ΕΛΓΑ: Η αντίστροφη μέτρηση για τις γιορτές φέρνει επιτέλους χειροπιαστό χρήμα σε παραγωγούς που περίμεναν σχεδόν δύο χρόνια να «κλειδώσει» η διαδικασία: ο ΕΛΓΑ ολοκλήρωσε στις 23 Δεκεμβρίου την πληρωμή προκαταβολής 60% για την απώλεια φυτικού κεφαλαίου μετά τις καταστροφές του Σεπτεμβρίου 2023 (Daniel – Elias), με το συνολικό ποσό να φτάνει τα 34.350.722,94 ευρώ.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
News: Η κίνηση αυτή λειτουργεί ως «ανάσα» σε περιοχές που ακόμη μετρούν πληγές σε ελαιώνες, αμπέλια και δενδρώδεις, την ώρα που τα μπλόκα και η πίεση στην αγορά κρατούν την ύπαιθρο σε ένταση.
Τι πληρώθηκε τώρα – και τι μένει για μετά
Η προκαταβολή αντιστοιχεί στο 60% της αξίας των πορισμάτων και αφορά όλες τις κλίμακες ζημιάς στο φυτικό κεφάλαιο. Η σχετική επιχορήγηση συνδέεται με απόφαση που έχει αναρτηθεί στη Διαύγεια και «ξεκλειδώνει» τη ροή των πιστώσεων για να φτάσουν τα ποσά στους δικαιούχους.
Το υπόλοιπο 40% δεν είναι «αυτόματο»: θα καταβληθεί μετά την ολοκλήρωση των υποχρεώσεων αποκατάστασης από τους παραγωγούς και τους ελέγχους που προβλέπονται από το πλαίσιο λειτουργίας του ΕΛΓΑ. Με απλά λόγια, το κράτος προπληρώνει ένα μεγάλο κομμάτι της ζημιάς, αλλά η εξόφληση θα συνδεθεί με το αν ολοκληρώθηκαν οι εργασίες αποκατάστασης και αν υπάρχουν τα απαιτούμενα στοιχεία.
Οι «εκτός Copernicus» που μπαίνουν τώρα στην πληρωμή
Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι στη συγκεκριμένη ροή περιλαμβάνονται και 151 δικαιούχοι από πυρκαγιές 2023 που –όπως αναφέρεται– δεν είχαν εντοπιστεί από το σύστημα Copernicus και γι’ αυτό είχαν μείνει χωρίς προκαταβολή μέχρι σήμερα. Το Copernicus είναι το ευρωπαϊκό σύστημα παρακολούθησης/δορυφορικών δεδομένων της Ε.Ε. και αποτελεί βασικό «εργαλείο» τεκμηρίωσης σε κρίσιμες περιπτώσεις μεγάλων φυσικών καταστροφών. (Επίσημη πληροφόρηση: Copernicus)
Από τα στοιχεία που έχουν γίνει γνωστά, στους 151 αυτούς δικαιούχους «κλείνει» καθυστέρηση μηνών, με πληρωμές που συνδέονται με ψηφιακό αρχείο του Οργανισμού προς τράπεζα, ώστε να τρέξει η πίστωση στους λογαριασμούς.
Προϋπόθεση-κλειδί για την τελική εξόφληση
Για να μη βρεθούν οι παραγωγοί μπροστά σε «κόφτες» όταν θα έρθει η ώρα του 40%, χρειάζεται προσοχή σε ένα σημείο που επανέρχεται σταθερά στις ενισχύσεις αυτού του τύπου: η τελική επιχορήγηση προϋποθέτει την τακτοποίηση της ειδικής ασφαλιστικής εισφοράς ΕΛΓΑ για το 2023, καθώς και την ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης που θα ελεγχθούν από τις υπηρεσίες του ΕΛΓΑ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι δικαιούχοι πρέπει να «τρέξουν» γραφειοκρατικά και τεχνικά, ώστε να μην υπάρξει νέα καθυστέρηση στην εκκαθάριση.
Δεύτερο μέτωπο: το νέο «πριμ άνθρακα» και η ειδική θρέψη από 1/1/2026
Την ίδια στιγμή, ανοίγει ένας άλλος φάκελος που θα «γράψει» κόστος και υποχρεώσεις στην καθημερινότητα των καλλιεργητών: η νέα τριετής παρέμβαση (2026–2028) για μείωση αποτυπώματος άνθρακα με συνολικό προϋπολογισμό 96 εκατ. ευρώ, που –σύμφωνα με όσα έχουν παρουσιαστεί– αφορά βαμβάκι, κινόα και βιομηχανική ντομάτα, με τις δεσμεύσεις να ξεκινούν από 1η Ιανουαρίου 2026.
Η ουσία είναι διπλή:
1. το πριμ «πατά» σε δηλώσεις/εκτάσεις της ΕΑΕ 2025, άρα το τι έχει δηλωθεί και πώς, γίνεται βάση, και
2. έρχονται υποχρεωτικές πρακτικές (με κεντρική θέση τη χλωρή λίπανση/επίσπορη και τη χρήση λιπασμάτων με παρεμποδιστές), που θα πρέπει να τεκμηριώνονται μέσω διαδικασιών και εργαλείων.
Για τους παραγωγούς, το πρακτικό σημείο είναι ότι η συμμόρφωση θα «κουμπώνει» με την ετήσια αίτηση και τους ελέγχους. Γι’ αυτό χρειάζεται στενή παρακολούθηση των οδηγιών από τους αρμόδιους φορείς και τα επίσημα κανάλια ενημέρωσης του ΟΠΕΚΕΠΕ, αλλά και της στρατηγικής ΚΑΠ σε ευρωπαϊκό επίπεδο μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (CAP).
Το «μήνυμα» προς την ύπαιθρο
Το σήμα των ημερών είναι καθαρό:
• Από τη μία, κλείνουν καθυστερήσεις διετίας με πληρωμές όπως αυτή του 60% για το φυτικό κεφάλαιο (Daniel–Elias), με «ουρά» για το 40% μόλις ολοκληρωθούν οι αποκαταστάσεις.
• Από την άλλη, το 2026 φέρνει νέο μοντέλο ενισχύσεων με περισσότερη τεκμηρίωση, πρακτικές υποχρεώσεις και ψηφιακή παρακολούθηση.
Και στα δύο, ο παραγωγός καλείται να κινηθεί γρήγορα: να μην χάσει χρήματα που ήδη «τρέχουν», αλλά και να προετοιμαστεί για τις απαιτήσεις του νέου κύκλου από 1/1/2026, με σταθερή αναφορά στις οδηγίες των επίσημων φορέων: ΕΛΓΑ, ΟΠΕΚΕΠΕ και τα ευρωπαϊκά εργαλεία όπως το Copernicus.
