Σε μία εκτενή συνέντευξη για γαλλικό τηλεοπτικό δίκτυο, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος μιλά για την πορεία του, την αυτοκεφαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, τον οικουμενισμό και την οικολογική αποστολή της Εκκλησίας.
Όπως μετέδωσε το Παράρτημα της ΕΟΔ στη Βουλγαρία, ο Οικουμενικός Πατριάρχης μίλησε για διορθόδοξα ζητήματα που αφορούν την Εκκλησία.
«Ο στόχος μας είναι να ενώσουμε όλους τους Ορθοδόξους στην Ουκρανία – αυτούς υπό τον Μητροπολίτη Ονούφριο και αυτούς υπό τον Μητροπολίτη Επιφάνιο – σε μία ενιαία τοπική Εκκλησία. Αυτό δεν θα γίνει αμέσως, αλλά με τη χάρη του Θεού και με καλή θέληση, πιστεύω ότι θα συμβεί τα επόμενα χρόνια ή δεκαετίες». «Σε κάθε περίπτωση, η Οικουμενική Πατριαρχία δεν σκοπεύει να ακυρώσει την απόφασή της να παραχωρήσει αυτοκεφαλία στην Ουκρανία. Και θέλω να είμαι σαφής για αυτό το θέμα», δήλωσε ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος σε συνέντευξη που παραχώρησε στον πατέρα Ζίβκο Πάνεφ, καθηγητή στο Ινστιτούτο «Άγιος Σέργιος» στο Παρίσι, η οποία προβλήθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου από τη γαλλική τηλεόραση France Télévisions και αναρτήθηκε στο YouTube.
Μία ζωή, μία πίστη
Στην ταινία «Patriarche Bartholomée, une vie, une foi», ο Πατριάρχης αφηγείται την πορεία του από την παιδική του ηλικία. «Γεννήθηκα στο νησί Ίμβρος, που ανήκει στην Τουρκία, στο βορειοανατολικό μέρος του Αιγαίου. Γεννήθηκα σε δίσεκτο έτος – 29 Φεβρουαρίου 1940. Ίσως γι’ αυτό γερνάω αργά, κάθε τέσσερα χρόνια», μοιράστηκε.
Θυμάται ότι το 1954 εισήλθε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, όπου ολοκλήρωσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και τις θεολογικές σπουδές. «Μετά την αποφοίτησή μου χειροτονήθηκα διάκονος στις 13 Αυγούστου 1961 και αμέσως μετά υπηρέτησα τη στρατιωτική μου θητεία. Εκεί, παρόλο που ήμουν διάκονος και Ορθόδοξος κληρικός, δεν συνάντησα δυσκολίες – οι σύντροφοί μου με αγαπούσαν και τους αγαπούσα κι εγώ.»
Μετά τη θητεία του, ο Βαρθολομαίος στάλθηκε από τον Πατριάρχη Αθηναγόρα να ειδικευτεί στη Ρώμη στο κανονικό δίκαιο, και αργότερα σπούδασε στην Ελβετία και στο Μόναχο. «Αυτά τα χρόνια εκπαίδευσης μου επέτρεψαν να γνωρίσω την Καθολική Εκκλησία από μέσα. Είχα την τιμή να παρακολουθήσω δύο φορές τις εργασίες της Δεύτερης Βατικανής Συνόδου. Μέχρι σήμερα βλέπω πόσο χρήσιμες ήταν αυτές οι εμπειρίες», λέει.
Ο δρόμος προς τον Πατριαρχικό Θρόνο
Το 1972, ο Πατριάρχης Δημήτριος τον προσκάλεσε στην Κωνσταντινούπολη ως γραμματέα του και το 1973 εκλέχθηκε Μητροπολίτης Φιλαδελφείας. «Τα Χριστούγεννα του 1973 χειροτονήθηκα επίσκοπος από τον Πατριάρχη Δημήτριο. Αργότερα έγινα Μητροπολίτης Χαλκηδόνος και, μετά τον θάνατο του Πατριάρχη Δημητρίου το 1991, εκλέχθηκα Οικουμενικός Πατριάρχης. Ήταν μεγάλη τιμή αλλά και μεγάλο βάρος. Στην πρώτη μου ομιλία, στις 2 Νοεμβρίου 1991, παρουσίασα την αποστολή και τις προθέσεις μου – και ευχαριστώ τον Θεό που σχεδόν όλα όσα υποσχέθηκα τότε τα κατάφερα».
Τονίζει ότι η πρωτοκαθεδρία της Κωνσταντινούπολης είναι «πρωτοκαθεδρία υπηρεσίας, όχι εξουσίας». «Τα προνόμια του Οικουμενικού Πατριάρχη έχουν δοθεί από τις Οικουμενικές Συνόδους και ποτέ δεν χρησιμοποιήθηκαν για να επιβάλλουμε τη θέλησή μας, αλλά για να βοηθούμε άλλες Εκκλησίες σε δυσκολίες. Αυτή είναι υπηρεσία αγάπης.»
Πρωτεύων χωρίς εγωισμό
«Η πρωτοκαθεδρία της Κωνσταντινούπολης δεν είναι μόνο ένας τίτλος κύρους – η Οικουμενική Πατριαρχία έχει ορισμένες προνομιούχες αρμοδιότητες και έχει ασκήσει αυτές τις αρμοδιότητες ως πρώτος θρόνος της Εκκλησίας μέσα στους αιώνες, βοηθώντας και υπηρετώντας τις αδελφές Εκκλησίες. Στα κείμενα της εκκλησιαστικής ιστορίας υπάρχουν πολλά παραδείγματα αυτής της υπηρεσίας του θρόνου της Κωνσταντινούπολης. Φυσικά, ούτε εγώ ούτε οι διάδοχοί μου θα παραιτηθούμε από αυτά τα δικαιώματα που μας έχουν δοθεί από τις Οικουμενικές Συνόδους και από την πρακτική της Εκκλησίας διαμέσου των αιώνων.
Αυτά τα δικαιώματα, μέσα στους αιώνες, θα είναι για εμάς πολύτιμος θησαυρός για να υπηρετούμε τους Ορθοδόξους αδελφούς μας σε όλο τον κόσμο, σε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες. Θα το κάνουμε με πολύ αγάπη, όπως έχουμε κάνει μέχρι τώρα σε σχέση με την πρωτοκαθεδρία. Επομένως, είναι γεγονός ότι ο Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης διαθέτει ορισμένα προνόμια που οι άλλοι προκάτοχοι δεν έχουν.
Και από αυτή την άποψη, είναι πρώτος χωρίς εγωισμό. Αυτά τα προνόμια ανήκουν αποκλειστικά στους Οικουμενικούς Πατριάρχες. Ούτε οι προκάτοχοί μου ούτε εγώ τα έχουμε χρησιμοποιήσει ποτέ για να επιβάλλουμε τη θέληση ή την άποψή μας σε άλλες Εκκλησίες.»
Ουκρανία και Αυτοκεφαλία
Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στο ζήτημα της Ουκρανίας.
«Η Πατριαρχία μας πήρε αυτή την απόφαση, διότι η Εκκλησία της Ουκρανίας έχει το δικαίωμα στην ανεξαρτησία. Ακόμη και τη δεκαετία του 1920, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, οι Ουκρανοί επίσκοποι ζητούσαν αυτοκεφαλία. Έκαναν λάθος ζητώντας από τη Μόσχα – θα έπρεπε να ζητήσουν από την Οικουμενική Πατριαρχία, η οποία μόνη έχει το δικαίωμα να την παραχωρήσει. Εμείς απλώς ασκήσαμε αυτό το δικαίωμα.»
Παρά τη διχοτόμηση, ο Βαρθολομαίος είναι βέβαιος:
«Ο στόχος μας είναι να ενώσουμε όλες τις Ορθόδοξες Εκκλησίες στην Ουκρανία – και αυτή του Μητροπολίτη Ονούφριου, και αυτή του Μητροπολίτη Επιφανίου – έτσι ώστε να ενωθούν όχι μόνο θεωρητικά, αλλά και στην καθημερινή ζωή. Να γίνουν πραγματικά μία τοπική Εκκλησία και να αναγνωριστούν από όλες τις άλλες αδελφές Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Πιστεύω ότι αυτό θα συμβεί νωρίτερα ή αργότερα. Δεν πρέπει να βιαζόμαστε και να περιμένουμε να γίνει από τη μία μέρα στην άλλη. Ας θυμηθούμε ότι η αυτοκεφαλία άλλων Εκκλησιών δεν αναγνωρίστηκε αμέσως. Χρειάστηκε κάποιος χρόνος για να κατανοήσουν οι υπόλοιπες αδελφές Εκκλησίες την αυτοκεφαλία μιας νέας Εκκλησίας.
Πιστεύω ότι με τη χάρη του Θεού και με την καλή θέληση των αδελφών Ορθόδοξων Εκκλησιών, αυτό θα γίνει τα επόμενα χρόνια ή δεκαετίες. Σε κάθε περίπτωση, η Οικουμενική Πατριαρχία δεν σκοπεύει να ακυρώσει την απόφασή της να παραχωρήσει αυτοκεφαλία στην Ουκρανία. Και θέλω να είμαι σαφής για αυτό το θέμα.»
Η εμπειρία με την Καθολική Εκκλησία και τον Οικουμενισμό
Ο Πατριάρχης δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη συμμετοχή του στον διαχριστιανικό και διαθρησκειακό διάλογο.
«Με την Καθολική Εκκλησία προχωρούμε αδελφικά, έχουμε επίσημο θεολογικό διάλογο, που ξεκίνησε στο Άγιο Νησί Πάτμος. Συζητάμε ζητήματα για την πρωτοκαθεδρία και την συνοδικότητα. Έχουμε θεολογικό διάλογο και με τη Λουθηρανική Παγκόσμια Ομοσπονδία, με την Αγγλικανική κοινότητα και με άλλες προτεσταντικές Εκκλησίες, πάντα με πρωτοβουλία της Οικουμενικής Πατριαρχίας.»
Υπενθυμίζει ότι ο διάλογος δεν περιορίζεται μόνο στον Χριστιανισμό:
«Εδώ και περίπου 40 χρόνια διεξάγουμε ακαδημαϊκό διάλογο με τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ – τις άλλες δύο μονοθεϊστικές θρησκείες. Δεν συζητάμε δογματικά θέματα, αλλά κοινά προβλήματα της ανθρωπότητας – πόλεμο και ειρήνη, εκπαίδευση, ασθένειες που επηρεάζουν όλους.»
Αφηγείται την εμπειρία του με τη Δυτική Χριστιανοσύνη:
«Ανακάλυψα τη ζωή της Καθολικής Εκκλησίας από μέσα. Είχα την τιμή να παρακολουθήσω δύο φορές τις εργασίες της Δεύτερης Βατικανής Συνόδου με ειδική άδεια. Βλέπω πολύ συγκεκριμένα στην καθημερινή μου ζωή τη χρησιμότητα αυτών των εκπαιδεύσεων και των συναντήσεων.
Δέχομαι επισκέπτες από τη Ρώμη και παντού. Μπορώ να μιλήσω μαζί τους στις γλώσσες τους. Δεν πρόκειται μόνο για ιταλικά, γαλλικά ή αγγλικά, αλλά και για το πνεύμα και τη νοοτροπία τους, τα οποία γνωρίζω από κοντά.
Και αυτοί, κατά τη διάρκεια των συναντήσεών μας, με γνώρισαν. Ο Θεός θέλησε να αρχίσω να εργάζομαι εδώ, στο κέντρο της Ορθοδοξίας, στην έδρα της Οικουμενικής Πατριαρχίας. Με προσκάλεσε εδώ ο Πατριάρχης Δημήτριος λίγο μετά την εκλογή του το καλοκαίρι του 1972.
Ήμουν προσωπικός του γραμματέας και μετά διευθυντής της πατριαρχικής γραμματείας καθ’ όλη την περίοδο της πατριαρχίας του. Αυτό με βοήθησε πολύ. Έμαθα πολλά από τον Πατριάρχη Δημήτριο και από τους σεβαστούς ιεράρχες, τους πρεσβυτέρους, όπως τους λέμε εδώ.
Κατά όλα αυτά τα χρόνια ήμουν μέλος της επιτροπής για τα ενδοορθόδοξα θέματα και της συνόδου για τα ενδοορθόδοξα ζητήματα. Απέκτησα μεγάλη εμπειρία με τον Μητροπολίτη Μελίτωνα, Μητροπολίτη Μύρων, καθώς και με τους Μητροπολίτες Χρυσόστομο από Έφεσο και Μάξιμο από Σάρδη. Αυτοί ασχολούνταν για πολλά χρόνια με τις σχέσεις μεταξύ Ορθοδόξων και Χριστιανών.
Όλα αυτά μου επέτρεψαν να αποκτήσω προσωπική εμπειρία για τη σημασία και την αναγκαιότητα αυτών των σχέσεων. Δεν μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματά μας με επιθετικότητα ή πόλεμο, αλλά μόνο με διάλογο, αγάπη και καλές αδελφικές σχέσεις.»
Ο Πατριάρχης αναφέρεται επίσης στη συμμετοχή του στην προετοιμασία της Πανορθοδόξου Συνόδου στην Κρήτη το 2016, στο διάλογο με την Καθολική Εκκλησία, τους Προτεστάντες, τους Ιουδαίους και το Ισλάμ.
«Είμαι πεπεισμένος ότι αυτοί οι διάλογοι μεταξύ πιστών από διαφορετικές Εκκλησίες, θρησκείες και ομολογίες είναι ανεκτίμητοι. Με τη χάρη του Θεού, μια μέρα θα οδηγήσουν στην ενότητα. Μέχρι τότε, άνθρωποι, έθνη και πολιτισμοί πρέπει να συνεργάζονται για το καλό της ανθρωπότητας.»
Οικολογία: Ο «Πράσινος Πατριάρχης»
Δίνει ιδιαίτερη προσοχή στην οικολογία, γι’ αυτό και τον αποκαλούν «Πράσινο Πατριάρχη»:
«Η καταστροφή του σπιτιού που μας έδωσε ο Θεός είναι αμαρτία – αμαρτία απέναντι στην ιστορία και στις γενιές που θα έρθουν μετά από εμάς.»
Κεντρικό μήνυμα
Στο τέλος, διατυπώνει το κύριο μήνυμά του: «Το Ευαγγέλιο είναι η ουσία της πίστης μας, και μέσα σε αυτό – η αγάπη. Αν ζούμε με αγάπη, δεν θα υπάρχει ανάγκη για αναθεματισμούς, πολέμους και καταστροφές. Αγάπη, αγάπη, αγάπη. Αλληλούια.»
Δείτε εδώ ολόκληρο το ντοκιμαντέρ.
eeod.gr
