του π.Ηλία Μάκου
Πλήθος πιστών από τη Μουζακιά κι από άλλες περιοχές της Αλβανίας, αλλά και επισκέπτες από την Ελλάδα, κατέκλυσαν τους χώρους της Μονής του Αγίου Κοσμά στο Κολικόντασι του Φίερι, για να συμμετάσχουν στις λατρευτικές εκδηλώσεις, όπου προεξήρχε ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος.
Την παραμονή της γιορτής τελέστηκε στο χώρο του μαρτυρίου του Αγίου, στο χωριό Μίλγουλι της Μουζακάς, αρχιερατικός εσπερινός, χοροστατούντος του αρχιεπισκόπου Αναστασίου, ο οποίος έστησε εκεί έναν επιβλητικό σταυρό. Ανήμερα της εορτής τελέστηκε Θεία Λειτουργία στο ναό της Μονής, όπου ιερούργησε ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος, συμπαραστατούμενος από τον επιχώριο Μητροπολίτη Απολλωνίας και Φίερι και από άλλους Μητροπολίτες της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας.
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος περιέγραψε το διωγμό, που είχε εξαπολύσει το άθεο χοτζικό καθεστώς εναντίον των ανθρώπων, αλλά ο Θεός έδωσε τη λύση και τη λύτρωση. Στο κήρυγμά του ο αρχιμανδρίτης Κοσμάς Πρίφτης τόνισε ότι ο ζήλος πίστης του αγίου Κοσμά διέσωσε την Ορθοδοξία σε δύσκολους καιρούς και περιέγραψε στοιχεία της προσωπικότητας και του έργου του. Έγινε λιτανεία των λειψάνων του αγίου Κοσμά και της τίμιας εικόνας του. Δημιουργήθηκε συνωστισμός από την προσέλευση πιστών στο ναό, ο οποίος είναι περιποιημένος και διακοσμημένος και ιδιαίτερα οι χώροι που τον περιστοιχίζουν, όπως και ο δρόμος πρόσβασης προς αυτό. Να σημειωθεί ότι έπειτα από την ανακαίνιση του καθολικού της Μονής, αποκαταστάθηκαν και τα κελιά της ανατολικής πλευράς μαζί με την κυρία είσοδο, τον πυλώνα της Μονής.
Η αποκατάσταση έγινε σύμφωνα με την περιγραφή, που έκανε το 1848 ο άγγλος Edward Lear, όταν επισκέφθηκε την περιοχή που έμεινε έκθαμβος από την εξαιρετικά ειδυλλιακή αυτή περιοχή. Η Μονή του Αγίου Κοσμά, όπου ο τάφος του, βρίσκεται βόρεια της Απολλωνίας, στην ανατολική όχθη του Άψου ποταμού, κοντά στο χωριό Κολικόντασι της Μεγάλης Μουζακιάς. Απέχει μερικά χιλιόμετρα από την πόλη Φίερι. Χτίστηκε μεταξύ Αυγούστου 1813 και Ιουνίου 1814 από τον Αλή Πασά τον Τεπελενλή, όταν αυτός περιέλαβε στο πασαλίκι του το Μπεράτι και την περιοχή του. Στο εξωτερικό της κόγχης του Ιερού γίνεται αναφορά στον Αλή Πασά. “ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ/ Ο ΘΕΙΟΣ ΚΑΙ ΙΕΡΟΣ ΟΥ/ΤΌΣ ΝΑΟΣ ΔΙΑ ΠΡΟΣΤΑ/ΓΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΥΨΗΛΟΤΑΤΟΥ ΒΕΖΥΡ / ΑΛΗ ΠΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΕΠΕΛΕ/ΝΗ”.
Τα λείψανα του αγίου φυλάσσονται στην Αρχιεπισκοπή στα Τίρανα για λόγους ασφαλείας. Είναι τοποθετημένα σε μια απλή ξύλινη λάρνακα. Από το σκελετό των λειψάνων λείπουν η κάρα, πού κλάπηκε το 1917 από Αυστροουγγαρούς και πιθανόν βρίσκεται σήμερα σε μουσείο της Βιέννης, καθώς και μικρά τεμάχια, που βρίσκονται σε προσκυνηματικούς ναούς σε διάφορα μέρη της Ελλάδας.
){kind=link}