ΟΠΕΚΕΠΕ: Η αντίστροφη μέτρηση έχει ξεκινήσει για τη δήλωση δράσεων και πληρωμών του ΟΠΕΚΕΠΕ, καθώς στις 4 Νοεμβρίου λήγει η προθεσμία που έχει λάβει η Ελλάδα για να υποβάλει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το νέο σχέδιο δράσης (action plan) για τη λειτουργία του οργανισμού και το σύστημα πληρωμών των αγροτικών ενισχύσεων.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
News: Πρόκειται για μια προθεσμία-ορόσημο που θα καθορίσει το πότε –και κυρίως το πώς– θα πληρωθεί η προκαταβολή του τσεκ στους παραγωγούς.
Η χώρα μας έχει ήδη λάβει παράταση, καθώς η αρχική ημερομηνία παράδοσης του σχεδίου ήταν η 2 Οκτωβρίου. Ωστόσο, οι πληροφορίες από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμωνσυγκλίνουν στο ότι το σχέδιο βρίσκεται ακόμη υπό επεξεργασία, με τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες να ζητούν πιο ουσιαστικές παρεμβάσεις και διορθώσεις στα δομικά προβλήματα του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Εφιαλτικό σενάριο: προκαταβολή εκτός Νοεμβρίου
Σύμφωνα με πηγές από τις Βρυξέλλες, εάν το νέο σχέδιο δράσης δεν ικανοποιήσει την Κομισιόν, η προκαταβολή της βασικής ενίσχυσης δεν είναι “τεχνικά έτοιμη” ούτε για το τέλος Νοεμβρίου. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα σήμαινε ότι η Ελλάδα κινδυνεύει να καταβάλει την ενιαία ενίσχυση “μια κι έξω” τον Δεκέμβριο, κάτι που θα συμβεί για πρώτη φορά στα χρονικά.
Αυτό θα προκαλούσε τεράστια πίεση στους αγρότες και κτηνοτρόφους, πολλοί από τους οποίους βασίζονται στην προκαταβολή για να καλύψουν άμεσες υποχρεώσεις σε προμηθευτές, ζωοτροφές και αγροτικά εφόδια. Ο κίνδυνος απώλειας ρευστότητας είναι πλέον ορατός, ενώ παραγωγοί κάνουν λόγο για «κινούμενη άμμο» στις πληρωμές και πλήρη αποδιοργάνωση της ροής χρηματοδότησης στην ύπαιθρο.
Εσωτερικοί έλεγχοι και καθυστερήσεις
Η καθυστέρηση δεν οφείλεται μόνο στη γραφειοκρατία. Οι διασταυρωτικοί έλεγχοι που βρίσκονται σε εξέλιξη αποκαλύπτουν αδυναμίες στο σύστημα ελέγχου και κατανομής των ενισχύσεων. Πολλές αιτήσεις παρουσιάζουν λάθη, επικαλύψεις ή ασυμφωνίες σε ΑΤΑΚ και οικολογικά σχήματα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι πιστώσεις να καθυστερούν και τα ποσά που δίνονται να είναι μικρότερα από τα αναμενόμενα.
Παράλληλα, «τρέχει» και η διαδικασία ανάκτησης αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών από προηγούμενα έτη, κάτι που επίσης απορροφά πολύτιμους πόρους. Το συνολικό ποσό που θα πιστωθεί στους δικαιούχους ενδέχεται να μην ξεπεράσει τα 450 εκατ. ευρώ, πολύ χαμηλότερα από τα επίπεδα των προηγούμενων ετών.
Οι δηλώσεις του Κώστα Τσιάρα
Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κώστας Τσιάρας, μιλώντας πρόσφατα στην Καρδίτσα, υποστήριξε πως «γίνεται αγώνας δρόμου προκειμένου να δοθεί η βασική ενίσχυση εντός του Νοεμβρίου». Πρόσθεσε ότι «μέσα από την πληρωμή θα υπάρξει η γνωστή παρακράτηση υπέρ του ΕΛΓΑ», διευκρινίζοντας πως σημαντικό μέρος των αποζημιώσεων του ΕΛΓΑ θα δοθεί εντός Δεκεμβρίου.
Ωστόσο, ο υφυπουργός Γιάννης Ανδριανός εμφανίστηκε μάλλον εκτός κλίματος, υποστηρίζοντας πως «η βασική ενίσχυση θα καταβληθεί κανονικά τον Νοέμβριο, συνολικού ύψους περίπου 600 εκατ. ευρώ». Η απόσταση μεταξύ των δύο δηλώσεων δείχνει έλλειψη συντονισμού στο κυβερνητικό επιτελείο, την ώρα που οι αγρότες ζητούν σαφή χρονοδιάγραμμα και διαφάνεια.
Το ΟΣΔΕ έκλεισε, αλλά πολλοί έμειναν απ’ έξω
Το σύστημα ΟΣΔΕ 2024 έκλεισε οριστικά στις 20 Οκτωβρίου, έπειτα από παράταση για τη διόρθωση του ΑΤΑΚ. Όμως πολλοί παραγωγοί δεν πρόλαβαν να ολοκληρώσουν τις δηλώσεις τους, κάτι που ενδέχεται να τους δημιουργήσει πρόβλημα στις επερχόμενες πληρωμές. Οι γεωπόνοι προειδοποιούν ότι οι αγρότες που δεν επικαιροποίησαν τα στοιχεία τους θα αντιμετωπίσουν κοψίματα στην επιλεξιμότητα των αγροτεμαχίων ή αποκλεισμό από οικολογικά σχήματα.
Σύμφωνα με στοιχεία του gov.gr, φέτος υποβλήθηκαν πάνω από 630.000 δηλώσεις ΕΑΕ, εκ των οποίων περίπου 40.000 χρειάζονται επιπλέον ελέγχους ή διορθώσεις. Οι περιοχές με τα μεγαλύτερα προβλήματα εντοπίζονται στη Θεσσαλία και τη Δυτική Μακεδονία, όπου σημειώθηκαν πλημμυρικά φαινόμενα και καταστροφές καλλιεργειών.
Αγωνία για τους κτηνοτρόφους
Εξίσου εκρηκτική είναι η κατάσταση στους κτηνοτρόφους, οι οποίοι παραμένουν απλήρωτοι για σειρά ενισχύσεων. Μέχρι σήμερα δεν έχουν λάβει:
• Συνδεδεμένες για αιγοπρόβατα (10 εκατ. ευρώ)
• Υπόλοιπα ενιαίας ενίσχυσης 2024
• Βιολογική κτηνοτροφία (20 εκατ. ευρώ)
• Σπάνιες φυλές (20 εκατ. ευρώ)
• Εξισωτική 2024 (περίπου 30 εκατ. ευρώ)
Η καθυστέρηση αυτή προκαλεί ασφυξία στις μονάδες, οι οποίες ήδη δοκιμάζονται από το υψηλό κόστος ζωοτροφών και ενέργειας. Όπως αναφέρουν κτηνοτροφικοί συνεταιρισμοί, «κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι η βασική ενίσχυση δεν θα παρασυρθεί κι αυτή στο χάος των καθυστερήσεων».
De minimis ζωοτροφών και φερτά υλικά
Την ίδια στιγμή, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ανακοίνωσε ότι οι πληρωμές για τα de minimis ζωοτροφών και το πρόγραμμα φερτών υλικών θα ξεκινήσουν σταδιακά από τις 24 Οκτωβρίου, με την ολοκλήρωση να τοποθετείται έως το τέλος του μήνα.
Η διαδικασία προβλέπει ότι κάθε δικαιούχος που έλαβε ειδοποίηση από τον ΟΠΕΚΕΠΕ έχει πέντε εργάσιμες ημέρες για να υποβάλει υπεύθυνη δήλωση στην εφαρμογή ΕΑΕ 2024, ώστε να λάβει την ενίσχυση. Το σχετικό εγχειρίδιο που δημοσιεύτηκε στην επίσημη ιστοσελίδα του ΟΠΕΚΕΠΕ στις 21 Οκτωβρίου, διευκρινίζει τα απαραίτητα βήματα, καθώς και τις προθεσμίες ανά ημερομηνία ειδοποίησης.
Παρά ταύτα, αρκετοί αγρότες θεωρούν ότι η διαδικασία είναι πολύπλοκη και χρονοβόρα, ιδίως για όσους δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε ΚΥΔ ή σε λογιστές που γνωρίζουν τη διαδικασία.
Το σκληρό σιτάρι ξαναπαίρνει μπρος
Σε πιο θετικό κλίμα κινείται η αγορά σκληρού σίτου, καθώς τα συμβόλαια για την επόμενη σεζόν διαμορφώνονται σε 22 έως 24 λεπτά το κιλό, ανάλογα με την ποιότητα και την περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη. Η μικρή αυτή ανάκαμψη οφείλεται σε αυξημένη ζήτηση στη Μεσόγειο και στην αναθέρμανση της εμπορικής δραστηριότητας.
Η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Ορεστιάδας έχει ακόμη 8.000 τόνους αδιάθετους, ενώ τα καλά στάρια φλερτάρουν με τα 21 λεπτά, χάρη στις θετικές εξελίξεις στις διεθνείς αγορές. Η Αλγερία, ενδεικτικά, αγόρασε 400.000 τόνους σκληρού στα 325-335 δολάρια/τόνο, ήτοι 285-290 ευρώ/τόνο, τιμές που επιτρέπουν στα ελληνικά FOB να κινηθούν προς τα 260 ευρώ/τόνο.
Το μήνυμα της αγοράς και τα επόμενα βήματα
Η εικόνα που διαμορφώνεται είναι διττή: από τη μια, το αγροτικό εισόδημα παραμένει υπό πίεση, καθώς οι πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ μετατίθενται και η προκαταβολή του τσεκ παραμένει θολή· από την άλλη, οι διεθνείς τάσεις σε βασικά προϊόντα όπως το σιτάρι δείχνουν σημάδια σταθεροποίησης.
Όπως επισημαίνουν κύκλοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Γεωργίας, η Ελλάδα οφείλει να παρουσιάσει έως τις 4 Νοεμβρίου πλήρως τεκμηριωμένο σχέδιο που θα εξασφαλίζει διαφάνεια, διασταύρωση στοιχείων και αξιοπιστία στις πληρωμές. Μόνο έτσι θα επιτραπεί η εκταμίευση κονδυλίων πριν από τα μέσα Δεκεμβρίου.
Η επόμενη εβδομάδα θα είναι καθοριστική: αν η Κομισιόν ανάψει «πράσινο φως», τότε οι πληρωμές μπορεί να ξεκινήσουν στα τέλη Νοεμβρίου. Αν όμως ζητηθούν πρόσθετες διορθώσεις, τότε το πιο ρεαλιστικό σενάριο είναι μία και μοναδική πληρωμή της ενιαίας ενίσχυσης μέσα στον Δεκέμβριο, κάτι που θα αποτελέσει σημείο καμπής για τη φετινή αγροτική χρονιά.
