Κύπρος: Με φόντο τα πεντηκοστά δεύτερα Χριστούγεννα υπό τουρκική κατοχή, η Χριστουγεννιάτικη Εγκύκλιος του Αρχιεπισκόπου Κύπρου κ.κ. Γεωργίου επαναφέρει στο προσκήνιο το “βαθύ κυπριακό παράπονο” — όχι ως επετειακή ρητορική, αλλά ως πολιτικό και πνευματικό σάλπισμα για αντοχή, ενότητα και καθαρό στόχο.
Επιμέλεια: Γιώργος Θεοχάρης
Το κείμενο δημοσιεύεται από την επίσημη Εκκλησία της Κύπρου και συνομιλεί ευθέως με την πραγματικότητα: κατοχή, διεθνή αδράνεια, εσωτερική φθορά και τον κίνδυνο “εθνικής ευθανασίας” μέσα από λύσεις που –όπως προειδοποιεί– αποδυναμώνουν την επιβίωση του Ελληνισμού στο νησί.
«Δεν μπορούμε να αποσπαστούμε από την κατεχόμενη γη μας»
Ο Προκαθήμενος περιγράφει το πώς τα Χριστούγεννα, όσο κι αν είναι γιορτή χαράς, στην Κύπρο δεν επιτρέπουν “εύκολη” πνευματική απόδραση. Η σκέψη, σημειώνει, μένει καθηλωμένη στις βουβές εκκλησίες, στην κατεχόμενη γη και στο ανοιχτό τραύμα της πατρίδας. Μιλά για μια κοινωνία που καλείται να βρει θάρρος από το μήνυμα της Γεννήσεως, αλλά χωρίς να κλείσει τα μάτια στην ιστορία.
«Γιορτάζοντας … Χριστούγεννα σε μια μοιρασμένη πατρίδα… καλούμαστε να αντλήσουμε θάρρος…»
Αιχμές για τους “ισχυρούς της γης” και το διεθνές περιβάλλον
Κεντρική γραμμή της Εγκυκλίου είναι η καταγγελία της αναλγησίας των ισχυρών. Ο Αρχιεπίσκοπος υπογραμμίζει ότι η αδικία δεν θεραπεύεται με ευχές, όταν η κατοχή παγιώνεται, οι πιέσεις αλλάζουν μορφή και ο διεθνής παράγοντας συχνά λειτουργεί με κριτήριο συμφέροντος. Σε αυτό το πλαίσιο, το κείμενο διαβάζεται και ως προειδοποίηση: ο κόσμος γίνεται “λιγότερο προβλέψιμος”, οι συμμαχίες δεν είναι αιώνιες και η Κύπρος οφείλει να στηρίζεται πρωτίστως στις δικές της δυνάμεις.
«Άνετη προσωρινότητα» και κοινωνική αποσύνθεση: το εσωτερικό μέτωπο
Εξίσου σκληρή είναι η εσωτερική κριτική. Ο Αρχιεπίσκοπος μιλά για σταδιακή κάμψη του φρονήματος, για κοινωνία που κινδυνεύει να συνηθίσει το προσωρινό ως μόνιμο και για καθημερινότητα όπου η διαφθορά, η βία και ο κυνισμός “κανονικοποιούνται”. Ειδική αναφορά γίνεται και στη συμπεριφορά μέρους της κοινωνίας απέναντι στα κατεχόμενα: όχι ως τόπο μνήμης και προσκυνήματος, αλλά ως χώρο “ρουτίνας”, κάτι που –όπως αφήνει να εννοηθεί– θολώνει την εθνική αυτοσυνειδησία.
Η κόκκινη γραμμή για τη λύση: «να μην τεθεί σε κίνδυνο η διαβίωση του Ελληνισμού»
Στο πολιτικό σκέλος, η Εγκύκλιος θέτει μια καθαρή προϋπόθεση: η λύση που θα γίνει αποδεκτή πρέπει να εξασφαλίζει πλήρη δικαιώματα, αντίστοιχα με όσα απολαμβάνουν οι πολίτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο Αρχιεπίσκοπος απορρίπτει ως αδιέξοδες ή επικίνδυνες διάφορες “φημολογούμενες” εκδοχές (τις κατονομάζει στο κείμενο), υποστηρίζοντας ότι οδηγούν σε κατάληξη που ισοδυναμεί με εθνική αυτοαναίρεση.
Μήνυμα Χριστουγέννων με πολιτικό βάρος
Παρότι το κείμενο είναι εκκλησιαστικό, δεν κινείται μόνο στο επίπεδο της κατάνυξης. Είναι μια εγκύκλιος που επιχειρεί να “ξυπνήσει” συλλογικά αντανακλαστικά: να θυμίσει ότι η Ιστορία δεν προσφέρει ελαφρυντικά, ότι η κατοχή δεν γίνεται λιγότερο κατοχή με την πάροδο του χρόνου, και ότι η πνευματική γιορτή έχει νόημα όταν μετατρέπεται σε δύναμη ευθύνης.
Αναλυτικά ολόκληρη η Αρχιεπισκοπική Εγκύκλιος για τα Χριστούγεννα 2025:
† ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ελέω Θεού, Αρχιεπίσκοπος Νέας Ιουστινιανής και πάσης Κύπρου,
Παντί τώ Χριστεπωνύμω Πληρώματι
τής Αγιωτάτης Αποστολικής Εκκλησίας της Κύπρου,
Χάρις υμίν και Ειρήνη από του εν Βηθλεέμ τεχθέντος
Σωτήρος ημών Χριστού.
Τέκνα εν Κυρίω αγαπητά,
«Θεός το τεχθέν, η δε Μήτηρ Παρθένος.
Τι μείζον άλλο καινόν είδεν η κτίσις;»
Κάθε φορά που στεκόμαστε μπροστά στη γέννηση του Χριστού στη γή, νιώθουμε τη λογική μας να αποδεικνύεται ανίκανη να συλλάβει το μεγάλο γεγονός. Αδυνατεί να εξηγήσει κάτι που ξεφεύγει από τα μέτρα της. Δεν είναι μόνο η δυσκολία κατανόησης μιάς παρθενικής γέννησης. Είναι κυρίως το ασύλληπτο της θεϊκής γέννησης. «Ο άναρχος άρχεται». «Ο Λόγος σαρκούται». «Ο αόρατος οράται». «Αρχήν λαμβάνει χρονικήν» ο δημιουργός του χρόνου.
Γιά κάθε γεγονός, στον κόσμο τούτο -ιστορικό, κοινωνικό η φυσικό- μπορείς να αναζητήσεις και να βρείς κάτι ανάλογό του. Ξανασυνέβη το ίδιο, η παρόμοιό του, σε προηγούμενες εποχές· κι είναι σίγουρο πως θα επαναληφθεί και μελλοντικά. Το γεγονός της γέννησης του Χριστού στη γή, όμως, είναι μοναδικό και ανεπανάληπτο. Δεν έχει όμοιό του σε προηγούμενη εποχή, ούτε και θα έχει μελλοντικά. Είναι «τό μόνον καινόν υπό τον ήλιον», το σημαντικότερο γεγονός στην Ιστορία. Αυτό που δίχασε την Ιστορία στην πρό και μετά από αυτό εποχή. Είναι η αναδημιουργία της ανθρωπότητος.
Χωρίς τη σάρκωση του Χριστού θα παραμέναμε βυθισμένοι στην αμαρτία, ανήμποροι να επιτελέσουμε τις δυνατότητες της φύσης μας, που πήραμε από τον Θεό. Ο Χριστός ήλθε στον κόσμο για να μας δώσει τη δυνατότητα, εφοδιάζοντάς μας με τα απαραίτητα μέσα, να τελειοποιηθούμε, να φτάσουμε στο «καθ’ ομοίωσιν» με τον Θεό. Ο Μ. Αθανάσιος λέγει ότι «Αυτός ενηνθρώπησεν, ίνα ημείς θεοποιηθώμεν». Μά και η Κτίση, η οποία «συνεστέναζε και συνώδινε» μαζί μας, ελευθερώνεται, τώρα, από τη φθορά.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος στέκει με θαυμασμό μπροστά στην ενανθρώπηση του Χριστού και λέγει: «προσέλαβε το χείρον, ίνα δώ το βέλτιον· επτώχευσεν, ίν᾿ ημείς τη εκείνου πτωχεία πλουτήσωμεν· δούλου μορφήν έλαβεν, ίνα την ελευθερίαν ημείς απολάβωμεν».
Η γέννηση του Χριστού από μια γυναίκα, την Παρθένο Μαρία, δείχνει και τις δυνατότητες της ανθρώπινης φύσης. Μπορεί ο άνθρωπος, μιμούμενος την Παναγία στην αρετή και στην αγιότητα, να χωρέσει μέσα του τον Θεό.
Τα Χριστούγεννα είναι και μήνυμα πραγματικής ειρήνης, αυτής που πηγάζει από την ήσυχη συνείδηση, λόγω της καταλλαγής που έφερε η ενανθρώπηση του Χριστού μεταξύ Θεού και ανθρώπων, αλλά και των ανθρώπων μεταξύ τους. Εύλογα, λοιπόν, «ο ουρανός και η γη σήμερον συναγάλλονται». Μέσα στα τόσα αντιφατικά, αλληλοσυγκρουόμενα και ανησυχητικά μηνύματα των ημερών μας, έρχεται να ηρεμήσει και να καθησυχάσει τον άνθρωπο το μήνυμα του Αγγέλου «ότι ετέχθη υμίν σήμερον σωτήρ, ός εστι Χριστός Κύριος» (Λουκ. β΄, 11).
«Διέλθωμεν», λοιπόν, και ημείς «έως Βηθλεέμ και ίδωμεν το ρήμα τούτο το γεγονός» (Λουκ. β΄, 15). Εκεί θα βρούμε ό,τι κατά βάθος επιζητούμε: Ειρήνη, χαρά, λύτρωση, πληρότητα ζωής.
Τέκνα εν Κυρίω αγαπητά,
Όσο κι αν θέλουμε κι εμείς στην Κύπρο, σήμερα, να αποβάλουμε κάθε θλίψη και βιοτική μέριμνα, όσο κι αν επιθυμούμε να «πετάσωμεν τας όψεις ομού και τας αισθήσεις» εις Βηθλεέμ, δεν μπορούμε, δυστυχώς, να το πετύχουμε. Οι σκέψεις και οι καρδιές μας δεν μπορούν να αποσπαστούν από την κατεχόμενη γη μας, από τις βουβές, σήμερα, εκκλησίες μας, από το δράμα της πατρίδας μας.
Γιορτάζοντας τα πεντηκοστά δεύτερα Χριστούγεννα σε μια μοιρασμένη πατρίδα, και βιώνοντας την αδικία σε βάρος μας και την αναλγησία των ισχυρών της γής, καλούμαστε να αντλήσουμε θάρρος από τα μηνύματα της μεγάλης γιορτής, να αναθεωρήσουμε την αδιέξοδη πορεία μας και να προγραμματίσουμε το μέλλον.
Αμέσως μετά την τουρκική εισβολή στην πατρίδα μας, το αγωνιστικό φρόνημα του λαού μας παρέμενε ακμαίο και αξιοζήλευτο. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, επήλθε σταδιακή κάμψη του φρονήματος αυτού και της διάθεσης για αγώνα προς απελευθέρωση και επιστροφή στην κατεχόμενη γη μας.
Η «άνετη προσωρινότητα» στην οποία ξεχαστήκαμε, σε συνδυασμό με την παρελκυστική πολιτική της Τουρκίας και τη μεθοδευμένη επιδίωξη, εκ μέρους της, του τελικού και αμετάθετου στόχου της για κατάκτηση και τουρκοποίηση ολόκληρης της Κύπρου, μας οδήγησαν στο χείλος του κρημνού και την κοινωνία μας σε αποσύνθεση.
Βιώνουμε καθημερινά αυτήν την απαράδεκτη κατάσταση:
Το έγκλημα και η διαφθορά κυριαρχούν στην κοινωνία μας. Φόνοι, απάτες, κλοπές, βία στα γήπεδα, κάθε είδους εγκλήματα κυριαρχούν στα καθημερινά δελτία ειδήσεων. Ως και αν ο Ελληνοχριστιανικός μας πολιτισμός έχασε κάθε επίδραση στη ζωή μας.
Το καθημερινό πήγαινε–έλα στα κατεχόμενα, όχι για προσκύνημα στα ιερά και στα όσιά μας, αλλά για διασκεδάσεις και ενίσχυση της οικονομίας των κατεχομένων, δηλώνει έλλειψη εθνικής αυτοσυνειδησίας και διάθεση υποταγής.
Η έκπτωση στον πολιτικό βίο, που παρατηρείται όχι τόσο με την επιδίωξη κάποιων, χωρίς προσόντα και δυνατότητες, για κατάληψη δημοσίων θέσεων και πολιτειακών αξιωμάτων, όσο με την υποστήριξη που αυτοί συναντούν από ευρέα στρώματα του λαού, τι άλλο μαρτυρεί παρά επιστροφή σε πολιτικό πρωτογονισμό;
Κι όλα αυτά ενώ οι Τούρκοι ανενόχλητοι εμπεδώνουν την κατοχή και προωθούν την υλοποίηση των ανόσιων στόχων τους. Βυθισμένοι στη διαφθορά, όμως, και παραδομένοι στη ραστώνη, δεν μπορούμε να διεξαγάγουμε αγώνα εθνικής επιβίωσης. Τον τελευταίο καιρό, μάλιστα, με τις ψευδοεκλογές στα κατεχόμενα εδάφη μας, καλλιεργούμε την ψευδαίσθηση ότι με την αλλαγή κατοχικού ηγέτη, επίκειται και ευνοϊκή, για μας, λύση του προβλήματός μας. Μέσα στην ποικίλη σύγχυσή μας παραβλέπουμε ότι ουδείς ηγέτης στα κατεχόμενα μπορεί να επιβάλει διαφορετική πορεία από αυτήν που θέλει η Τουρκία, η να αλλάξει τις στρατηγικές παραμέτρους για τη μορφή λύσης. Αντίθετα, μάλιστα, η εντύπωση που δημιουργήθηκε, για διαλλακτικότητα της άλλης πλευράς, θα επισύρει και νέες πιέσεις σ’ εμάς, για περαιτέρω υποχωρήσεις, που θα κεφαλαιοποιηθούν από την κατοχική δύναμη.
Ιδιαίτερα σοβαροί, πράγματι, οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουμε. Κι οφείλουμε να ανασυντάξουμε τις δυνάμεις μας, προκειμένου να τους εξουδετερώσουμε και να εξακολουθήσουμε να διαβιώνουμε, ως Ελληνισμός, στην Κύπρο, όπου κατοικούμε εδώ και 35 αιώνες.
Ζούμε σ’ έναν κόσμο πολύ λιγότερο προβλέψιμο, σε σχέση ακόμα και με το πρόσφατο παρελθόν. Από τον διπολισμό του ψυχρού πολέμου και αργότερα την ηγεμονία της μοναδικής Υπερδύναμης, έχουμε περάσει σε φάση αυξανόμενης αβεβαιότητας. Η αβεβαιότητα επιτείνεται από τη συχνά απρόβλεπτη συμπεριφορά κάποιων, από τους οποίους θα περιμέναμε συνέπεια και αξιοπιστία. Γι’ αυτό και θα πρέπει, ως Ελληνισμός, στις δικές μας, κυρίως, δυνάμεις να στηριχθούμε. Να χρησιμοποιήσουμε, όσο μπορούμε, και τις προσφερόμενες συμμαχίες με γειτονικούς λαούς, των οποίων τα συμφέροντα συμπλέουν με τα δικά μας, αλλά να έχουμε πάντα υπόψη μας, ότι, αν τα συμφέροντα των ξένων εξυπηρετούνται, κάποια στιγμή, καλύτερα από τους εχθρούς μας, δεν θα διστάσουν αυτοί να αλλάξουν συμμαχίες.
Γιά να είμαστε πειστικοί σε εχθρούς και φίλους, θα πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι δεν θα δεχθούμε λύση που να θέτει σε κίνδυνο τη διαβίωση του Ελληνισμού στην Κύπρο. Φημολογούμενες λύσεις, όπως η λεγόμενη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, η η Συνομοσπονδία, η η λύση δύο κρατών οδηγούν τον Ελληνισμό της Κύπρου σε εθνική ευθανασία. Η λύση που θα δεχθούμε θα πρέπει να προνοεί και για τον λαό μας όλα τα δικαιώματα που απολαμβάνουν όλοι οι Ευρωπαίοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η κρίση της Ιστορίας θα πρέπει να μας συνέχει. Η Ιστορία δεν αναγνωρίζει ελαφρυντικά. Κρίνει, επικρίνει και κατακρίνει ψυχρά, βάσει του αποτελέσματος. Αυτή η έγνοια άς μας οδηγεί στην επιτέλεση του καθήκοντος.
Με αυτές τις σκέψεις και με την αγωνία για την πορεία του εθνικού μας θέματος να μας διακατέχει, χαιρετίζουμε, με την ευκαιρία της σημερινής μεγάλης εορτής, όλους, ιδιαίτερα τους πρόσφυγες, τους εγκλωβισμένους, τους αγνοούμενους και τους συγγενείς τους, ευχόμενοι υπομονή και εγκαρτέρηση. Με την πεποίθηση ότι «μεθ’ ημών ο Θεός», άς εντείνουμε τις προσπάθειές μας για απελευθέρωση της πατρίδας μας στο ανατέλλον νέο έτος 2026, το οποίο είθε να είναι εν παντί ευλογημένο από τον Θεό.
Ιερά Αρχιεπισκοπή Κύπρου,
Χριστούγεννα 2025.
Διάπυρος εν Χριστώ τεχθέντι ευχέτης,
+Ο ΚΥΠΡΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
