Ανάµεσα στους πολύτιµους θησαυρούς που σώζονται στο Άγιο Όρος συγκαταλέγονται και τα χειρόγραφα, βιβλία δηλ. που γράφτηκαν µε το χέρι, φορείς της πνευµατικής και ιστορικής κληρονοµιάς.
Από τα χρόνια της µοναστικής ζωής υπήρχε ανάγκη βιβλίων, τόσο για τις λατρευτικές και λειτουργικές χρήσεις, όσο και για την πνευµατική καλλιέργεια των µοναχών.
Χειρόγραφα που γράφτηκαν στο Άγιο Όρος και ο συνολικός αριθµός τους εκτιµάται γύρω στις 15000, το 1/4 των ελληνικών χειρογράφων ανά την υφήλιο.
Ως προς το περιεχόµενο είναι θρησκευτικά και λειτουργικά, ενώ τα καλύτερα της «θύραθεν» παιδείας έχουν καταλήξει σε βιβλιοθήκες του εξωτερικού.
Τα πρωτεία σε χειρόγραφα κατέχει η Μεγίστη Λαύρα, τα αρχαιότερο κοινόβιο και πρώτη στην τάξη µονή. Τα χειρόγραφά της υπολογίζονται σε 2242. Ακολουθεί το Βατοπαίδι µε 2058, η Ιβήρων µε 2000 και 220 κλασσικών συγγραφέων, η µονή Αγίου Παντελεήµονος µε 1320 ελληνικά και 600 σλαβικά και η Κουτλουµουσίου µε 770.
