ΟΠΕΚΕΠΕ: Η οικογενειακή γεωργία στην Ελλάδα βρίσκεται σε μία από τις πιο κρίσιμες φάσεις της τελευταίας δεκαετίας. Τα εισοδήματα έχουν μειωθεί στο μισό, οι επιδοτήσεις συρρικνώνονται και τα λειτουργικά κόστη έχουν εκτοξευθεί.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
News: Το σκηνικό αυτό συμπληρώνεται από την ανακοίνωση του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) 2028-2034, που θα καθορίσει την αγροτική πολιτική και τις χρηματοδοτήσεις για την επόμενη επταετία.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο Επίτροπος Προϋπολογισμού ανακοίνωσαν προϋπολογισμό ύψους 1,98 τρισ. ευρώ (1,26% του ΑΕΕ της ΕΕ), ποσό που εμφανίζεται μεγαλύτερο σε σχέση με το προηγούμενο πλαίσιο 2021-2027. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν αναλυτές, η «αύξηση» είναι πλασματική, αφού περιλαμβάνει 165 δισ. ευρώ αποπληρωμών του Ταμείου Ανάκαμψης και δεν είναι αποπληθωρισμένη.
ΑΓΡΟΤΕΣ-Νέα αρχιτεκτονική, νέες ανησυχίες
Το νέο ΠΔΠ δομείται σε τρεις πυλώνες:
• Συνοχή και ΚΑΠ (894 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 295,7 δισ. για την Κοινή Αγροτική Πολιτική).
• Ανταγωνιστικότητα (589,6 δισ. ευρώ).
• Εξωτερικές σχέσεις (215,2 δισ. ευρώ).
Η σημαντική αλλαγή βρίσκεται στον πρώτο πυλώνα: η αγροτική ανάπτυξη, που μέχρι σήμερα αποτελούσε διακριτό τμήμα με ξεχωριστό προϋπολογισμό, ενσωματώνεται σε ένα «υπερταμείο» που θα χρηματοδοτεί και άλλους τομείς, όπως συνοχή, αλιεία και κοινωνική πολιτική. Αυτό σημαίνει ότι οι πόροι της ΚΑΠ θα ανταγωνίζονται πλέον άμεσα άλλες ανάγκες, χωρίς εγγυημένη διατήρηση των επιπέδων χρηματοδότησης για τους αγρότες.
Σύμφωνα με τον Επίτροπο Γεωργίας, από το 2028 οι δύο πυλώνες της ΚΑΠ θα συγχωνευθούν σε μία πολιτική, με δυνατότητα μεταφοράς πόρων μεταξύ δράσεων. Ωστόσο, αυτό δημιουργεί φόβους ότι η αγροτική ανάπτυξη, που απαιτεί μακροπρόθεσμες επενδύσεις, θα χάσει πόρους υπέρ πιο «άμεσων» αναγκών.
Οικογενειακή γεωργία σε οικονομικό αδιέξοδο
Η ελληνική οικογενειακή γεωργία, που αποτελεί τον κορμό της πρωτογενούς παραγωγής, αντιμετωπίζει τριπλή πίεση:
1. Μείωση επιδοτήσεων — ήδη οι συζητήσεις για μείωση άμεσων ενισχύσεων στο 50% προκαλούν αναστάτωση.
2. Αύξηση κόστους παραγωγής — λιπάσματα, καύσιμα και ζωοτροφές έχουν αυξηθεί κατά 30-50% την τελευταία τριετία.
3. Δυσκολία πρόσβασης σε κεφάλαια — η καθυστέρηση στις πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ δημιουργεί έλλειψη ρευστότητας.
Οι αγρότες ζητούν από την κυβέρνηση να πιέσει στις Βρυξέλλες για διατήρηση διακριτού προϋπολογισμού ΚΑΠ και να ενισχύσει τις εθνικές ενισχύσεις, ώστε να μη χαθούν παραγωγικές μονάδες.
Οι επόμενες πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ 2025
Μέσα σε αυτό το κλίμα αβεβαιότητας, οι επόμενες πέντε εβδομάδες είναι κρίσιμες για χιλιάδες δικαιούχους, καθώς ο ΟΠΕΚΕΠΕ προγραμματίζει σειρά πληρωμών που θα δώσουν ανάσα στην ύπαιθρο:
• 19-23 Αυγούστου 2025: Πληρωμές συνδεδεμένων ενισχύσεων για γαλακτοπαραγωγούς και παραγωγούς ζωοτροφών (~85 εκατ. €).
• Τέλος Αυγούστου: Εξόφληση εκκρεμοτήτων σε ειδικές ενισχύσεις για νησιωτικά προϊόντα και σκληρό σιτάρι.
• 9-13 Σεπτεμβρίου: Καταβολή μέρους των βιολογικών του 2024 και παλιότερων εκκρεμοτήτων.
• Τέλος Σεπτεμβρίου: Μεταφορικά Αιγαίου και πληρωμές σε προγράμματα νέων αγροτών.
• Πρώτη εβδομάδα Οκτωβρίου: Ολοκλήρωση εκκρεμοτήτων γεωργοπεριβαλλοντικών δράσεων.
Ωστόσο, η εμπειρία προηγούμενων ετών δείχνει ότι συχνά οι προγραμματισμένες ημερομηνίες μετατίθενται, λόγω ελέγχων ή τεχνικών προβλημάτων στα συστήματα πληρωμών.
Η ανάγκη για στρατηγική
Η συγκυρία δείχνει ότι η κρίση στην οικογενειακή γεωργία δεν είναι απλώς προσωρινή, αλλά διαρθρωτική. Χρειάζονται:
• Σταθερή και προβλέψιμη χρηματοδότηση.
• Μείωση του ενεργειακού και φορολογικού κόστους.
• Επενδύσεις σε τεχνολογία και καινοτομία.
Χωρίς αυτές τις παρεμβάσεις, η φυγή νέων από την ύπαιθρο και η συρρίκνωση της παραγωγής θα συνεχιστούν, με συνέπειες στην επισιτιστική ασφάλεια και την οικονομία.
Η οικογενειακή γεωργία βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Το νέο ΠΔΠ φέρνει αβεβαιότητες, ενώ οι πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι καθοριστικές για τη βιωσιμότητα χιλιάδων εκμεταλλεύσεων. Η επόμενη πενταετία θα κρίνει αν η ελληνική ύπαιθρος θα μπορέσει να σταθεί όρθια ή αν θα παρασυρθεί από την αδράνεια και τις περικοπές.
