ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ: Η εβδομάδα στη Νέα Υόρκη δεν είναι απλώς «διπλωματική ρουτίνα». Είναι μια συμπύκνωση αβεβαιοτήτων: η θερμή συνάντηση Ντόναλντ Τραμπ–Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, η παράλληλη επαφή Κυριάκου Μητσοτάκη–Ερντογάν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης, και μια ανοιχτή ατζέντα που ξεκινά από τα εξοπλιστικά και καταλήγει σε ενέργεια, θαλάσσια χωροταξία και Λιβύη.
Ρεπορτάζ: Γιάννης Παπανικολάου
Το πλαίσιο ορίζεται τυπικά από τον ΟΗΕ, όμως τα πραγματικά διακυβεύματα παίζονται στις κλειστές αίθουσες – και θα μετρηθούν σε ισχύ, αξιοπιστία και χρόνο.
Στο ελληνικό στρατόπεδο, οι κινήσεις «κλειδώνονται» και με εντολές από το Υπουργείο Εξωτερικώνκαι το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, ενώ η παρουσία στην έδρα των Ηνωμένων Εθνών προσδίδει θεσμικό βάρος και κανάλια τεχνικής διαπραγμάτευσης μέσω της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Ελλάδας στον ΟΗΕ. Όμως η ατζέντα είναι «φορτωμένη»:
1) F-16 και αναβάθμιση ισορροπιών.
Η Τουρκία έχει διασφαλίσει το πακέτο 40 νέων F-16V + 80 αναβαθμίσεις. Αυτό, στον ορίζοντα 3–5 ετών, αμβλύνει μέρος του ποιοτικού πλεονεκτήματος της ΠΑ (Rafale F3R/F4, Viper, φρεγάτες Belharra). Η Αθήνα, σύμφωνα με πηγές μας, δεν «δραματοποιεί» την εξέλιξη: προβάλλει το επιχείρημα της συμμαχικής συνοχής, αλλά υπενθυμίζει ότι οποιαδήποτε «επιστροφή» της Άγκυρας σε τεχνολογία 5ης γενιάς θα απαιτούσε εναρμόνιση με αμερικανικό δίκαιο και κανονισμούς, όχι μόνο πολιτικό νεύμα.
2) F-35 και το «τοίχος» του Κογκρέσου.
Εδώ τα πράγματα σκληραίνουν. Το νομικό πλαίσιο (CAATSA/2020 και συναφείς ρήτρες) παραμένει εμπόδιο. Διεθνή μέσα όπως οι Reuters και BBC News σημειώνουν ότι, ακόμη κι αν η εκτελεστική εξουσία θελήσει να διευκολύνει, το Κογκρέσο διαθέτει veto points και ισχυρά λόμπι με επιφυλάξεις για Άγκυρα, S-400 και καθεστώς διαλειτουργικότητας στο ΝΑΤΟ. Επιπλέον, ανιχνεύεται στις αναλύσεις της POLITICO η άποψη ότι οποιαδήποτε «φόρμουλα» προϋποθέτει ορατή λύση για τους S-400 – από απόσυρση έως «ουδετεροποίηση» – διαφορετικά το θέμα δεν περνά πολιτικά.
3) S-400, «γόρδιος» κόμπος.
Η σεναριολογία περί «επαναγοράς»/μεταφοράς των S-400 από τρίτο μέρος εμφανίζεται κατά καιρούς στον τουρκικό Τύπο, όμως οι Financial Times και το Al Jazeera υπογραμμίζουν τους τεχνικούς/πολιτικούς κινδύνους: ποιος εγγυάται αποσυναρμολόγηση, ποιος αναλαμβάνει ευθύνη τελικής χρήσης, ποια θα είναι η ρωσική αντίδραση; Όσο τα συστήματα παραμένουν, η «επιστροφή» της Τουρκίας σε ευαίσθητα νατοϊκά προγράμματα προβλέπεται δύσβατη.
4) Ενέργεια, θαλάσσιες ζώνες, Λιβύη.
Η Ελλάδα επιδιώκει «πλαίσιο κανόνων» στην Ανατολική Μεσόγειο: αποφυγή τετελεσμένων, προσήλωση στο Δίκαιο της Θάλασσας, άρση αμφισβητήσεων για τα νησιά. Η υπόθεση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων και οι επιπτώσεις από το τουρκολιβυκό μνημόνιο επανέρχονται, όπως και η τεχνική πρόοδος των θαλάσσιων πάρκων και του MSP (θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός). Η ελληνική γραμμή είναι «διπλή»: διάλογος όπου υπάρχουν πεδία σύγκλισης, μηδενική ανοχή σε ενέργειες που ακουμπούν κυριαρχικά δικαιώματα.
5) «Εικόνα» Τραμπ–Ερντογάν και ρίσκο προσδοκιών.
Η «θερμή» εικόνα Τραμπ–Ερντογάν δεν είναι καινούρια. Διεθνώς, ωστόσο, η αξιολόγηση γίνεται ψυχρά: τι κερδίζει η Τουρκία άμεσα; τι δίνει ως αντάλλαγμα; Οι Reuters επισημαίνουν ότι τα μετρήσιμα outputs στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις περνούν από συμβάσεις, μεταφορά τεχνογνωσίας, ρήτρες end-user. Ακόμη κι ένα θετικό φωτογραφικό στιγμιότυπο, από μόνο του, δεν αίρει νομικά/θεσμικά εμπόδια.
Τι επιδιώκει η Αθήνα
1. Σταθεροποίηση πλαισίου στο Αιγαίο/Αν. Μεσόγειο, με σαφείς «κόκκινες γραμμές» και επανεκκίνηση πρακτικών ΜΟΕ όπου συμφωνούνται.
2. Ευρωπαϊκή ομπρέλα σε δίκτυα ενέργειας/ασφάλειας, αξιοποιώντας το παράθυρο χρηματοδοτήσεων και projects που κουμπώνουν με τη μετάβαση και την ασφάλεια εφοδιασμού.
3. Αποτροπή κακών σεναρίων: αποφυγή αιφνιδιασμών σε θαλάσσιες ζώνες, σεβασμός του status quo νησιών και αποστρατιωτικοποίησης ως «μη θέματος» που δεν συζητείται νομικά.
4. Συμμαχική ευθυγράμμιση με ΗΠΑ/ΕΕ, επιμένοντας ότι η Ελλάδα είναι προβλέψιμος, αξιόπιστος εταίρος – στοιχείο που διεθνή μέσα όπως το BBC αναγνωρίζουν στις αναλύσεις για την ασφάλεια της Νότιας Πτέρυγας.
Τι «κυνηγά» η Άγκυρα
– Αποδεσμεύσεις σε εξοπλιστικά (F-16V τώρα, «γέφυρα» για F-35 αύριο), αναβαθμισμένο ρόλο σε περιφερειακά θεάματα (Συρία, Καύκασος, Μαύρη Θάλασσα).
– Ενέργεια/θαλάσσιες ζώνες με λογική «συνεκμετάλλευσης» σε περιοχές που η Αθήνα θεωρεί ότι δεν χωρούν διαπραγμάτευση, παρά μόνο οριοθέτηση με βάση το διεθνές δίκαιο.
– Πλαίσιο ανοχών σε ζητήματα που η Ελλάδα θεωρεί casus discussionis (πτήσεις, NAVTEX, έρευνες).
Τρία «κλειδιά» της εβδομάδας
α) Το μήνυμα από τον ΟΗΕ. Στην αίθουσα της Γ.Σ. ο τόνος είναι καταγεγραμμένος, θεσμικός. Η Αθήνα θα ζητήσει δημοσίως σεβασμό κανόνων. Η Άγκυρα θα προβάλει ρόλο «γέφυρας». Όμως τα κείμενα που γράφονται στα πλάγια (non-papers, draft δηλώσεων) θα δείξουν πού πάει η βελόνα. Ο θεσμικός καμβάς παραμένει ο ΟΗΕ, αλλά το αποτέλεσμα θα μετρηθεί σε διμερή.
β) Το after της συνάντησης Μητσοτάκη–Ερντογάν. Δεν θα υπάρχει «λευκός καπνός» σε όλα. Θα αναζητηθεί checklist πρακτικών (τηλέφωνα κρίσης, χάρτης επαφών, τεχνικά groups). Εάν βγει σαφής μηχανισμός απεντάσεων εντάσεων, η Αθήνα θα το «πουλήσει» ως anchor σταθερότητας. Εάν όχι, θα επιδιώξει ευρωπαϊκά στηρίγματα σε επόμενα Συμβούλια.
γ) Το real test στα εξοπλιστικά. Ακόμη και με πολιτική «χημεία» Τραμπ–Ερντογάν, τα F-35 είναι ρήτρα Κογκρέσου. Τα ρεπορτάζ των Reuters και της POLITICO συγκλίνουν: χωρίς λύση για S-400, δεν ανοίγει η πόρτα. Αντιθέτως, τα F-16V προχωρούν, με χρονικό ορίζοντα που θα φανεί στα manuals παράδοσης/αναβάθμισης.
Ρίσκα και ευκαιρίες για την Ελλάδα
Ρίσκο 1: Να «κεφαλαιοποιηθεί» διεθνώς η εικόνα ότι η Ελλάδα αποδέχεται ατζέντα «συνδιαχείρισης». Αντίδοτο: καθαρή γλώσσα σε ζώνες/αρμοδιότητες και συνεχής επίκληση στο διεθνές δίκαιο.
Ρίσκο 2: Να παγιωθεί perception ότι η Τουρκία «επιστρέφει» άνετα στο δυτικό οπλοστάσιο. Αντίδοτο: διπλωματικό «σπρώξιμο» σε Κογκρέσο/ΕΕ, τεκμηρίωση ασυμβατοτήτων S-400.
Ευκαιρία: Να αποτυπωθεί η Ελλάδα ως προβλέψιμη δύναμη που συνδέει ασφάλεια–ενέργεια–υποδομές, άρα προσελκύει χρηματοδοτήσεις και εταίρους.
Τι θα μείνει στο χαρτί
1. Ένα μίνι-οδικό για επαφές υπηρεσιακού επιπέδου έως το τέλος του έτους.
2. Μια δήλωση αρχών για αποφυγή εντάσεων στο Αιγαίο, εφόσον το επιτρέψει το κλίμα.
3. Καμία «μαγική λύση» για τα F-35 – μόνο πολιτικά σήματα και αναμονή Κογκρέσου.
Στο τέλος της εβδομάδας, αν η Αθήνα έχει διασφαλίσει θεσμικά «στηρίγματα», ενώ ταυτόχρονα δεν έχει υποχωρήσει σε γραμμές που αφορούν κυριαρχικά δικαιώματα, θα μπορεί να μιλά για ελεγχόμενο ρίσκο με υπολογισμένα οφέλη. Αντιθέτως, αν η Άγκυρα φύγει με καθαρή επικοινωνιακή νίκη και «γκριζάρισμα» θεμάτων, ο επόμενος μήνας θα είναι πιο δύσκολος.
-250x180.jpg)
