Ο «πύρινος λόγος» του Βαρθολομαίου στη ρωσική Μονή του Αγ. Παντελεήμονος

Ανταπόκριση Άγιο Όρος – Γιώργος Θεοχάρης

Τέσσερις μήνες μετα την επίσκεψη του ρώσου πατριάρχη κ.κ.Κυρίλλου, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος επισκέφτηκε σήμερα την Ιερά Μονή του Αγίου Παντελεήμονος και με μία ομιλία-φωτιά επιδίωξε να περάσει μηνύματα για την πρωτοκαθεδρία του.

“Είναι γνωστά τα γεγονότα του παρελθόντος αιώνος εις τα οποία δεν θα επεθυμούμεν να αναφερθώμεν”, επεσήμανε χαρακτηριστικά

Αναλυτικά η ομιλία του:

“Οσιολογιώτατε Αρχιμανδρίτα κύριε Ιερεμία, Ηγούμενε της καθ᾽ ημάς Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής Αγίου Παντελεήμονος, Οσιώτατοι πατέρες και αδελφοί, Τέκνα εν Κυρίω αγαπητά, Δοξολογίαν αναπέμπομεν τω Θεώ, ότι ηξίωσεν ημάς να πραγματοποιήσωμεν διακαή επιθυμίαν και της ημετέρας Μετριότητος αλλά και των αδελφών και πατέρων της καθ ὑμᾶς Ιεράς Μονής όπως επισκεφθώμεν αυτήν και προσκυνήσωμεν τον μεγαλομάρτυρα και ιαματικόν Παντελεήμονα και ευλογήσωμεν τον μοναχικόν άθλον σας, εις δόξαν Θεού και σωτηρίαν ψυχών.

Ευχαριστούμεν δια την τιμητικήν και φιλοπάτορα υποδοχήν σας, μαρτυρούσαν τον σεβασμόν και την αγάπην σας προς το πρόσωπον του Επισκόπου σας και προς το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, η οποία, καθώς και τα ευλαβή αισθήματά σας, μας συγκινούν, θα κομίσωμεν δε τας εντυπώσεις ημών εις Φανάριον, ως πολύτιμον και ενισχυτικήν ανάμνησιν. Η επίσκεψις ημών εις την Ιεράν Μονήν σας πεπείσμεθα ότι ενισχύει τους μακραίωνας ιερούς δεσμούς του Ιερού Άθω με την Μητέρα Εκκλησίαν, της οποίας πολύτιμος κληρουχία είναι το Άγιον Όρος, εκ του οποίου πολλαί φυλαί και γλώσσαι και έθνη αντλούν πίστιν, παραμυθίαν, δύναμιν, έμπνευσιν, ζωήν, ελπίδα.

Εις την Ιεράν Μονήν σας, άγιε Καθηγούμενε, κατά το Πατριαρχικόν Σιγίλλιον του προκατόχου ημών Πατριάρχου Ιωακείμ του Β , εγκαταβιούν μοναχοί, προερχόμενοι εκ της ομοδόξου χώρας της Ρωσσίας, ομού μετά ελλήνων και άλλης εθνικής καταγωγής πατέρων. Ιδιαιτέρως, ο ρωσσικός λαός εξ αρχής της εισόδου του εις την Ορθόδοξον Εκκλησίαν του Χριστού διετήρησε δια την χειραγωγήσασαν αυτόν προς το φως του Ευαγγελίου και κρατύνασαν αυτόν εν τη Ορθοδοξία Μητέρα Εκκλησίαν της Κωνσταντινουπόλεως αισθήματα ευγνωμοσύνης και αγάπης, ανάλογα προς την ανυπόκριτον και πηγαίαν ευλάβειαν αυτού και ευσέβειαν.

Η ιδία διάθεσις χαρακτηρίζει αυτόν και έναντι του Περιβολίου της Θεοτόκου, της μικράς ταύτης εσχατιάς της ευλογημένης μακεδονικής γης, την οποίαν οι πιστοί βασιλείς των Ρωμαίων αφιέρωσαν εις την μοναστικήν άσκησιν, επευλογούντων και ενισχυόντων και πνευματικώς καθοδηγούντων των αοιδίμων Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως, ίνα υμνήται και δοξάζηται η αρχή της σωτηρίας ημών, η Κυρία Θεοτόκος, και αφιερώται πάσα η ζωή και η ελπίς της σωτηρίας των εν αυτώ ενοικούντων εις τον Κύριον.

Αληθώς, ο ευλαβής ρωσσικός λαός τυγχάνει ευγνώμων εις το Άγιον Όρος, γνωρίζων ότι εξ αυτού έλαβε την αρχήν του και ο εν Ρωσσία μοναχισμός, ο οποίος τοσούτους μεγάλους αγίους και γνησίους μιμητάς του Χριστού ανέδειξεν, ως τον “Ηγούμενον” της Ρωσσίας όσιον Σέργιον του Ραντονέζ, και τον “Γέροντα” και πνευματικόν παραμυθητήν αυτής όσιον Σεραφείμ του Σαρώφ. Ο άγιος Αντώνιος ο Εσφιγμενίτης, ιδρυτής της Λαύρας των σπηλαίων εν Κιέβω, αποτελεί τον θεμελιωτήν του μοναχισμού εν Ρωσσία, μετενεγκών εις αυτήν ύδωρ διαυγές και κρυστάλλινον εκ των καθαρών πηγών του Άθωνος δια να κορέση την δίψαν του ρωσσικού λαού δια τον Θεόν, μέσα από τον μοναστικόν στίβον, ορθώς και καλώς ωργανωμένον. Ακολουθούντες το παράδειγμα του πρώτου κοινοβιάρχου του Αγίου Όρους και ιδρυτού της Μεγίστης Λαύρας Οσίου Αθανασίου του Αθωνίτου, ο οποίος έδωκεν εις τον αγιορειτικόν μοναχισμόν τον ουσιαστικόν αυτού υπερεθνικόν πνευματικόν χαρακτήρα, συναγαγών πέριξ αυτού πλήθος «εκ παντοδαπών εθνών, γλωσσών, γενών, πόλεων, ου των έγγιστα μόνον και προσοικούντων, αλλά και των πόρρω και απωτάτω, από τε Ρώμης αυτής, Ιταλίας, Καλαβρίας, Αμάλφης, Ιβηρίας, Αρμενίας και των έτι τούτων ενδοτέρω…», οι οικισταί του τόπου τούτου εδέχθησαν μοναστάς εξ όλων των ορθοδόξων εθνών της τότε χριστιανικής βυζαντινής οικουμένης.

Μοναδικήν δε προϋπόθεσιν έθετον την κοινήν πίστιν και το δόγμα και την τήρησιν και σεβασμόν των αρχών και κανόνων του ορθοδόξου μοναχισμού γενικώτερον και της αγιορειτικής μοναστικής τάξεως και παραδόσεως ειδικώτερον. Άλλωστε, τούτο δεν είναι και το θέλημα του Θεού και των αγίων αυτού; Ως λίαν χαρακτηριστικώς το εκφράζει ο εν τη Μονή σας τον καλόν αγώνα εργασάμενος και στεφανωθείς όσιος Σιλουανός ο Αθωνίτης, όστις, κατά τον βιογράφον αυτού γνωστόν Γέροντα Σωφρόνιον, ουδεμίαν διάκρισιν εποίει μεταξύ των ανθρώπων, ει μη μόνον εις εκείνους οι οποίοι εγνώρισαν τον Χριστόν και εις εκείνους οι οποίοι δεν τον εγνώρισαν. Η Ιερά αύτη Μονή, ήτις προέκυψεν εκ της ενώσεως εν έτει 1169 της Μονής του Ξυλουργού και της εγκαταλελειμμένης Μονής του αγίου Παντελεήμονος η Θεσσαλονικέως, κατέστη «πέτρα καταφυγής» τοις εκ Ρωσσίας ενταύθα καταφεύγουσι «λαγωοίς» (Ψαλμ. 103, 18).

Η Μήτηρ ημών Εκκλησία, δια σιγιλλίου του προκατόχου της ημών Μετριότητος Πατριάρχου Ιωακείμ Β ἐν έτει 1875, ώρισεν όπως εν τη Μονή σας διαβιούν εκ Ρωσσίας μοναχοί ομού μετά ελλήνων εξ ημισείας, τηρώνται πάσαι αι παραδόσεις του Αγίου Όρους αλλά και οι όροι του Πατριαρχικού εκείνου Σιγιλλίου, τους οποίους προτρεπόμεθα και κατά την επίσκεψιν ημών ταύτην ίνα ευ και καλώς τηρήτε, ώστε να προκόπτητε εν αληθεία και ειρήνη, να μη παρατηρώνται αταξίαι και ενέργειαι, προκαλούσαι μεν λύπην εις την Μητέρα Εκκλησίαν, εμποδίζουσαι δε υμάς, τέκνα αγαπητά, εις την άσκησιν του μοναχικού δολίχου, αταξίαι εξ εθνικιστικών και άλλων βλέψεων, καταδικασθεισών ουχί μόνον υπό της εν Κωνσταντινουπόλει Αγίας και Μεγάλης Συνόδου του έτους 1872, αλλά και υπ αὐτῆς ταύτης της παραδόσεως του Αγίου Όρους.
Είναι γνωστά τα γεγονότα του παρελθόντος αιώνος εις τα οποία δεν θα επεθυμούμεν να αναφερθώμεν. Καλούμεν, λοιπόν, άπαντας υμάς εις συμπορείαν προς τα τεθεσπισμένα, αναλλοιώτως ορθόδοξα, υπερφυλετικά, Αγιορείτικα και κανονικά, ίνα «ζωήν έχητε και περισσόν έχητε».

Γνωστόν έστω, ότι η Μήτηρ Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, φύσει και θέσει οικουμενική, εσεβάσθη και ετίμησε πάντοτε τας ποικίλας εθνικάς μορφάς και γλώσσας, χωρίς όμως να απόλλυται το κύριον και το καίριον, ο βασικός ιστός, ο εδραζομένος εις τα θεμέλια της διδασκαλίας των πατέρων και του κηρύγματος των αποστόλων. Η ανάδειξις μεγάλων πνευματικών αναστημάτων εν τη Ιερά ταύτη Μονή, με αποκορύφωσιν κατά τους εσχάτους ημών καιρούς τους δύο περιλάμπρους φωστήρας του εκκλησιαστικού στερεώματος, τον όσιον Σιλουανόν και τον θεόσοφον Γέροντα Σωφρόνιον, είναι απόρροια του πνεύματος τούτου της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, του μεταφυτευθέντος εις τον Ιερόν Άθωνα, ένθα έδωκε «καρπόν εκατονταπλασίονα». Πρότυπον δια πάντας τους Αγιορείτας ασφαλώς αποτελεί η χρυσή περίοδος του ορθοδόξου μοναχισμού, ο ησυχασμός του 14ου αιώνος, με κυρίους εκπροσώπους τους δύο Αγιορείτας Γρηγορίους, Σιναΐτην και Παλαμάν. Κατά την ευλογημένην εκείνην περίοδον πλήθη μοναστών κατώκησαν τον τόπον τούτον, δια μηδέν έτερον μεριμνώντες ει μη μόνον δια την κάθαρσιν της καρδίας και του νοός και την ένωσίν των μετά του Θεού δια της αδιαλείπτου νοεράς προσευχής.

Πολλοί εξ αυτών υπήρξαν αργότερον μεταλαμπαδευταί της ησυχαστικής παραδόσεως εις την πατρίδα των, ενώ άλλοι προσήνεγκον υπηρεσίας εις την Μητέρα Εκκλησίαν ως Ιεράρχαι και Πατριάρχαι αυτής, ως ο προκάτοχος της ημετέρας Μετριότητος άγιος Φιλόθεος Κόκκινος, συγγραφεύς του βίου του καυχήματος της Ορθοδόξου οικουμένης αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, τον οποίον εσχάτως ανακαλύπτει, αναγινώσκει και αγαπά και η λογοκρατουμένη Δύσις. Δοξάζομεν τον Θεόν δι ὅσα νυν βλέπουν οι οφθαλμοί ημών εις το ιερόν σκήνωμα του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος και της Σκέπης της Θεοτόκου. Είναι αξία θαυμασμού η αναστήλωσις των ποτε ηρειπωμένων κτηριακών εγκαταστάσεων της Ιεράς Μονής, η χαρακτηρίζουσα την Αγίαν Ορθοδοξίαν εκφραστική, ζώσα και δυναμική λατρεία του Θεού υπό της μοναστικής Αδελφότητος “εν πνεύματι και αληθεία” και η προσπάθεια στερεώσεως της μοναστικής ζωής εις τα αρραγή θεμέλια της υπερχιλιετούς αγιορειτικής πνευματικής παραδόσεως. Ταύτα πάντα φυσικώς δεν θα ήτο δυνατόν να επιτευχθούν άνευ κόπου πολλού και προσπαθειών του Προεστώτος και των πατέρων της Ιεράς ταύτης Μονής, αλλά και ασφαλώς της ευλογίας της Κυρίας Θεοτόκου, η οποία έχει υπό το μαφόριόν της τους κατοικούντας ενταύθα. Όθεν, επαινούμεν τα έργα και τους κόπους και τον πόθον σας να ζήσητε ασκητικώς και κοινοβιακώς εις το δεδοκιμασμένον περιβάλλον του Αγίου Όρους.

Συνεχίσατε, λοιπόν, τον μοναστικόν αγώνα σας, αδελφοί και πατέρες, τηρούντες τας επιταγάς της μοναστικής πολιτείας, αφοσιούμενοι εις το αμιγώς πνευματικόν έργον σας, αποφεύγοντες παν το απάδον προς τας μοναστικάς επαγγελίας υμών, πάσαν ανάμιξιν εις τα πράγματα του καταργουμένου αιώνος τούτου, ώστε να δίδετε και εις τους πολυπληθείς προσερχομένους ενταύθα αγαπητούς προσκυνητάς μίαν μαρτυρίαν αυθεντικής εν Χριστώ ζωής και την ελπίδα της Αναστάσεως, και να αφυπνίζητε και να ανάπτητε τον πόθον της μελλούσης ζωής και της βασιλείας των ουρανών μετά πάντων των αγίων. Η δε χάρις και το έλεος του Κυρίου, ταις πρεσβείαις του αγίου Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος, είησαν μετά πάντων υμών, των πιστών και αφωσιωμένων τέκνων της Κυρίας Θεοτόκου και της Αγίας του Χριστού Μητρός ημών Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως. Αμήν”.