Αγιο Ορος: Ο ιστορικός Γεράσιμος Σμυρνάκης στο κλασικό βιβλίο του «Το Άγιον Όρος» (1903) γράφει: Εγγύς της μονής Ζωγράφου εις απόστασιν 40 λεπτών υπάρχει το μονύδριον Μαυρόβηρος, όπερ μετά ταύτα εγένετο σκήτη.
Ήδη υφίσταται ναός σεμνυνόμενος επί τω «Γενεσίω της Θεοτόκου» (8η Σεπτεμβρίου) και πέριξ αμπελώνες της μονής. Η λέξις Μαυρόβηρος φαίνεται ημίν σύνθετος εκ του “μαύρος” και “βηρός”, ήτις εκ του σλαυικού ειλημμένη σημαίνει καταβόθραν και συστροφήν ύδατος ένεκα του παραρρέοντος χειμάρρου.
Με αφορμή την παραπάνω αναφορά, το 1998 αγιορείτης ιερομόναχος και ο βυζαντινολόγος Κύριλλος Παυλικιάνωφ θέλησαν να εντοπίσουν τη θέση της. Με πολλή δυσκολία, λόγω της εξαιρετικά πυκνής βλάστησης, εντόπισαν το κυριακό της και έβγαλαν τις πρώτες φωτογραφίες.
Στη συνέχεια εντόπισαν φωτογραφία της σκήτης στο Αρχείο της μονής Ζωγράφου από τις αρχές του 20ού αιώνα. Παράλληλα επισημάνθηκε ότι η σκήτη απεικονίζεται σε χαλκογραφίες της μονής.
Το 2015 ο ουκρανός ερευνητής Σεργκέι Σουμίλο εξέδωσε μονογραφία με τίτλο: «Πνευματική Ζαπορόζιε». Η άγνωστη κοζακική σκήτη του «Μαύρου Βηρού» στο Άγιον Όρος, όπου αναφέρονται λεπτομερή στοιχεία για την οργάνωση της σκήτης κατά το 18ο αιώνα, τις μεγάλες δωρεές που είχε από Ουκρανούς ευγενείς και την ιστορική της πορεία.
Σήμερα το κυριακό είναι ανακαινισμένο από την κυρίαρχη μονή Ζωγράφου και βρίσκεται σε λειτουργία.
-120x86.jpg)
){kind=link}