με τον Τραμπ και του παρουσίασε την τελευταία δέσμη μέτρων κατά της ρωσικής οικονομίας, καθώς και ιδέες για στοχεύσεις σε κινεζικά περιουσιακά στοιχεία. Όμως, όπως σημείωσαν ευρωπαίοι αξιωματούχοι στο Politico, πραγματικό «σήμα» αλλαγής θα ήταν νέες αμερικανικές δευτερογενείς κυρώσεις ή εμπορικά μέτρα – και γι’ αυτά δεν υπήρξε δέσμευση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την πλευρά της κρατά χαμηλούς τόνους, γνωρίζοντας ότι η αμερικανική σκληρή ισχύς στην Ουκρανία δεν αντικαθίσταται εύκολα.
Σενάριο 3: Η «στρατηγική ασάφεια» ως εργαλείο πίεσης
Ο Τραμπ έχει αποδείξει ότι χρησιμοποιεί τη γλώσσα ως μοχλό διαπραγμάτευσης: υψώνει τόνους για να πιέσει συμμάχους (π.χ. για αμυντικές δαπάνες) και αντιπάλους (π.χ. για ενεργειακά), ενώ διατηρεί περιθώρια αναδίπλωσης. Η φράση περί «νίκης της Ουκρανίας» συνυπάρχει με τη σκληρή κριτική προς μέλη του ΝΑΤΟ που εξακολουθούν να εισάγουν ρωσικά καύσιμα. Το CNN υπενθύμισε ότι ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο –λίγες ώρες μετά την ανάρτηση– επισήμανε στο ΣΑ/ΟΗΕ ότι «ο πόλεμος δεν τελειώνει στρατιωτικά», ψαλιδίζοντας τις ερμηνείες περί άμεσης κλιμάκωσης αμερικανικής στήριξης. Στη σύνοδο της ΓΣ/ΟΗΕ, διπλωμάτες το διάβασαν ως «σινιάλο» προς Μόσχα και Ευρωπαίους, όχι ως κωδικοποιημένη απόφαση.
Οι Ευρωπαίοι: ανάμεσα σε ανακούφιση και καχυποψία
Σε επαφές στη Νέα Υόρκη, Ευρωπαίοι ηγέτες χαιρέτισαν το «νέο ύφος» – ο Εμανουέλ Μακρόν μίλησε για «προοδευτική αποδυνάμωση της ρωσικής οικονομίας» και «ικανότητα της Ουκρανίας να επιβάλει σεβασμό». Όμως οι ίδιοι παραδέχονται ότι η πραγματική δοκιμασία είναι οι πράξεις. Κομβικής σημασίας παραμένει ο ρυθμός με τον οποίο κινούνται οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στην απεξάρτηση από τα ρωσικά καύσιμα, την οποία επανέφερε και η Κομισιόν. Το ΝΑΤΟ, από την πλευρά του, βλέπει θετικά κάθε ρητορική που ενισχύει την αποτρεπτική γραμμή, αλλά αποφεύγει να εγκλωβιστεί σε «κόκκινες γραμμές» χωρίς συντονισμό με Ουάσιγκτον–Βρυξέλλες.
Τι αλλάζει για Κίεβο και Μόσχα
Για το Κίεβο, η δήλωση Τραμπ προσφέρει «οροφή» πολιτικής νομιμοποίησης: είναι διαφορετικό να διεκδικείς και άλλο να αισθάνεσαι ότι μπορείς –υπό προϋποθέσεις– να «κερδίσεις όλα τα εδάφη». Όμως η ουκρανική ηγεσία γνωρίζει ότι το πραγματικό ρολόι μετρά σε ρυθμούς πυρομαχικών, αντιαεροπορικής ομπρέλας και βιομηχανικής παραγωγής. Η Μόσχα, αντιστρόφως, μπορεί να αξιοποιήσει τη «διγλωσσία» Ουάσιγκτον (αναρτήσεις vs. θεσμικές δηλώσεις) για να υποστηρίξει ότι «τίποτα δεν έχει αλλάξει», κρατώντας ανοικτά κανάλια αποτροπής κλιμάκωσης. Το Reuters μετέφερε ήδη ρωσική δυσφορία για την «υποτίμηση» ρωσικής ισχύος στα αμερικανικά μηνύματα.
Το θεσμικό φίλτρο: από λέξεις σε πολιτική
Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι η ανάρτηση σηματοδοτεί μετατόπιση, το σύστημα των ΗΠΑ δεν αλλάζει ρότα χωρίς θεσμικές γέφυρες: Κογκρέσο, προϋπολογισμοί, διαλειτουργικότητα με τους συμμάχους, γραφειοκρατία ασφαλείας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ θα αποτυπώσουν την πραγματική «κλίμακα» μόνο όταν δούμε νέα πακέτα βοήθειας, ταχύτερες γραμμές παραγωγής, κοινές αγορές και κυρώσεις που «δαγκώνουν». Ως τότε, η δήλωση λειτουργεί κυρίως ως σήμα προς Κίεβο–Μόσχα–Ευρώπη: «Κινηθείτε, γιατί το παράθυρο ευκαιρίας δεν είναι αιώνιο».
Πέντε σημεία που αξίζει να προσέξουμε
1. Αντοχή ευρωπαϊκής ενότητας: Αν χώρες-κλειδιά συνεχίσουν να διαφοροποιούνται στα ενεργειακά, θα δυσκολευτεί η μετάφραση αμερικανικών δηλώσεων σε κοινές πολιτικές.
2. Ταχύτητα βιομηχανικής βάσης: Η ουκρανική «νίκη» προϋποθέτει ρυθμούς παραγωγής/παραδόσεων που δεν επιτυγχάνονται με ρητορική.
3. Γραμμή Πούτιν: Αν η Μόσχα αντιληφθεί τη δήλωση ως κλιμάκωση προθέσεων, μπορεί να «απαντήσει» με πίεση στον αέρα/ενέργεια – ορατό στη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα.
4. Εκλογικά/εσωτερικά κίνητρα: Η ρητορική Τραμπ συνομιλεί με το εσωτερικό ακροατήριο (κόπωση, πληθωρισμός, άμυνα) και λειτουργεί ως μοχλός διαπραγμάτευσης με Ευρώπη.
5. Δομή διαπραγμάτευσης: Η «στρατηγική ασάφεια» αφήνει ανοικτά τα δύο μονοπάτια – επιμήκυνση σύγκρουσης ή «παγωμένη» λύση με δύσκολες γραμμές κατάπαυσης.
Τι γράφουν τα διεθνή μέσα
Το Politico μιλά για «δραματική (μετα)στροφή με αστερίσκους», το CNN υπενθυμίζει τα αντικρουόμενα μηνύματα από κορυφαίους απεσταλμένους του Λευκού Οίκου, ενώ ο Guardian δίνει βαρύτητα στις ευρωπαϊκές ισορροπίες – με τη Βουδαπέστη να κρατά ανοιχτή τη στρόφιγγα ρωσικού πετρελαίου. Το Reuters, τέλος, εστιάζει στη σκλήρυνση των αναφορών Τραμπ για παραβιάσεις εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ και το ενδεχόμενο κατάρριψης ρωσικών αεροσκαφών, κάτι που ανεβάζει τον πήχη αποτροπής αλλά και του ρίσκου.
Η δήλωση Τραμπ είναι πολιτικά ηχηρή, αλλά επιχειρησιακά «ορφανή» μέχρι να τη διαδεχθούν πράξεις. Οι Ευρωπαίοι θέλουν να τη διαβάσουν ως αλλαγή ανέμου – και ίσως είναι. Η πραγματική απάντηση, όμως, θα έρθει από τις επόμενες λίγες εβδομάδες: χρηματοδότηση, κυρώσεις, παραγωγή και συντονισμός. Μέχρι τότε, «στρατηγική ασάφεια» με ευρωπαϊκό χαμόγελο και ρωσικά… φρύδια ανασηκωμένα.
-120x86.jpg)
