Σμίκρυνον σεαυτόν εν πάσι…

– Όταν, Γέροντα κάνω ένα σφάλμα και βλέπω ότι οι άλλοι θα μπορούσαν να με προλάβουν να μην το κάνω, τους ζητώ τον λόγο.

– Ακόμη και στο να διορθωθούμε, μόνο από τον εαυτό μας πρέπει να έχουμε απαίτηση. Αλλά εσύ κάνεις σαν τα μικρά παιδιά που έχουν μόνο απαιτήσεις.

– Όμως, Γέροντα, πότε θα μεγαλώσω; Πότε θα καταλάβω ότι έχω και υποχρεώσεις;

– Όταν …μικρύνεις! Όταν δηλαδή καλλιεργήσεις την ταπείνωση και την αγάπη.

– Γέροντα, ο Αββάς Ισαάκ γράφει: «Σμίκρυνον σεαυτόν εν πάσι προς πάντας ανθρώπους». Πώς γίνεται αυτό;

– Με την ταπεινή συμπεριφορά. Σε μια οικογένεια, σε ένα μοναστήρι, κ.λπ., όταν υπάρχει αγωνιστικό πνεύμα για την πνευματική καλλιέργεια και ταπεινώνεται ο ένας στον άλλο, αυτό βοηθάει όλους, όπως στην πρώτη Εκκλησία που γινόταν δημόσια εξομολόγηση και όλοι βοηθιούνταν. Όποιος ταπεινώνεται, χαριτώνεται από τον Θεό και μετά βοηθάει και τους άλλους. Η ταπεινή συμπεριφορά ποτέ δεν πληγώνει τον άλλο, γιατί ο ταπεινός πάντα έχει και αγάπη.

– Γέροντα, τι θα με βοηθήσει να νιώθω ότι είμαι κάτω από όλες τις αδελφές.

– Για να νιώθεις κατώτερη από όλες τις αδελφές, να σκέφτεσαι τις πολλές δωρεές που σου έδωσε ο Θεός και δεν τις έχει διπλασιάσει. Να λες στον εαυτό σου: «Το τάλαντο έμαθα μόνο να χτυπώ? τα τάλαντά μου δεν μπόρεσα ακόμη να τα διπλασιάσω».

Όταν ο άνθρωπος βλέπει τον εαυτό του κάτω από όλους, κάτω, κάτω…, από εκεί βγαίνει απάνω στον ουρανό. Αλλά εμείς τι να κάνουμε; Συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους και βγάζουμε συμπεράσματα ότι είμαστε ανώτεροι από εκείνους. «Και από εκείνον είμαι καλύτερος, λέμε, και από τον άλλον… Δεν είμαι σαν κι αυτόν». Από τη στιγμή όμως που έχουμε τον λογισμό ότι ο άλλος είναι κατώτερος από εμάς, δεν μπορούμε να βοηθηθούμε.

– Γέροντα, όταν αναγνωρίζω την αρετή του άλλου, αυτό έχει ταπείνωση;

– Φυσικά, όταν ευλαβείσαι και αγαπάς τον άλλον που έχει αρετή, αυτό δείχνει ότι έχεις ταπείνωση και αγαπάς πραγματικά την αρετή. Σημάδι πνευματικής προόδου είναι και αυτό: ένα καλό που έχεις δεν το θεωρείς σπουδαίο και το παραμικρό καλό του άλλου το βλέπεις πολύ ανώτερο από το δικό σου? πάντα δηλαδή εκτιμάς το καλό των άλλων. Τότε έρχεται άφθονη η θεία Χάρις. Γι’ αυτό, όποιος πιστεύει ότι οι άλλοι είναι ανώτεροί του, αυτός είναι ανώτερος, γιατί έχει τη Χάρη του Θεού.

Όλοι οι άνθρωποι έχουν και τις αδυναμίες τους, έχουν και τα καλά τους, τα οποία κληρονόμησαν από τους γονείς τους ή τα απέκτησαν με αγώνα? άλλος δέκα τοις εκατό, άλλος εξήντα τοις εκατό, άλλος ενενήντα τοις εκατό. Επομένως, όλοι μπορούμε ν πάρουμε κάτι καλό από τους άλλους, για να ωφεληθούμε και να ωφελήσουμε. Αυτό άλλωστε είναι το ορθόδοξο πνεύμα. Εγώ και από μικρά παιδιά βοηθιέμαι, άσχετα αν δεν το φανερώνω, για να μην υπερηφανευθούν και βλαφθούν.

Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι Ε’: Πάθη και Αρετές, εκδ. Ι.Η. Ευαγγελιστή Ιωάννη του Θεολόγου, Σουρωτή Θεσσαλονίκης, σ. 182-184