Στην επετειακή εκδήλωση που έλαβε χώρα στις 13 Σεπτεμβρίου 2024, στο ιστορικό κτήριο της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, η Α.Θ. Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος εξέφρασε την ελπίδα για την επαναλειτουργία της Σχολής, σημειώνοντας ότι ο σοβαρός διάλογος που ξεκίνησε με τις αρμόδιες Αρχές αποτελεί ένα ελπιδοφόρο σημάδι.
Η Σχολή της Χάλκης, ένα σημαντικό θεολογικό και πνευματικό κέντρο, συμπλήρωσε 180 χρόνια από την ίδρυσή της, και η επαναλειτουργία της αποτελεί θέμα μείζονος σημασίας για την Ορθοδοξία και το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Στην ομιλία του, ο Παναγιώτατος τόνισε τη στενή σύνδεση της Μητρός Εκκλησίας με την παιδεία, ιδίως από την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως και έπειτα. Όπως υπογράμμισε, η Εκκλησία υπήρξε διαχρονικά προστάτιδα των γραμμάτων, κάτι που φάνηκε καθαρά με την ίδρυση της Πατριαρχικής Ακαδημίας από τον Πατριάρχη Γεννάδιο Σχολάριο μετά την Άλωση. Η παιδεία υπήρξε ανέκαθεν αναπόσπαστο μέρος της αποστολής του Οικουμενικού Πατριαρχείου, και η Σχολή της Χάλκης αποτέλεσε κεντρικό πυλώνα σε αυτή την προσπάθεια κατά τα 127 έτη της λειτουργίας της.
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος αναφέρθηκε επίσης στη σύντομη προσπάθεια ίδρυσης Θεολογικής Σχολής από τον Πατριάρχη Γρηγόριο Στ΄ το 1839 στο Φανάρι, η οποία όμως λειτούργησε για μόλις ένα ακαδημαϊκό έτος. Ωστόσο, η εκλογή του Πατριάρχη Γερμανού Δ’ έδωσε νέα ώθηση σε αυτό το όραμα, οδηγώντας στην ίδρυση της Θεολογικής Σχολής στη Χάλκη, στον Λόφο της Ελπίδος. Ο Πατριάρχης Γερμανός Δ’ επέλεξε την ερημωμένη τότε Μονή Αγίας Τριάδος για τη δημιουργία της Σχολής, η οποία εξελίχθηκε σε ένα πνευματικό και θεολογικό κέντρο με μεγάλη επιρροή.
Ο Παναγιώτατος επεσήμανε ότι η Σχολή της Χάλκης υπήρξε θεμελιώδης για το Οικουμενικό Πατριαρχείο, καθώς στήριξε το Πατριαρχείο σε σημαντικές πρωτοβουλίες, τόσο διορθόδοξες όσο και διαχριστιανικές, ενώ παρείχε στελέχη υψηλής κατάρτισης, τα οποία διακρίθηκαν για την ευσέβεια, τη σοφία και το ήθος τους. Οι απόφοιτοι της Σχολής υπηρέτησαν την Εκκλησία με θείο ζήλο και προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες στην προάσπιση των δικαίων του Οικουμενικού Θρόνου.
Ιδιαίτερη μνεία έγινε στην καθοριστική συμβολή των καθηγητών της Σχολής στο έργο της Εκκλησίας. Ο Παναγιώτατος ανέφερε ότι οι καθηγητές της Σχολής συμμετείχαν στη σύνταξη σημαντικών κειμένων και εγκυκλίων, όπως η ιστορική εγκύκλιος του 1920 «προς τας απανταχού Εκκλησίας του Χριστού». Επιπλέον, οι καθηγητές υπήρξαν κεντρικοί στην προώθηση πρωτοβουλιών διορθοδόξου και διαχριστιανικού χαρακτήρα που αναλήφθηκαν από τον Πατριάρχη Αθηναγόρα, έναν από τους πιο οραματιστές Πατριάρχες του 20ού αιώνα.
Η Σχολή της Χάλκης δεν περιοριζόταν μόνο στη θεολογική κατάρτιση των σπουδαστών της, αλλά αποτελούσε και κέντρο γνώσης και διάδοσης της Ορθόδοξης παράδοσης και σκέψης. Η συμβολή της τόσο σε θεολογικό όσο και σε πνευματικό επίπεδο ήταν ανεκτίμητη, κάτι που επηρέασε τις σχέσεις του Πατριαρχείου με άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες και την ευρύτερη χριστιανική κοινότητα.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης ολοκλήρωσε την ομιλία του εκφράζοντας την ελπίδα του ότι η Σχολή θα επαναλειτουργήσει σύντομα, παρέχοντας μια νέα γενιά θεολόγων και κληρικών που θα συνεχίσουν να υπηρετούν την Ορθοδοξία με το ίδιο ζήλο και αφοσίωση. Το μέλλον της Σχολής, όπως τόνισε, είναι στενά συνδεδεμένο με το μέλλον του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Ορθόδοξης Εκκλησίας γενικότερα, και η επαναλειτουργία της θα αποτελέσει σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης των θεολογικών και πνευματικών θεσμών της Ορθοδοξίας.
Με την ολοκλήρωση της εκδήλωσης, η ελπίδα για την επαναλειτουργία της Σχολής της Χάλκης αναζωπυρώθηκε, σηματοδοτώντας μια πιθανή νέα αρχή για αυτό το ιστορικό ίδρυμα, το οποίο υπήρξε επίκεντρο της θεολογικής και πνευματικής ζωής της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Ακολούθησαν οι ενδιαφέρουσες εισηγήσεις του Πανοσιολογιότατου Αρχιμανδρίτη κ. Δημητρίου Στρατή, Καθηγητή στην Πατριαρχική Εκκλησιαστική Ακαδημία Κρήτης, με θέμα: “Προσωπογραφικά και ιδεολογικά κατά την σύσταση της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης”, καθώς και του Αιδεσιμότατου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Κυπριανού Κουντούρη, Διευθυντή της Θεολογικής Σχολής της Εκκλησίας της Κύπρου, με θέμα: “Το εκπαιδευτικό και ιστορικό περιβάλλον της ίδρυσης της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης”.
Στην εκδήλωση παρέστησαν Ιεράρχες, τα μέλη της Εφορείας της Σχολής, κληρικοί, ο Εξοχότατος Πρέσβης κ. Κωνσταντίνος Κούτρας, Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στην Κωνσταντινούπολη, Άρχοντες Οφφικιάλιοι του Οικουμενικού Πατριαρχείου, απόφοιτοι της Σχολής, καθώς και πλήθος ακροατηρίου.
ΦΩΤΟ – ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ
