Η αδυναμία μας στην πικάντικη γεύση της και στο χαρακτηριστικό άρωμά της είναι ένα στοιχείο που μας ενώνει με τους μεσογειακούς λαούς, κερδίζοντας έτσι, πέρα από τις γαστρονομικές συγκινήσεις, και το διατροφικό της πλούτο.
Εμείς τη βάζουμε ως πικάντικο συμπλήρωμα στη χωριάτικη σαλάτα και στις σάλτσες… Oι αρχαίοι την προτιμούσαν σκέτη ή σερβιρισμένη στο ψωμί με ξίδι και λάδι.
O λόγος για την κάππαρη, το αγριολούλουδο που αποκαλείται και «ρόδο της Μεσογείου». Είναι ένας τρυφερός, αλλά ακανθώδης θάμνος, οι ποικιλίες του οποίου είναι εξαπλωμένες σε όλο τον κόσμο: στο Μαρόκο, την Τουρκία, το Αφγανιστάν, τη Βόρεια Ινδία, την Αμερική, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία. Η κάππαρη φυτρώνει σε πετρώδη, παραθαλάσσια και ακαλλιέργητα εδάφη, χωρίς να απαιτεί ούτε μια σταγόνα νερό από εμάς για την ανάπτυξή της. Εντούτοις, η διατροφική της αξία είναι μεγάλη και οι θεραπευτικές της ιδιότητες αναρίθμητες.
Κάππαρη στη φάβα, τη σαλάτα, παντού!
Τα μικρά μπουμπούκια της μαγειρεύονται με ψάρι, χρησιμοποιούνται ως καρύκευμα στη μελιτζανοσαλάτα, σερβίρονται με φάβα, γαρνίρουν τις σαλάτες, το κρέας, τα ψάρια, τις σάλτσες, τα πιάτα λαχανικών… Στην Ελλάδα, δεν τρώμε μόνο τα μπουμπούκια της κάππαρης, αλλά και τoυς στρογγυλούς και λείους καρπούς της, που μοιάζουν με μικρογραφία καρπουζιού, ενώ όσοι ξέρουν να τη μαζεύουν, τρώνε και τους τρυφερούς βλαστούς της. Ωστόσο, τα μπουμπούκια, οι καρποί και τα τρυφερά φύλλα της κάππαρης δεν καταναλώνονται νωπά. Η πικάντικη γεύση τους φανερώνεται εφόσον γίνουν τουρσί, διότι μόνο κάτω από την επίδραση της άρμης σχηματίζεται το καπρικό οξύ, που αναδεικνύει τη χαρακτηριστική της γεύση. Η κάππαρη ανθίζει τον Μάιο και τα άνθη της ζουν μόνο μία ημέρα – το βράδυ μαραίνονται. Συνήθως, οι βλαστοί, τα φύλλα και τα μπουμπούκια της μαζεύονται από τον Απρίλιο μέχρι και τον Αύγουστο. Τα μπουμπούκια συλλέγονται πριν ανοίξουν και ξεπικρίζονται για μία εβδομάδα σε νερό που πρέπει να αλλάζει συχνά, ενώ η διατήρησή τους γίνεται σε άρμη ή σε άρμη και ξίδι. Όσο για τα φύλλα της κάππαρης, μπορείτε να τα κάνετε και αυτά τουρσί ή να τα βράσετε και να τα περιχύσετε με λαδόξιδο ή με χυμό λεμονιού. Συνήθως, η ποιότητα της κάππαρης κρίνεται από το μέγεθός της -όσο πιο μικρά τα στελέχη της, τόσο καλύτερη η ποιότητά της-, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη γαλλική κάππαρη.
Η διατροφική της αξία
Η κάππαρη είναι εξαιρετικά πλούσια πηγή ασβεστίου, καλίου, μαγνησίου, νατρίου και ψευδαργύρου – κάτι που μετρήθηκε και σχετικά πρόσφατα (το 2005) σε μελέτη του Τμήματος Τεχνολογίας Τροφίμων της Γεωπονικής Σχολής του τουρκικού Πανεπιστημίου Selcuk στο Ικόνιο. Επιπλέον, οι σπόροι της κάππαρης περιέχουν λιπαρά οξέα, η ανάλυση των οποίων έδειξε ότι ανήκουν, κατά κύριο λόγο, στην κατηγορία του λινολεϊκού οξέος, που συγκαταλέγεται στα ωφέλιμα και ευεργετικά για τον οργανισμό μας λίπη (η σχετική ανάλυση έγινε από το Γερμανικό Ινστιτούτο Έρευνας των Λιπιδίων στο Münster σε συνεργασία με το Πανεπιστημίο Selçuk). Η κάππαρη, σύμφωνα με χημική ανάλυση που δημοσιεύτηκε στην «European Food Research (2000)», είναι πλούσια και σε φλαβονοειδή, όπως η κερκετίνη και η καμφερόλη.
Oι θεραπευτικές της ιδιότητες
Η κάππαρη θεωρείται πολλαπλά θεραπευτικό βότανο, το οποίο μάλιστα έχει χρησιμοποιηθεί σε φάρμακα και καλλυντικά. Ήδη από την αρχαιότητα, υπάρχουν αναφορές στις θεραπευτικές της ιδιότητες. O αρχαίος γιατρός Διοσκουρίδης, λόγου χάρη, συνιστούσε τα φύλλα και τη ρίζα της κάππαρης για την καταπολέμηση των οιδημάτων, ενώ σε ένα σύγγραμμα του 15ου αιώνα αναφέρεται ότι η κάππαρη «θεραπεύει τη σπλήνα, φθείρει τους εντερικούς σκώληκες, γιατρεύει τις ζοχάδες, ενδυναμώνει το σπέρμα, θεραπεύει τα πιασίματα, ωφελεί στα ρευματικά.. ». Ακόμη και στην αγιουρβεδική ιατρική, επισημαίνεται ότι η κάππαρη προστατεύει το συκώτι και βοηθά στην καλύτερη λειτουργία του. Πράγματι, η κάππαρη θεωρείται ένα ήπιο διουρητικό βότανο που συμβάλλει στην αποβολή των περίσσιων υγρών τα οποία κατακρατά ο οργανισμός μας (π.χ. πριν την έμμηνο ρύση).
Ακόμη περισσότερο, όμως, η κάππαρη πιστεύεται ότι ανακουφίζει από τον πόνο, ενδεχομένως λόγω της ισχυρής αντιφλεγμονώδους δράσης της. Επιπλέον, θεωρείται ένα φυτό με αντιοξειδωτική δράση, που ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, διεγείρει την κυκλοφορία του αίματος και τονώνει την αναπνευστική λειτουργία. Παράλληλα, πρόκειται για ένα βότανο «πυροδότη ενέργειας» που βοηθά στο ενεργειακό ξεμπλοκάρισμα του σώματος. Είναι ένα «δυνατό» τρόφιμο, το οποίο πρακτικά σημαίνει ότι μπορεί να καταναλωθεί άφοβα από όσους έχουν υγιές πεπτικό σύστημα, ενώ μπορεί να συμβάλει και στην επούλωση των πληγών του έλκους! Σύμφωνα μάλιστα με παλαιότερες αναφορές (1980) από το Υπουργείο Υγείας και Αγροτικής Μεταρρύθμισης του Ιράκ, η κάππαρη στο ξίδι χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του έλκους του στομάχου.
