ΤΟΥΡΚΙΑ: Κίνηση – πρόκληση ή διπλωματική ευκαιρία;-Η ανακοίνωση του τουρκικού Υπουργείου Άμυνας ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις της Τουρκίας είναι έτοιμες να αναλάβουν «κάθε είδους αποστολή» στη Λωρίδα της Γάζας, προκάλεσε έντονο προβληματισμό σε Αθήνα, Ιερουσαλήμ και Βρυξέλλες.
Ρεπορτάζ: Γιάννης Παπανικολάου
Η δήλωση του εκπροσώπου του υπουργείου, Αρχιπλοιάρχου Ζεκί Άκτουρκ, ήρθε λίγες ημέρες μετά την τοποθέτηση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο συμμετοχής Τούρκων στρατιωτών σε διεθνή ειρηνευτική αποστολή υπό τα Ηνωμένα Έθνη.
Όπως μεταδίδει το Reuters, η Άγκυρα επιχειρεί να επανέλθει δυναμικά στο διεθνές προσκήνιο με «ανθρωπιστικό» προσωπείο, την ώρα που η σύγκρουση στη Γάζα έχει επαναφέρει τον διπλωματικό ανταγωνισμό στην Ανατολική Μεσόγειο. Το Associated Press (AP) σχολιάζει ότι η Τουρκία «επιδιώκει να τοποθετηθεί ως ειρηνευτικός μεσολαβητής, αλλά με στρατιωτικά μέσα στο φόντο».
Ανησυχία στην Αθήνα – παρακολουθεί στενά το Υπουργείο Εξωτερικών
Στην Αθήνα, το Υπουργείο Εξωτερικών παρακολουθεί με αυξημένη προσοχή τις τουρκικές κινήσεις.
Διπλωματικές πηγές ανέφεραν στο tilegrafimanews.gr ότι «η Ελλάδα τάσσεται υπέρ της διεθνούς ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή, αλλά παραμένει επιφυλακτική απέναντι σε κάθε στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας που δεν τελεί υπό σαφές πλαίσιο του ΟΗΕ».
Ανώτερος αξιωματούχος σημείωσε ότι η ελληνική πλευρά ανησυχεί «για ενδεχόμενο εξαγωγής επιρροής της Άγκυρας μέσω “ανθρωπιστικών” αποστολών, που συχνά καταλήγουν σε στρατιωτικές παρουσίες με διάρκεια».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την πλευρά της, τηρεί στάση αναμονής, ενώ το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων αναμένεται να συζητήσει το θέμα στη συνεδρίαση της 21ης Οκτωβρίου.
Οι Τούρκοι αξιωματούχοι μιλούν για “ανθρωπιστική αποστολή”
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του τουρκικού Υπουργείου Άμυνας,
«λαμβάνοντας υπόψη την ανθρωπιστική τραγωδία που συνεχίζεται εδώ και δύο χρόνια στη Γάζα, η παροχή επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας και η ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης υποδομής αποτελούν προτεραιότητα».
Ο Άκτουρκ τόνισε ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις διαθέτουν εμπειρία από «ειρηνευτικές αποστολές» στο παρελθόν και είναι έτοιμες να αναλάβουν καθήκοντα «στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου».
Ωστόσο, δυτικοί διπλωμάτες επισημαίνουν ότι η Άγκυρα δεν έχει λάβει ακόμη εντολή από τον ΟΗΕ ή το ΝΑΤΟ, κάτι που καθιστά την πρόθεση «μονομερή» και εν δυνάμει αποσταθεροποιητική.
Αντίδραση Ισραήλ και ΗΠΑ
Όπως μεταδίδει το BBC News, το Ισραήλ «παρακολουθεί με σκεπτικισμό» την τουρκική πρωτοβουλία, καθώς η Άγκυρα διατηρεί ανοικτούς διαύλους με τη Χαμάς.
Αμερικανοί αναλυτές, μιλώντας στο CNN International, εκτιμούν ότι η κίνηση Ερντογάν στοχεύει «να αποκαταστήσει την τουρκική επιρροή στον αραβικό κόσμο, αξιοποιώντας το κενό που αφήνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες μετά την αποχώρησή τους από κρίσιμα μέτωπα της Μέσης Ανατολής».
Σύμφωνα με το vimaorthodoxias.gr, πηγές της ελληνικής διπλωματίας εκτιμούν πως αν η Τουρκία αναλάβει ενεργό ρόλο στη Γάζα, αυτό μπορεί να προκαλέσει νέα τριβή με την Ιερουσαλήμ και να μεταφέρει την ένταση ξανά στην Ανατολική Μεσόγειο, με πιθανές επιπτώσεις και στις ελληνοτουρκικές ισορροπίες.
Οι σχέσεις Ελλάδας–Τουρκίας σε νέα φάση “ψυχρής ειρήνης”
Από το καλοκαίρι του 2024 οι σχέσεις Αθήνας–Άγκυρας βρίσκονται σε φάση λεγόμενης «ψυχρής ειρήνης». Μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη–Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, υπήρξαν θετικά μηνύματα για επανεκκίνηση των διαλόγων, ωστόσο τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή φαίνεται να αλλάζουν τις ισορροπίες.
Αναλυτές της Καθημερινής και του Bloomberg επισημαίνουν ότι η Ελλάδα παρακολουθεί με ψυχραιμία αλλά και αυξημένη εγρήγορση, γνωρίζοντας πως η κάθε τουρκική εξωτερική κίνηση μπορεί να μεταφερθεί, άμεσα ή έμμεσα, στο Αιγαίο ή στην Κύπρο.
Η Κυπριακή Δημοκρατία εξέφρασε μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών ανησυχία για την «αυξανόμενη στρατιωτικοποίηση της τουρκικής διπλωματίας».
Διπλωματικές πηγές από τη Λευκωσία αναφέρουν ότι «η Άγκυρα επιχειρεί να επανέλθει ως περιφερειακή δύναμη με πρόσχημα την ειρηνευτική βοήθεια».
Οι Διεθνείς Αναλυτές βλέπουν “πολιτικό ρίσκο” για τον Ερντογάν
Το Agence France-Presse (AFP) αναλύει ότι η δήλωση του τουρκικού Υπουργείου Άμυνας εντάσσεται σε μια στρατηγική εσωτερικής κατανάλωσης.
Ο Ερντογάν, σημειώνει το πρακτορείο, «επιχειρεί να ανακτήσει χαμένο έδαφος στην τουρκική κοινή γνώμη, προβάλλοντας την εικόνα του ηγέτη που υπερασπίζεται τους μουσουλμάνους αδελφούς στη Γάζα».
Παράλληλα, το Reuters προειδοποιεί ότι μια στρατιωτική αποστολή χωρίς διεθνή εντολή μπορεί να οδηγήσει σε διπλωματική κρίση με την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες, ιδιαίτερα αν η Τουρκία επιχειρήσει μόνη της στη ζώνη της Γάζας.
Από την πλευρά τους, Τούρκοι αναλυτές όπως ο καθηγητής Σελίμ Γενίρ μιλούν για «παράθυρο ευκαιρίας» που θα μπορούσε να ενισχύσει το διεθνές κύρος της Τουρκίας, εφόσον συνδυαστεί με συμμετοχή άλλων κρατών της περιοχής, όπως η Ιορδανία και το Κατάρ.
Πού οδηγείται η γεωπολιτική σκακιέρα
Για την Ελλάδα, το κύριο ερώτημα είναι αν η τουρκική εμπλοκή στη Γάζα θα επηρεάσει την ευρύτερη στρατηγική της Ανατολικής Μεσογείου.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που μίλησαν στο tilegrafimanews.gr, «οποιαδήποτε τουρκική στρατιωτική παρουσία κοντά στο Σουέζ ή στη Μεσόγειο, ακόμη και υπό ανθρωπιστικό μανδύα, αλλάζει τις ισορροπίες ναυτικών δυνάμεων».
Η Αθήνα επιδιώκει να ενισχύσει τον ρόλο της μέσα από τριμερείς συνεργασίες Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ, με στόχο τη σταθερότητα στην περιοχή.
Όμως η επανεμφάνιση της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή ενδέχεται να επηρεάσει ενεργειακά projects, όπως οι αγωγοί φυσικού αερίου και οι θαλάσσιες ζώνες επιρροής.
Ανάμεσα σε ρεαλισμό και ανησυχία
Τα διεθνή πρακτορεία συγκλίνουν σε μια κοινή ανάγνωση: η Άγκυρα κινείται με διπλό στόχο — την ενίσχυση της διεθνούς της θέσης και την προβολή ισχύος στο εσωτερικό.
Για την Ελλάδα, πρόκειται για μια λεπτή ισορροπία, όπου η διπλωματία, η ψυχραιμία και η προετοιμασία αποτελούν κλειδιά για την επόμενη ημέρα.
Η διεθνής κοινότητα αναμένει αν η Τουρκία θα επιχειρήσει πράγματι στη Γάζα ή αν πρόκειται για επικοινωνιακή πίεση που στοχεύει σε πολιτικά ανταλλάγματα.
Σε κάθε περίπτωση, το ερώτημα που πλανάται σε Αθήνα και Ευρώπη παραμένει το ίδιο:
Επιδιώκει η Τουρκία την ειρήνη ή τη γεωπολιτική κυριαρχία;
