Η Θεοτόκος κατέχει εξέχουσα θέση στη λατρευτική ζωή των χριστιανών καθώς και στην υμνογραφία, όπως προκύπτει από την κληρονομιά που άφησαν οι Πατέρες και οι υμνογράφοι.
Μητροπολίτου Φαναρίου Αγαθαγγέλου, Γενικού Διευθυντού της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος
Μέσα από τά έργα τους παρουσιάζεται και τονίζεται η μορφή της Θεοτόκου που διαγράφεται μέσα στα υμνογραφικά κείμενα. Η Παναγία μέσα από τους Κανόνες του αγίου Ιωάννου Δαμα-σκηνού, του αγίου Ανδρέου Κρήτης, του οσίου Θεοδώρου Στουδί-του, του οσίου Θεοφάνους του Γραπτού, του ιερού Φωτίου, όπως και του οσίου Ιωσήφ Υμνογράφου του αγίου Ιωάννου του Χρυσο-στόμου, του αγίου Γεωργίου Νικομηδείας, του αγίου Πρόκλου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως αλλά και των αγίων Γρηγορίου Νύσσης καί Ιωάννου Μαυρόποδος, Μητροπολίτου Εὐχαῒτων, παρουσιάζεται ως η «βοήθεια», η μεσίτρια, η προστασία και η σωτηρία. Τονίζεται ο ρόλος αυτός της Παναγίας «βοήθεια πιστῶν, βοήθεια ἀβοηθήτων, βοήθεια κραταιά, μόνη μεσίτις, προστασία ἀκαταίσχυντος, προστάτις χριστιανῶν, προστασία ἀψευδής, σω-τηρία, αἰτία σωτηρίας, θησαυρός σωτηρίας». Ως μόνη «ἐλπίδα» των πιστών αποτυπώνεται στους Κανόνες και στις ομιλίες που έχουν αφιερωθεί στο πρόσωπό της, όπως για παράδειγμα «ἐλπίς βεβαία, ἐλπίς ἀκαταίσχυντος μόνη ἐλπίς, ἐλπίς ἀπηλπισμένων». Επίσης, παρουσιάζεται και παρομοιάζεται με «στοιχεία» της πλάσης, όπως για παραδειγμα ως γη, «γῆ ἀγεώργητος, γῆ ἁγία καὶ ἐκλεκτὴ», ως ουρανός «οὐρανός ὑψηλότατος, οὐρανός ἔμψυχος καὶ νέος, οὐρανός λογικός», ως νεφέλη «νεφέλη ὁλόφωτος, νεφέλη πορφυρόμορφος, νεφέλη φωτεινή» αλλά και λιμένας «λιμένας κοινός σωτηρίας, λιμήν ἀχείμαστος». Είναι χαρά, «χαρά τῶν θλιβομένων, ἡ πάντων χαρά», «μήτηρ ἄχραντος, ἁγνή, μήτηρ Θεοῦ καί τοῦ Κυρίου μου μήτηρ», «ἄφθορος τοῦ Θεοῦ μήτηρ, ἀμόλυντος, ἄφθορος Θεοῦ νύμφη καί ἄνθος ἀμά-ραντον». Παραθέτουμε στη συνέχεια ορισμένες εκφράσεις από τους Θεομητορικούς Κανόνες που μας εμπνέουν και μας
βοηθούν να προσεγγίσουμε βιωματικά και καρδιακά το γλυκύτατο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου.
-Άβυσσος ευσπλαγχνίας
-Αγαλλίαμα
-Αγαλλίαμα Ασωμάτων
– Αγαλλίαμα μητέρων
-Αγαλλίαμα οικουμένης
-Άγιον των αγίων δεύτερον καταπέτασμα
-Αμόλυντος
-Άμπελος
-Ανάκτορον Θεού παναγιώτατον
-Ανατολή του φωτός
-Ανατολή του ηλίου της δόξης
-Άνθος θείας ζωής
-Πατέρων και Πατριαρχών πολύανθον άνθος
-Άνθος το της πίστεως
-Απειρόγαμος
-Άρμα πολυώνυμον
-Άρμα χρυσόπλοκον
-Αρραγές καταφύγιον
-Άσπιλος αμνάς
-Άφθορος του Θεού Μήτηρ
-Βασιλέως υψηλόν λαμπρόν ανάκτορον
-Βασίλισσα των βασιλίδων κόσμου
-Βάτος άφλεκτος
-Βάτος φλογοβόρος
-Βοηθός και φωτισμός
-Γηραιών η βακτηρία και των βοώντων ισχύς
-Δόξα και επίσκεψις
-Δοχείον σεπτόν
-Δοχείον της Αγίας Τριάδος
-Δοχείον Χριστού ιερόν
-Ελπίδος κρηπίς
-Ελπίς ακαταίσχυντος
-Ελπίς βεβαία
-Έμψυχος της φύσεως βάτος
-Ένδοξον φωτοδότου σκήνωμα
-Εύκαρπος χώρα
-Θυμιατήριον χρυσοῦν
-Θείον θυμίαμα
-Θείον παλάτιον του Παντοκράτορος
-Θείος κήπος
-Θεοβάδιστον όρος
-Θρόνος άγιος
-Θρόνος Θεού
-Θρόνος πυρίμορφος
-Θυμιατήριον πάγχρυσον
-Καλλονή η του Ιακώβ
-Κατάκαρπος άμπελος
-Καταφυγή οχυρά
-Καταφύγιον στερρόν
-Καύχημα
-Κιβωτός αγία
-Κιβωτός πάγχρυσος
-Κλείς η διανοίγουσα του Θεού την χρηστότητα
-Κλίνη ηγλαϊσμένη
-Λιθομάργαρον παλάτιον
-Λιμήν αχείμαστος
-Λυχνία χρυσή
-Λυχνία επτάφωτος
-Λυχνία πολύφωτος
-Λυχνία φωτός του αῢλου
-Λυχνία χρυσαυγίζουσα
-Μαρτύρων κράτος και εδραίωμα
-Μητέρων ωράϊσμα
-Ναός έμψυχος
-Ναός του Σωτήρος
-Ναός φωτοειδής του Δεσπότου
-Νύμφη εκλεγμένη
-Νύμφη πάγκαλος
-Οίκος καθαρώτατος
-Ολόφωτος λαμπάς της χάριτος
-Ορθοδόξων καύχημα
-Ουρανός λογικός
-Παγκόσμιος χαρά
-Παλάτιον Χριστού
-Παλάτιον φωτοφόρον
-Παράδεισος μυρίπνοος και ευώδης
-Παστάς χρυσή
-Παστάς χρυσοπορφύρωτος
-Πέλαγος ευσπλαγχνίας
-Πενομένων ασύλητος θησαυρός
-Πεποικιλμένη αρετών
-Πεπτωκότων η βάσις
-Περιστερά
-Πηγή αθανασίας διαυγής
-Πηγή ιαμάτων
-Πλουσιόδωρος θησαυρός
-Πνοή
-Πόκος πανάχραντος
-Ποταμός Θεού ανεξάντλητος
-Πορφυροποίκιλτος νέα σκηνή
-Προσφύγιον κοινόν
-Πύλη αδιόδευτος
-Πύλη έμψυχος
-Πύλη της θείας ανατολής
-Πύλη χρυσήλατος
-Ράβδος δυνάμεως
-Σεπτόν θυμιατήριον
-Σκεύος τίμιον αρετών
-Στάμνος ιερά
-Σύμμαχος ημών και προστάτις
-Σωτηρίας επίκουρος
-Τράπεζα ζώσα
-Των ωραίων ωραιότατον ωράϊσμα
-Υπερτέρα γης και ουρανού
-Υπερτέρα σεμνή
-Υπερτέρα των άνω Δυνάμεων
-Φως της θείας γνώσεως
-Φως το πανυπερούσιον
-Φωτοφόρον σκήνωμα Θεού
-Χαρά του κόσμου
-Χαράς λιμήν
-Χαρμονή τοις κλαίουσι
-Χορηγός αψευδής και βέβαιος
-Χρυσοπλόκος θάλαμος
-Χώρα αγεώργητος
-Χωρίον θεότητος
-Ωραιότατος ναός.
