Πρόκειται για αμφιλεγόμενο ναό που κατεδαφίστηκε πριν από 45 χρόνια
Η δημοτική αρχή της πόλης του Πότσδαμ στην ανατολική Γερμανία σχεδιάζει να αναγεννήσει από τις στάχτες της μια εντυπωσιακή, αλλά εξίσου αμφιλεγόμενη εκκλησία που κατεδαφίστηκε πριν από 45 χρόνια.
Η Εκκλησία της Φρουράς (Garnisonkirche), χτισμένη το 1732 επί βασιλείας Φρειδερίκου-Γουλιέλμου Α’, ήταν ένας σημαντικός ναός όπου είχε παίξει εκκλησιαστικό όργανο ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, ενώ στον περίβολό του ετάφησαν μέλη της βασιλικής οικογένειας της Πρωσίας.
Ωστόσο συνδέεται με ένα ζοφερό γεγονός για τη νεότερη γερμανική ιστορία: εκεί στις 23 Μαρτίου 1933 ο Αδόλφος Χίτλερ (ήδη καγκελάριος από τον Ιανουάριο του 1933) «νομιμοποίησε» το ναζιστικό καθεστώς σε συνεργασία με την πολιτική, στρατιωτική και οικονομική ελίτ της Πρωσίας – την οποία συμβόλιζε ο πρόεδρος της Γερμανίας, ο γηραιός και πολιτικά ανήμπορος Πάουλ φον Χίντεμπουργκ. ‘Ηταν το επιστέγασμα της de facto «αυτοκτονίας» της δημοκρατίας της Βαΐμάρης, καθώς συνέπεσε με την σχεδόν ομόφωνη ανάθεση από τη γερμανική Βουλή (με την τιμητική εξαίρεση των βουλευτών του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος) «έκτακτων» δικτατορικών εξουσιών στον Χίτλερ.
Η εκκλησία βομβαρδίστηκε το 1945 από την Βρετανική Πολεμική Αεροπορία και υπέστη μεγάλες καταστροφές. Το 1968 ό,τι είχε απομείνει ισοπεδώθηκε με δυναμίτη από πυροτεχνουργούς της τότε Λαοκρατικής Δημοκρατίας της (ανατολικής) Γερμανίας, καθώς σύμφωνα με το σκεπτικό του τότε ηγέτη της χώρας, Βάλτερ Ούλμπριχτ, η παρουσία του ναού εκεί δεν ταίριαζε με την αθεϊστική ουτοπία του κομμουνιστικού καθεστώτος.
«Η εκκλησία αυτή είναι ένας από τους σημαντικότερους ναούς της μπαρόκ νοοτροπίας, ενώ είναι κι ένα σημείο εξαιρετικά αμφιλεγόμενο. Εδώ συναντούμε όλες τις παραδοξότητες της σύγχρονης γερμανικής ιστορίας», λέει στο BBC ο καθηγητής Βόλφγκανγκ Χούμπερ,πρώην επίσκοπος Βερολίνου-Βρανδεμβούργου και πρόεδρος της επιτροπής Garnisonkirche Potsdam που έχει αναλάβει την ανοικοδόμηση της, από κοινού με μια ομάδα πολιτών ονόματι «Επιτροπή για την Προώθηση και Ανοικοδόμηση της Εκκλησίας της Φρουράς».
«Συμβολίζει το απόλυτο κακό»
Ομως δεν είναι όλοι οι κάτοικοι του Πότσδαμ ευχαριστημένοι από την προοπτική αυτή. «Για μένα, η εκκλησία αυτή συμβολίζει το απόλυτο Κακό. Είναι το μέρος όπου γεννήθηκε το Τρίτο Ράιχ, το σημείο απ’ όπου ξεκίνησε η άνοδος του στην εξουσία», σημειώνει με τη σειρά του οΜαξιμίλιαν Ντάλιχοου, που ήταν εξαρχής αντίθετος στα σχέδια ανοικοδόμησης της εκκλησίας. Ηδη έχουν συγκεντρωθεί 6.000 υπογραφές από κατοίκους του Πότσδαμ που δεν θέλουν την εκ νέου ανέγερση του ναού.
«Αν αφήσουμε το σημείο άχτιστο, είναι σαν να αναγνωρίζουμε ότι νίκησαν και ο κομμουνιστής Ούλμπριχτ και το ναζιστικό Τρίτο Ράιχ. Γι’ αυτό είναι χρέος μας να ξαναχτίσουμε την εκκλησία, καθώς αποτελεί ένα πολύ σημαντικό μέρος για την ειρήνη και την ελπίδα πως γίνεται να αναγεννηθούν από τις στάχτες τους σημεία ιστορικής μνήμης», λέει ο Χούμπερ. Και προσθέτει: «όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες, ο νέος ναός θα αποτελεί ταυτόχρονα και μνημείο για την γερμανική ιστορία».
23 Μαρτίου 1933: η «Ημέρα του Πότσδαμ»
Ό,τι κι αν συμβεί πάντως, η ιστορία δεν γίνεται να αγνοηθεί: μέσα στην Εκκλησία της Φρουράς παρουσιάστηκε στις 23 Μαρτίου 1933 ο Χίτλερ μπροστά στους αντιπροσώπους του γερμανικού Έθνους για να συνδέσει τη ναζιστική κυβέρνηση με την πρωσική αριστοκρατία και να πάρει την «ευλογία» του γηραλέου Χίντεμπουργκ. Οι ιστορικοί λένε πως η περίσταση ενορχηστρώθηκε με περίτεχνο τρόπο από τον υπουργό Προπαγάνδας του Τρίτου Ράιχ, τον διαβόητο Γιόζεφ Γκέμπελς, ο οποίος επέμενε πως ο Χίτλερ έπρεπε να παρουσιαστεί σεμνός και ταπεινός μπροστά στον γερμανό πρόεδρο και πρώην στρατάρχη. Όντως, ο Χίτλερ, ντυμένος με επίσημο ένδυμα, όχι με τις μιλιταριστικές στολές του κόμματός του, χαιρέτησε τον πρόεδρο σκύβοντας με υποκριτικό σεβασμό το κεφάλι. Προηγουμένως είχαν μαζί περιηγηθεί τους τάφους των βασιλιάδων της Πρωσίας, όπου, κατά τις μαρτυρίες των παρισταμένων, ο Χίντεμπουργκ βούρκωσε.
Το ζοφερό αυτό γεγονός, γνωστό ως η «Ημέρα του Πότσδαμ», μεταμόρφωσε οριστικά τον Αδόλφο Χίτλερ από έναν πολιτικό που οι γερμανικές ελίτ θεωρούσαν, στην αρχή της καριέρας του, άξεστο και απειλητικό για τα συμφέροντα τους, σε έναν άνθρωπο εμπιστοσύνης τον οποίον εφεξής θα σέβονταν. Και με τον οποίον συνεργάστηκαν αγαστά προλειαίνοντας το έδαφος για την επικράτηση του Τρίτου Ράιχ και την λαίλαπα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
-120x86.jpg)
