Του Γέροντα Ιωσήφ του Βατοπαιδινού
Για μας τους μοναχούς το νόημα του Σταυρού είναι το κέντρο του σκοπού μας, είναι το καύχημα μας, είναι η ελπίδα μας και η προσδοκία μας.
Όταν βλέπωμε την λύσσα του εχθρού, όταν βλέπωμε τις πολύμορφες αδυναμίες της δικής μας φύσεως, όταν βλέπωμε τα πάθη και τις επιθυμίες που μας πολιορκούν και απειλούν να μας εκμηδενίσουν, τότε ατενίζομε τον Σταυρό και αντλούμεν όλο το θάρρος να αγωνιστούμε και στο τέλος γινόμεθα νικητές.
Το αξιωσημείωτο είναι πως να τον αγκαλιάσωμε και πως να τον σηκώσωμε απρόσκοπτα. Διότι μόνον έτσι, δια της αναβάσεώς μας επί του Σταυρού, θα δούμε πίσω από αυτόν τα σύμβολα της αναστάσεως.
Μόνον εκείνοι που αποθνήσκουν, εκείνοι και θα ζήσουν. Όποιος θέλει να βρη την ζωήν του, θα την «απωλέση» κι οποίος «την απωλέση ένεκεν εμού και του Ευαγγελίου», δηλαδή οποίος σηκώσει τον Σταυρό, εκείνος βέβαια δικαιούται να την αναστήση. Γι’ αυτό απόψε με μεγαλύτερη ευλάβεια να ακούσωμε τα ωραία εκείνα υμνολογικά ποιήματα των Πατέρων μας να προσκυνήσωμε το σύμβολο εκείνο το οποίο ο διάβολος πρόβαλε σαν κατάρα και ο Κύριος μας το μετέβαλε σε ευλογία για να καταστρέψη αυτόν και, δεύτερον, για να δώση σε μας όπλο ακαταμάχητο. Ατενίζοντες τον Σταυρό του Κυρίου μας, αναζητούμε με δίψα συνεχώς να μην παύσωμε να «αίρωμεν» αυτόν, γιατί πίσω από αυτόν είναι το παν της επιτυχίας μας.
Τιμώντες τον Σταυρό, κατ’ ουσία δίδομεν δόξα στον Εσταυρωμένο Κύριό μας, που ποικιλοτρόπως Τον ευρίσκομε να αναμορφώνη την παραμορφωθείσα εικόνα της διαστροφής την οποία έπαθε η ανθρώπινη φύση με την πτώση. Και, περιερχόμενος από τόπου εις τόπον, ευεργετών τους ανθρώπους, συνεχώς παρήγγελλε τον τρόπο της θεραπείας και επιστροφής. Το έσχατο της προσφοράς Του ήταν, αφού θεράπευσε όλες τις μορφές της πανανθρώπινης αρρώστιας και αδυναμίας, να δώση σκληρή μάχη με τις δυνάμεις του σκότους και να καταστέψη αυτόν τούτον τον θάνατον και την πηγή που οδηγεί προς τον θάνατο, τον διάβολο και έτσι να μας χαρίση την υιοθεσία. Και ακριβώς, το μέσο αυτό δια του οποίου κατηργάσθη το θαύμα της ανθρωπινής αναστάσεως και επαναφοράς στην ισορροπία της υποταγείσης στην φθορά φύσεως είναι ο Τίμιος Σταυρός, του οποίου την ύψωση σήμερα η Εκκλησία μας εορτάζει. Για μας ο Σταυρός δικαίως ονομάζεται από τους Πατέρες «η ζωή ήμών». Μέσω του Σταυρού ανακτούμε ο καθένας από μας την προσωπικότητά του. Δεν έχει σημασία σε τι πάθη και αδυναμίες έχει ο κάθε ένας μας αιχμαλωτισθεί. Η επίκληση της δυνάμεως και της χάριτος του Σταυρού, τον ανασύρει ν’ ανεύρη την προσωπικότητά του, να δρασκελίση και να υπερβή όλες εκείνες τις αδυναμίες. Θέλει να ανέβη ο άνθρωπος από το βάραθρο της παρά φύσιν ζωής στην κατά φύσιν, θα πατήση πάλι στη σκάλα αυτή που
λέγεται Σταυρός. Θέλει να ανέβη από εκεί ψηλότερα, στον ουρανό, όπου το πολίτευμά μας υπάρχει; Πάλι αυτή η σκάλα είναι ο Σταυρός.
Τι τώρα είναι ο Σταυρός; Φυσικά σαν πράγμα ο Σταυρός είναι το σύμβολο αυτό το οποίο κατέχομε. Δεν είναι όμως ένα σύμβολο το οποίο μπορεί κανείς να δημιουργήση. Σημασία έχει η δύναμη η οποία επικάθηται σ’ αυτό το σύμβολο. Αυτή η δύναμη είναι εκείνη μέσω της οποίας ο Θεός Λόγος «ήνωσε τα διεστώτα εις εν» και επανέφερεν, όπως είπα, σε ισορροπία την «στασιάσασαν φύσιν, την υποταγείσαν εις την φθοράν». Κατήργησε τον θάνατο και αυτόν τούτον τον διάβολο και άνοιξε την είσοδο στους ανθρώπους να μπουν από εκεί ακριβώς που βγήκαν, αλλά και να εισέλθουν «υπεράνω πάσης αρχής και εξουσίας και ονόματος ονομαζομένου και κυριότητος εκ δεξιών του Θεού και Πατρός», που είναι οι θείες επαγγελίες τις οποίες μας υπόσχεται. «Θέλω, Πάτερ ίνα όπου ειμί εγώ,ίνα ώσι και αυτοί». Αυτή την υπεραξία αποκτά ο άνθρωπος δι’ αυτού του μέσου, του Τιμίου Σταυρού. Όχι όμως αφηρημένα να επικαλούμεθα την επίδραση της χάριτος του Σταυρού, αλλά να προσπαθήσωμε να φορέσωμε τον Σταυρό και να τον πάρωμε επάνω μας. Κοιτάξετε τι ειπε ο Κύριος μας «όσα έχεις πώλησον και δος πτωχοίς, και έξεις θησαυρόν εν ουρανώ και δεύρο ακολούθει μοι, άρας τον Σταυρό σου».
Ιδού το νόημα του Σταυρού. Ο τρόπος της αποπλανήσεως και των δύο λογικών φύσεων, της αγγελικής και της ανθρωπίνης, οι οποίες απεστάτησαν από τον Θεό και δημιούργησαν, τρόπον τινά, την πτώση και την καταστροφή τους, η πλάνη τους ήταν το ότι γύρισαν στην ιδιοτέλεια, η οποία ιδιοτέλεια ολοκληρώνεται δια της επαράτου φιλαυτίας. Η φιλαυτία είναι η αιτία της καταστροφής. Αυτή η αρρωστημένη κατάσταση, εξουδετερώνεται δια της φιλοπονίας με την οποία ερμηνεύεται και ο Σταυρός, τον οποίο προτίμησε ο Κύριος μας χωρίς να του χρειάζεται, αλλά για να δείξη σε μας πρακτικά τον τρόπο της θεραπείας μας. Ο Σταυρός λοιπόν ερμηνεύεται σε μας μόνο με την έννοια της φιλοπονίας. Η δε φιλοπονία ολοκληρώνεται στο να εγκαταλείψωμε κάθε τι δικό μας, να αφιερωθούμε δε και να αφοσιωθούμε στο θείο θέλημα. Και μόνον αυτός ο κόπος, αυτή η αγωνία λέγεται και είναι Σταυρός. Είδατε τι είπε ο Κύριος μας; Τον καλούσε ο Πιλάτος σε απολογία και δεν μιλούσε. Γιατί δεν αποκρινόταν ο Ιησούς μας;
Εάν αποκρινόταν θα σήμαινε ότι ζητούσε δικαίωση και το μόνο που δε ζητούσε ήταν η δικαίωση. Σε μια άλλη περίσταση, για να μας ανοίξη την διάνοια να μπούμε μέσα στο νόημα του μυστηρίου, λέει: «Πάτερ, σώσον με εκ της ώρας ταύτης» και αμέσως προσθέτει «αλλά δια τούτο ήλθον εις την ώραν ταύτην».
Ο κάθε ένας από μας πρέπει να έχη καταλάβη ότι στην ζωή μας αυτή δεν έχομε κανένα άλλο νόημα, απολύτως κανένα. Μόνο στο πως να είμαστε συνεχώς έτοιμοι να αίρωμε τον Σταυρό μας στην περιεκτική του μορφή. Καμμιά αφορμή, καμμιά πρόφαση η οποία περιέχει μέσα αποκάλυψη του θείου θελήματος να μην μας ξεφεύγη. Με όλες τις μορφές της αυτοθυσίας να είμαστε έτοιμοι να ανταποκριθούμε στο θείο θέλημα. Αυτό είναι το νόημα του προορισμού μας. Δεν ζούμε στον κόσμο αυτό για να μετακινούμε τα στοιχεία από το ένα μέρος στο άλλο, ούτε για να μεταβάλλωμε τις διάφορες ύλες. Με αυτό το νόημα διήνυσαν την ζωή τους οι προγενέστεροι Πατέρες. Εξέχουσα θέση έχει ο Δαβίδ, ο οποίος μέσω των ψαλμών του μας περιγράφει το όλο νόημα της ανθρωπολογίας και της χριστολογίας. Αναφέρει δε σε ένα στίχο του: «Δια τους λόγους των χειλέων Σου, Κύριε, εγώ εφύλαξα οδούς κληράς» κι αυτά ενώ ήταν βασιλέας και μάλιστα υπό την παλαιά έννοια, όταν οι βασιλείες ήταν αυταρχικές και παντεξούσιες. Αυτόν
δεν τον ενδιέφερε τόσο η εξουσία που είχε. Ομολογούσε ότι στην ζωή του είχε ως πρωταρχικό σκοπό να αίρη συνεχώς τον Σταυρό, το πως να φυλάξη με λεπτομέρεια το θέλημα του Θεού. Μόνο για να προσεύχεται είχε ορίσει χρόνους απαραβάτους για τους οποίους πάλι εκαυχάτο, «επτάκις της ημέρας ήνεσα Σε» και ήταν βασιλεύς και στρατηγός και κυβερνήτης και δικαστής. Όμως, κανένα από τούτα, ούτε οι πολλές του γυναίκες, ούτε τα πολλά του παιδιά, ούτε τα πολλαπλά του καθήκοντα τον εμπόδιζαν από του να προσεύχεται «επτάκις της ημέρας» και ο νους του ήταν πάντοτε στραμμένος στον Θεό.
Βλέπετε πως αγωνίζεται ένας φιλόθεος άνθρωπος για να εκπληρώση τον προορισμό του; Όποιος νομίζει ότι προσκυνεί και τιμά σωστά τον Σταυρό, αφαιρεί άλλους στόχους που είναι ξένοι προς το θείο θέλημα. Μπορεί τα χέρια και τα πόδια του να κινούνται για να φέρη σε πέρας το διακόνημα του. Ο νους όμως ασχολήται με τον Θεό. Σαν άνθρωποι που έχομε σώμα, θα ασχολούμαστε κατ’ ανάγκην με τα υλικά. Ο νους όμως να μην αιχμαλωτίζεται από αυτά, αλλά να είναι στραμμένος προς τον Θεό. Συνεχώς πρέπει να προσπαθή να αγαπήση «Κύριον τον Θεόν αυτού εξ όλης ψυχής, εξ όλης καρδίας, εξ όλης ισχύος, εξ όλης διανοίας» και, εν συνεχεία, «και τον πλησίον ως εαυτόν». Εάν έτσι είναι σκιαγραφημένος εκείνος ο οποίος αίρει τον Σταυρό, οπωσδήποτε θα δικαιούται και της αναστάσεως καθώς ο Παύλος διηγείται «Ει γαρ συναποθάνομεν» κρατούντες το Σταυρό, «άρα και συζήσομεν … ει αρνούμεθα, κακείνος αρνήσεται ημάς». Το δίλημμα εδώ είναι τρομερό. Είτε ομολογία, είτε άρνηση δεν υπάρχει ενδιάμεσο. Είτε θα κρατούμε τον Σταυρό συνεχώς, «συσταυρούμενοι» μετά του Κυρίου μας, ούτως ώστε και να συναναστηθούμε, αλλιώς είτε θέλομεν είτε όχι θα βρεθούμε στην μερίδα των αρνητών και Εκείνος κατ’ ανάγκην θα μας αρνηθή, όπερ μη γένοιτο!.
Έχοντες «τας οσφύας περιεζωσμένας και τους λύχνους καιομένους» ένα έχομε φρόνημα και νόημα τήν συνεχή άρση του Σταυρού, ούτως ώστε οποιαδήποτε ώρα ο Κύριος μας, ο οποίος μας κάλεσε στην επίγνωση Του, στρέψει το βλέμμα Του για να εξετάση που βρισκόμαστε, να μας βρη οπίσω Του ακολουθούντας και κρατούντας σφικτά στον ώμο μας τον Σταυρό. Πάντοτε να έχομε σαν ένδυμα την φιλοπονία, για να μη μας ξεφύγη καμμιά αφορμή στην φυλακή και τήρηση της θείας εντολής. Τότε είμαστε αληθινά προσκυνητές του Τιμίου Σταυρού. Τέτοιους προσκυνητές ζητεί ο Θεός.
Στον κόσμο τούτο εμείς ιδιαίτερα, οι μοναχοί, είμαστε «ως πρόβατα εν μέσω λύκων». Έτσι δεν μας ξενίζουν οι πειρασμοί που είναι οι διάφορες αντιθέσεις οι οποίες προέρχονται από την αμαρτία και την αμαρτωλότητα μέσω δε των καταλλήλων της οργάνων προσπαθούν να μας εμποδίσουν να προσκυνήσωμε Κύριον τον Θεόν μας. Προσπαθεί η πολύμορφη αμαρτία, η νέα αυτή και παλαιά θεότης, να μας αποσπάση από την λατρεία προς τον Χριστό μας. Εμείς όμως, με αναπεπταμένο το φρόνημα, ανά πάσαν ώραν φωνάζομε, «ύπαγε οπίσω μου σατανά, Κύριον τον Θεό μου προσκυνήσω και Αυτώ μόνω λατρεύσω». Ένα είναι το νόημα της δικής μου ζωής, το να ανακαλύψω και να φυλάξω το θέλημα του Χριστού. Και αν ακόμα κινδυνεύσω προσωπικά, ουδέ αυτής της ζωής μου θα φεισθώ.
Αυτός είναι ο δρόμος των μαρτύρων, των ομολογητών, των οσίων και όλων των δικαίων, «των άπ’ αρχής μέχρι και των εσχάτων». Αυτής της κληρονομιάς είμαστε συνεχιστές και έχομε για μας πρέσβεις όλα τα πνεύματα των δικαίων και Αγίων που κοσμούν την θριαμβεύουσα Εκκλησία, τα οποία συνεχώς εύχονται για μας και μας αναμένουν. Κανείς να μην υστερηθή, κανείς μην μείνη πίσω. Όλοι μπρος για να επιτύχωμε τον σκοπό μας, χάριτι του Σταυρού του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
Αμήν.
Πηγή: Από το βιβλίο «Αθωνικά Μηνύματα»
