Ioan Moldoveanu – Καθηγητής
Μια άλλη πολύ στενή σχέση είχε η Κοινότητα του Αγίου Όρους με τη Βλαχία, της οποίας ο ηγεμόνας είχε αφιερώσει πρός τα 20 μοναστήρια του Άθωνος τη μονή Κοτροτσανίου στο Βουκουρέστι.
Η αφιέρωση έγινε στις 15 Οκτωβρίου 1682 από τον Σερμπάν Καντακουζηνό. Το αφιερωτικό κυρόβουλλο του ηγεμόνα σώζεται ανάμεσα στα λυτά έγγραφα του αρχείου του Πρωτάτου και την ανάλυσή του θα κάνουμε λίγο πιο κάτω[42].
Η ίδρυση της μονής είχε τελειώσει το Δεκέμβριο του 1679[43]. Μετά είχε αποκτήσει σαν ηγούμενο, τον Δανιήλ, πρώην επίσκοπο της επαρχίας Στρεχάϊας (στο νομό Όλτ), την οποία ο ηγεμόνας είχε καταργήσει μετά από μια εφήμερη ύπαρξη της[44].
Ο ηγεμόνας δεν περιορίστηκε μόνο στην ίδρυση της μονής, αλλά την προίκισε με πλούτη, όπως φαίνεται στο πατριαρχικό γράμμα του Δοσιθέου (τον Απρίλιο 1680), που είχε σκοπό – κατ’αίτηση του ηγεμόνα – να επικυρώσει όλες τις δωρεές που είχε αποκτήσει το καινούργιο μοναστήρι.
Εν τω μεταξύ, η μονή του Κοτροτσανίου έλαβε από τον ηγεμόνα ένα τρίτο των εισοδημάτων του τελωνείου της Oraşul de Floci (Κωμόπολης Μαλλιού). Ο Σερμπάν Καντακουζηνός της παραχώρησε ακόμη το βιναρίτσι (το φόρο οίνου) του λόφου Ţigăneşti και του λόφου Viţicheşti (νομό Piteşti), όπως και 400 όγκους αλατιού από το αλατορρυχείο Ocna Telega. Της δώρισε και μια λίμνη στο χωριό Πιέτρε, στο κεδιλίκι Βλάσκα και την απάλλαξε απ’οποιοδήποτε φόρο. Το ίδιο έκανε και για τους κατοίκους των κτημάτων που αποτελούσαν την ακίνητη περιουσία της μονής[45].
Πολύ ενδιαφέρον είναι ότι ο βοεβόδας ζητούσε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη ένα επικυρωτικό γράμμα, όπως το ζητούσαν άλλωτε και οι βυζαντινοί αυτοκράτορες. Έτσι θα μπορούσε ο ηγεμόνας να αποκτήσει αξίωμα του “προστάτη”, που, από το Βασίλειο Λούπου και έπειτα, οι Ρουμάνοι ηγεμόνες ανέλαβαν για τους Αγίους Τόπους. Αποδέχθηκαν δε ευχαρίστως αυτό το αξίωμα (ή το προτεκτοράτο)[46]. Αλλιώς δεν εξηγείται γιατί ένας πρίγκιπας τέτοιας πολιτικής ολκής, τον οποίο μόνο ο Μπραγκοβεάνου υπερέβη, να ζητάει επικυρωτικό γράμμα του Οικουμενικού Πατριάρχη για τη δική του κτιτορία. Πιστεύουμε ότι το έκανε για να δώσει μεγαλύτερη σημασία στο καινούργιο του καθίδρυμα.
Ας θυμηθούμε πως ο Ματθαίος Μπασσαράμπας είχε λάβει το 1641 ένα τέτοιο επικυρωτικό γράμμα του Οικουμενικού Πατριάρχη Παρθενίου, για το έγγραφο της ακύρωσης αφιερώσεων των 22 μονών. Μπορούμε να πούμε ότι είχε δημιουργηθεί μια τέτοια παράδοση. Μια άλλη εξήγηση είναι ότι το Άγιον Όρος ανήκε στο Οικουμενικό Πατριάρχείο και, επομένως, ο Πατριάρχης αισθάνθηκε υποχρεωμένος να συντάξει τέτοιο γράμμα με σκοπό να αποκτήσει μεγαλύτερο κύρος η αφιέρωση αυτή. Ο τόνος αυτού του γράμματος είναι εγκωμιαστικός, πράγμα που αποδείχνει τους πιο πάνω ισχυρισμούς[47]. Την χειρονομία αυτή της επικυρώσης των δικαιωμάτων της μονής Κοτροτσανίου την έκανε και ο Πατριάρχης Διονύσιος, στις 6 Ιανουαρίου 1681 καθώς και ο Ιάκωβος στις 4 Φεβρουαρίου του ιδίου έτους[48].
Αφού την προίκισε όπως είδαμε, ο Σερμπάν Καντακουζηνός αφιέρωσε τη δική του κτιτορία σ’όλα τα μοναστήρια του Αγίου Όρους, όπως έκανε ο Βασίλειος Λούπου με την ίδια του κτιτορία των Τριών Ιεραρχών. Το αφιερωτικό κυρόβουλλο είναι πολύ σημαντικό και παρουσιάζει ενδιαφέρον λόγω των περιοριστικών διατάξεων που περιλαμβανόνταν σ’αυτό. Κανένας ηγεμόνας, έως τον Σερμπάν Βόδα, δεν είχε καθορίσει περιοριστικές διατάξεις σε περιπτώσεις αφιέρωσης μονών και γι’αυτό το γεγονός αξίζει να ερμηνευθεί.
[Συνεχίζεται]
[42] ΓΑΣΠΑΡΗ, Ἀρχείο Πρωτάτου…., λυτό εγγρ. αρ. 2 (προθ. 1, συρτ. 1), σ. 270-1; κωδ. 3, αρ. 9; ΚΑΒ, χειρ. 691, Condica mănăstirii Cotroceni (Ο κώδικας της μονής Κοτροτσανίου), φ. 11-13; HURMUZAKI, XIV, 1, σ. 248-255, σ. 262-264; N. IORGA, Documentele Cantacuzinilor (Τα έγγραφα των Καντακουζηνών), Βουκ., 1902, σ. 113-115; G. M. IONESCU, Istoria Cotrocenilor, Lupeştilor (Sf. Elefterie) şi Grozăveştilor (Η ιστορία των Κοτροτσανών, των Λουπέστι-Αγ. Ελευθερίου και των Γροζαβέστι), Βουκ., 1902, σ. 66-71. Έτσι, φαίνεται ότι δεν είναι σωστή η χρονολόγηση 15 Σεπτεμβρίου 1686 για την αφιέρωση αυτής, όπως αναφέρει ο Gr. BENGESCO, Memorandum, σ. 35-42; Gh. M. IONESCU, Influenţa culturii greceşti în Muntenia şi Moldova cu privire la Biserică, Şcoală, Societate (1359-1873), Βουκουρέστι, 1900, σ. 88; I. BREZOIANU, Mănăstirile închinate şi călugării străini, Βουκουρέστι, 1861, σ. 25.
[43] ΚΑΒ, Μονή Cotroceni, πακ. Χ/14, LXI/27, IV/6, XXXIII/3; N. STOICESCU, Repertoriul bibliografic al monumentelor feudale din Bucureşti (Βιβλιογραφικό ευρετήριο των μεσαιωνικών μνημείων του Βουκουρεστίου), Βουκ., 1961, σ. 188-190.
[44] Pr. Prof. Mircea PĂCURARIU, Istoria Bisericii Ortodoxe Române, vol. II, ed. II, Βουκουρέστι, 1995, σ. 166; G. M. IONESCU, Istoria Cotrocenilor, Lupeştilor (Sf. Elefterie) şi Grozăveştilor, Βουκουρέστι, 1902, σ. 166.
[45] HURMUZAKI, XIV, 1, σ. 231-237. Το μοναστήρι Κοτροτσανίου προικίστηκε με περιουσιακά στοιχεία, των οποίων τα κυρόβουλλα παραχώρησης μπορούν να βρεθούν σε πολλούς κώδικες των ΚΑΒ, χειρ. 206 – Condica veche de documente a mănăstirii Cotroceni (Ο παλαιός κατάλογος των εγγράφων της μονής Κοτροτσανίου). Το χειρ. 430 – Αγιορειτικά μοναστήρια περιέχει 194 έγγραφα από τα 591 που αφορούν την ίδια μονή. Το χειρ. 690 περιέχει 298 χρυσόβουλλα σχετικά με τις ιδιοκτησίες της μονής αυτής στα κεδιλίκια Τελεορμάν, Διμποβίτσα, Μουστσέλ, Βλάσκα, κατά την χρονική περίοδο 1561-1817. Το χειρ. 692 περιέχει αντίγραφα των εγγράφων της περιόδου 1531-1806, τα οποία αναφέρονται στα κτήματα της μονής. Τέλος, το χειρ. 693 περιέχει τα περιουσιακά στοιχεία με τα οποία ο Σερμπάν Βόδα ενεπλούτησε το μοναστήρι – Κατάστιχο των αγαθών, κτημάτων, αθιγγάνων και υποδούλων.
[46] IORGA, Bizanţ…, σ. 164 (ελλ. εκδ. σ. 176).
[47] HURMUZAKI, XIV, 1, σ. 232.
[48] HURMUZAKI, XIV, 1, αρ. 316, σ. 237, αρ. 317, σ. 238. Στον ίδιο Ιάκωβο οφείλεται ένα άλλο γράμμα που το έγραψε επίσης το Φεβρ. 1681, με σκοπό να επικυρώσει τα προνόμια της μονής – HURMUZAKI, XIV, 1, αρ. 213, σ. 224-230.
-120x86.jpg)
){kind=link}