“Ευεργέτας τιμα”

του Μητροπολίτη Σύρου Δωρόθεου Β’

Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Ελληνικής ιδιομορφίας είναι  η ύπαρξη Ευεργετών σε κάθε περίοδο της ταραχώδους και μεγαλειώδους συνάμα ιστορίας της.
Συγκεκριμένα, η ευεργεσία ως έμπρακτη εκδήλωση συμπαράστασης προς τον πάσχοντα και τον ενδεή συνάνθρωπο ή συναρωγής και συναντίληψης στις ανάγκες της οργανωμένης κοινωνίας, θεσμοθετείται αρχικά στην Αρχαία Αθήνα με τις λεγόμενες “λειτουργίες” και επεκτείνεται στα Ελληνιστικά χρόνια, κατά τα οποία το όνομα των Ελληνιστών Ηγεμόνων της Αιγύπτου συνοδεύεται με επίθετα, όπως Ευεργέτης, Φιλάνθρωπος, Σωτήρας..

Ο Χριστιανισμός  αναβάθμισε την κοινωνική αυτή αρετή, αναδεικνύοντας την πνευματική της διάσταση. Δεν δρα πλέον ο πολίτης για τους συμπολίτες του, αλλά ο χριστιανός για κάθε συνάνθρωπο αδελφό του. Και δεν το κάνει αυτό για να θεωρηθεί καλός πολίτης της Αθηναϊκής δημοκρατίας, αλλά για να θεωρηθεί παιδί του Θεού και να αναδειχθεί πολίτης της ουράνιας βασιλείας .

Υπό το πνεύμα του Χριστιανισμού εμπνεόμενοι, οι λεγόμενοι Εθνικοί Ευεργέτες συνέχισαν, στα νεώτερα χρόνια, την αρχαία αυτή παράδοση της προσφοράς προς το σύνολο., όπως αποδεικνύεται και από τις Διαθήκες τους.

Ο Μιχαήλ Τοσίτσας, για παράδειγμα, ένας από τους μεγαλύτερους ευεργέτες της εποχής του, αρχίζει την διαθήκη του ως ακολούθως: «επιθυμών κατά χριστιανικόν και κοινωνικόν καθήκον  ….» , ενώ ο Νικόλαος Ζωσιμάς, ο μέγας αυτός ευεργέτης, σημειώνει κατά λέξη ότι «… απεφάσισα ιδία βουλή και αυτοπροαιρέτω γνώμη ίνα, δια της παρούσης μου Διαθήκης, διατάξω άπασαν την μετά των μακαριτών Αυταδέλφων μου κοινήν και αμέριστον περιουσίαν, χαρισθείσαν ημίν παρά της του παναγάθου Θεού απείρου ευσπλαχνίας, εν τώδε τω ματαίω βίω, δια των ιδίων ημών κόπων και ιδρώτων …

Δέομαι ουν της θείας Αυτού αγαθότητος, ίνα με καθοδηγήσει διατάξαι αυτήν κατ’ ευαρέστησιν του Παναγάθου Αυτού θελήματος …».

Από τη μελέτη των διαθηκών προκύπτει αβίαστα ότι οι ευεργέτες πίστευαν πως τα αγαθά, τα οποία με τόσες θυσίες και κόπους απέκτησαν, δεν ανήκαν αποκλειστικά στους ιδίους, αλλά ότι ο θεός τους έταξε ως διαχειριστές τους.

Και επειδή το πιστεύειν είναι τρόπος ζωής και όχι ιδεολόγημα για τα μέλη της Εκκλησίας, προσφέρουν θυσιαστικά και με ιλαρότητα για να ανακουφισθεί στην φτώχεια των συνανθρώπων – των αδερφών τους, η δυστυχία, ο πόνος και η αγραμματοσύνη..

Έτσι,  διαθέτουν τις περιουσίες τους για αγαθούς σκοπούς, χωρίς να τους το επιβάλλει καμία κρατική εξουσία.

Ευεργετούν με διάκριση, χωρίς να επιζητούν την εφήμερη δόξα και την τιμή, χωρίς να επιζητούν να εξουσιάζουν τους ευεργετούμενους.

Η μνήμη τους παραμένει αγέραστη στη συλλογική θύμιση και το παράδειγμά τους αναζητεί μιμητές, ιδιαίτερα τις μέρες αυτές τις δύσκολες και χαλεπές…

Και δεν είναι λίγοι αυτοί που, με πικρία και απογοήτευση, διαπιστώνουν ότι λείπουν σήμερα τέτοιες μεγαλειώδεις μορφές, που θα συνεισφέρουν στην ανόρθωση της πατρίδας μας και τη στήριξη του Λαού μας.

Και είναι γεγονός ότι, στις μέρες μας, εθνικοί ευεργέτες, κατά τα πρότυπα των παλαιότερων εποχών δεν υπάρχουν, και δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν, καθώς άλλαξαν τα κοινωνικά δεδομένα και μεταβλήθηκαν οι συνθήκες.

Σήμερα, μπορεί να μην υπάρχουν Εθνικοί Ευεργέτες, υπάρχουν, όμως,  Κοινωνικοί. Και ως μεμονωμένα πρόσωπα, αλλά, περισσότερο, υπό τη μορφή Ιδρυμάτων, η προσφορά των οποίων είναι εξ ίσου σημαντική, αλλά αφανής και διακριτική, ίσως γιατί διαχέεται σε  πολλαπλές δράσεις κοινωνικής ευποιΐας, που καλύπτουν το σύνολο της Ελληνικής επικράτειας.

Όπως, για παράδειγμα, το  “Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος”, που προσφέρει συνολικά το ποσό των 100 εκατομμυρίων ευρώ, για να χρηματοδοτηθούν δράσεις και προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας και υγειονομικής φροντίδας, για την άμεση ανακούφιση των ευπαθών ομάδων (νεοάστεγοι, νεόπτωχοι, άνεργοι κ. λπ.) αλλά και για την εκπαίδευση των νεότερων γενεών, ως πρόληψη και επένδυση στο μέλλον της Ελλάδας.

Παράλληλα, η Ένωση Ελλήνων Εφοπλιστών, αθόρυβα προμηθεύει με τρόφιμα και άλλα χρειώδη άτομα, Ι. Μητροπόλεις και Φιλανθρωπικά Καταστήματα, ενώ χρηματοδοτεί οδοιπορικά Υγείας της Οργάνωσης “Γιατροί του Κόσμου”, τα μέλη της οποίας διενεργούν δωρεάν ιατρικές εξετάσεις κατοίκων ορεινών ή νησιωτικών περιοχών.

Αξίζει, επίσης, να επισημανθεί και η δραστηριότητα του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών,ο οποίος σε συνεργασία με την Μ.Κ.Ο. Της Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών “ΑΠΟΣΤΟΛΗ” , συγκεντρώνει και διανέμει ιατροφαρμακευτικό και  νοσηλευτικό υλικό σε Νοσοκομεία και Περιφερειακά Ιατρεία, καθώς και το Πρόγραμμα του Ραδιοτηεοπτικού Σταθμού “ ΣΚΑΪ” “Όλοι μαζί μπορούμε”.
Μπορεί, λοιπόν, να φαίνεται ότιέχουν λείψει οι Εθνικοί Ευεργέτες, στη θέση τους,όμως, έχουν εμφανισθεί οι Κοινωνικοί, Συλλογικοί Ευεργέτες.

Ίσως, μάλιστα, τούτη η διαπίστωση να αποτελεί και μια ακτίδα φωτός και πηγή ελπίδας στο περιρρέον και περιβάλλον την κοινωνία μας σκότος της απαισιοδοξίας.

Τα παντοία και πολλαπλά αδιέξοδα ενεργοποιούν τα ζώπυρα της εθνικής μας μνήμης και ψυχής και μας οδηγούν, ανεπαίσθητα, ίσως, σε μια αλλαγή τρόπου σκέψης και ζωής!

Από την παγκυριαρχία του “εγώ” οδεύουμε σταδιακά προς τη βίωση του “εμείς”, συνειδητοποιούμε τη σημασία και τη δυναμική της συλλογικής προσπάθειας και της κοινής συστράτευσης για την υπέρβαση προβλημάτων, δυσκολιών και αδιεξόδων, για να αποδειχθεί για μια ακόμη φορά ότι “των Ελλήνων οι κοινότητες φτιάχνουν άλλο γαλαξία”!    

† O ΣΥΡΟΥ ΔΩΡΟΘΕΟΣ Β’
(Περιοδικό «ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ», τ. 61, Νοε 2013)