ΣΕΙΣΜΟΣ: Η Τουρκία είναι μια χώρα που ζει κυριολεκτικά πάνω σε σεισμικά ρήγματα. Σύμφωνα με τον επικαιροποιημένο Χάρτη Κινδύνου Σεισμού της Τουρκίας, υπάρχουν 485 ενεργά τμήματα ρηγμάτων, ενώ η επιτάχυνση του εδάφους σε πολλές περιοχές πλησιάζει επικίνδυνα τα υψηλότερα όρια.
Του Γιάννη Παπανικολάου – ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Οι επιστήμονες προειδοποιούν για διαρκώς αυξανόμενο γεωδυναμικό φορτίο και τονίζουν ότι ο κίνδυνος ενός καταστροφικού σεισμού είναι όχι απλώς υπαρκτός, αλλά αναμενόμενος.
Ο Χάρτης Κινδύνου δημιουργήθηκε με τη συμβολή ειδικών από επτά πανεπιστήμια και κρατικές υπηρεσίες, υπό την εποπτεία της Προεδρίας Διαχείρισης Καταστροφών και Εκτάκτων Αναγκών (AFAD), η οποία και τον δημοσίευσε στην πλατφόρμα tdth.afad.gov.tr. Εκεί αποτυπώνεται με απόλυτη σαφήνεια ο σεισμικός κίνδυνος, βάσει της μέγιστης αναμενόμενης επιτάχυνσης του εδάφους – και όχι απλώς βάσει γεωγραφικών ζωνών, όπως συνέβαινε παλαιότερα.
«Κατάργηση» των σεισμικών ζωνών – Εστίαση στη μέγιστη επιτάχυνση
Όπως εξήγησε ο Aykut Akgün, Προϊστάμενος του Τμήματος Σεισμών της AFAD, το νέο μοντέλο απομακρύνεται από την παλαιά λογική των σεισμικών ζωνών 1 έως 5. Πλέον, οι περιοχές αξιολογούνται σημειακά, με βάση την επιτάχυνση του εδάφους που μπορεί να προκαλέσει ένας ενδεχόμενος σεισμός. Αυτή η μέτρηση θεωρείται κρίσιμη για την αντοχή των κτιρίων και την πρόβλεψη του εύρους των καταστροφών.
Η πιο ανησυχητική επισήμανση έρχεται από τον Orhan Tatar, Γενικό Διευθυντή Σεισμικών Δυνάμεων και Μείωσης Κινδύνων της AFAD: «Ο χάρτης αυτός δεν είναι στατικός – ανανεώνεται με βάση τα ιστορικά και οργανικά δεδομένα σεισμών και τον Χάρτη Ενεργών Ρηγμάτων της Τουρκίας, ο οποίος έχει να επικαιροποιηθεί από το 2013».
Τοπίο σε βαθύ κόκκινο – Επικίνδυνη η Ανατολία
Οι επιστήμονες που εργάστηκαν πάνω στον χάρτη επισημαίνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της Ανατολίας έχει ήδη «κοκκινίσει». Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η αναμενόμενη επιτάχυνση του εδάφους – εάν εκδηλωθεί σεισμός – μπορεί να φτάσει ή να ξεπεράσει τα επίπεδα καταστροφής που είδαμε στον φονικό σεισμό των 7,8 Ρίχτερ τον Φεβρουάριο του 2023.
Οι τοπικές συνθήκες εδάφους και η κακή κατασκευή πολλών κτιρίων στην Τουρκία εντείνουν τον κίνδυνο. Ο Teoman Selçuk Köksal, επικεφαλής της Αντισεισμικής Μηχανικής, εξήγησε ότι «οι τιμές επιτάχυνσης στον χάρτη δεν περιλαμβάνουν τις επιπλοκές από αδύναμα εδάφη ή υπόγεια ύδατα». Αυτό σημαίνει πως σε περιοχές με προβληματικό υπέδαφος, η πραγματική επίδραση ενός σεισμού θα μπορούσε να είναι ακόμη χειρότερη.
Σχέδιο ετοιμότητας και φόβοι για domino effect
Στην AFAD αλλά και σε άλλους επιστημονικούς φορείς της γειτονικής χώρας επικρατεί ανησυχία ότι οι πιέσεις από την Αραβική πλάκα προς την Ανατολία, μέσω του ρήγματος Ανατολικής Ανατολίας, ενδέχεται να προκαλέσουν αλυσιδωτές σεισμικές αντιδράσεις σε διαφορετικές περιοχές της χώρας. Παρόμοιες ανησυχίες είχαν εκφραστεί από το Τουρκικό Παρατηρητήριο Γεωφυσικών Ερευνών, τονίζοντας ότι η πίεση στις ενεργές γραμμές ρηγμάτων αυξάνεται επικίνδυνα.
Σε ερώτηση για την κατάσταση ετοιμότητας, η AFAD επεσήμανε ότι η Τουρκία εφαρμόζει νέο εθνικό σχέδιο σεισμικής πολιτικής, με ασκήσεις ετοιμότητας, εκκενώσεις και εκπαίδευση πολιτών. Ωστόσο, οι ίδιοι οι εμπειρογνώμονες παραδέχονται ότι σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, όπως η Κωνσταντινούπολη, ένα ισχυρό χτύπημα του Εγκέλαδου θα έχει καταστροφικές συνέπειες.
Ελλάδα σε επιφυλακή – Οι κοινές τεκτονικές ζώνες
Η ελληνική επιστημονική κοινότητα παρακολουθεί με προσοχή τις εξελίξεις. Όπως έχει αναφέρει το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Αθηνών, η πίεση που ασκείται από τις τεκτονικές κινήσεις στην Τουρκία έχει άμεσες επιπτώσεις και στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι σεισμικές ακολουθίες στην Τουρκία πολλές φορές έχουν προηγηθεί αντίστοιχων στην Κω, τη Ρόδο ή την Κάρπαθο.
Οι ειδικοί καλούν σε διεθνή συνεργασία και επιστημονική εγρήγορση. Όπως σημείωσε πρόσφατα Έλληνας σεισμολόγος, «ό,τι κινείται κάτω από τα πόδια των Τούρκων, δεν μένει στα σύνορα – ο Εγκέλαδος δεν γνωρίζει γεωγραφικούς φραγμούς».
