ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΣ: Αγαπητοί μου αδελφοί, αγαπητά μου παιδιά, χαίρετε! Μετά την μεγάλη και λαμπρή ημέρα της Πεντηκοστής, η Εκκλησία του Χριστού εορτάζει το Άγιον Πνεύμα, το Οποίο αποκαλύφθηκε στους Αγίους Αποστόλους ως Μία των Υποστάσεων της Παναγίας Τριάδος, τους κατέστησε μέλη του Σώματος του Χριστού και τους οδήγησε εις πάσαν την αλήθειαν, κατά την διαβεβαίωση του Κυρίου Ιησού Χριστού προς αυτούς: «όταν δε έλθη εκείνος, το Πνεύμα της αληθείας, οδηγήσει υμάς εις πάσαν την αλήθειαν» (Ιω. ις´).
Το Άγιον Πνεύμα ενεργεί πολυμερώς και πολυτρόπως, συγκροτεί και ζωοποιεί τα πάντα. Συγκροτεί και αυτόν τον θεσμόν της Εκκλησίας. Είναι το Ύδωρ το ζων, είναι το Φως το αληθινόν, είναι το Πνεύμα της αληθείας.
Ο Μέγας Βασίλειος, που γνώρισε το Άγιον Πνεύμα και είχε Πνεύμα Θεού, Το εξύμνησε με το μνημειώδες έργο του, Περί του Αγίου Πνεύματος, όπου, μεταξύ άλλων, γράφει:
Το Άγιον Πνεύμα είναι «άπειρο κατά την δύναμη, απεριόριστο κατά το μέγεθος, αμέτρητο με χρόνους και αιώνες, άφθονο από αγαθά». Προς το Άγιον Πνεύμα «στρέφονται όσα ζητούν – έχουν ανάγκη αγιασμού· Αυτό αναζητούν – επιθυμούν όσα ζούν με αρετή, ωσάν να ποτίζονται με την πνοή Του και βοηθούνται προς την τελείωση που αρμόζει στην φύση τους».
Το Άγιον Πνεύμα είναι «τελειωτικό των άλλων, ενώ αυτό δεν υστερεί σε τίποτε. Δεν ζη λαμβάνοντας ζωή από αλλού, αλλά είναι χορηγός της ζωής. Δεν αυξάνεται με προσθήκες, αλλά είναι από την αρχή πλήρες. Θεμελιώνεται στον εαυτό Του και ευρίσκεται παντού. Είναι η αιτία του αγιασμού, φως νοητό, το οποίο παρέχει σε κάθε λογικό ον μια έλλαμψη για την εύρεση της αλήθειας. Είναι απρόσιτο ως προς την φύση, προσιτό όμως για την αγαθότητά Του. Πάντα γεμίζει με την δύναμή Του, όμως είναι μεθεκτό μόνο στους αξίους. Δεν μετέχεται με ένα μέτρο, αλλά διαιρεί την ενέργειά Του κατά την αναλογία της πίστεως».
Μία είναι η ενέργεια, η Χάρη του Αγίου Πνεύματος, αλλά έχει ποικίλα αποτελέσματα, και ανάλογα με τα αποτελέσματα λαμβάνει και διάφορα ονόματα. Μία είναι η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος και συγχρόνως είναι πολλές οι ενέργειές Του, γιατί πολλά είναι τα αποτελέσματα-χαρίσματα που δίνει.
Οι ενέργειες του Αγίου Πνεύματος διακρίνονται σε φυσικές και σε πνευματικές.
Όταν δημιουργεί, ονομάζεται δημιουργική ενέργεια· όταν δίνει ζωή, ονομάζεται ζωοποιός· όταν δίνει σοφία, ονομάζεται σοφοποιος.
Όταν πάλι καθαρίζει τον άνθρωπο από τις αμαρτίες και τα πάθη, ονομάζεται καθαρτική ενέργεια· όταν φωτίζει τον νού του, ονομάζεται φωτιστική ενέργεια· όταν τον τελειοποιεί και τον θεώνει, ονομάζεται τελειωτική, θεοποιός και αγιαστική ενέργεια.
Τα πρώτα χαρίσματα, τα λεγόμενα φυσικά, είναι απροϋπόθετα. Τα δίνει το Άγιον Πνεύμα σε όλη την κτίση και σε όλα τα όντα, χωρίς προϋποθέσεις: δημιουργεί, συντηρεί, ζωοποιεί, σοφοποιεί, ανεξάρτητα από την πίστη των ανθρώπων. Και ο άθεος και ο εγκληματίας ζωοποιούνται από το Άγιον Πνεύμα.
Τα δεύτερα χαρίσματα, τα πνευματικά, δίνονται με προϋποθέσεις μόνο στους αξίους, δηλαδή σε όσους προαιρούνται, πιστεύουν, αναζητούν, αγωνίζονται, ευχαριστούν, προσεύχονται.
Όταν ο άνθρωπος ευχαριστεί τον Θεό για τα φυσικά χαρίσματα που έχει λάβει, όταν πιστεύει στον Άγιο Τριαδικό Θεό και τηρεί τις εντολές του Χριστού, τότε λαμβάνει κατά την καρδία του και τα πνευματικά χαρίσματα, και με την δύναμη του Αγίου Πνεύματος καθαίρεται, φωτίζεται και τελειούται.
Όποιος περιορίζεται στα φυσικά χαρίσματα που έχει λάβει και μάλιστα αυτονομείται από τον Θεό, αυτός δεν μπορεί να γνωρίσει το Άγιον Πνεύμα.
Ο Κύριος Ιησούς Χριστός διαβεβαιώνει με κατηγορηματικό τρόπο ότι ο κόσμος που ζει στην αυτονομία δεν μπορεί να δεί και να γνωρίσει το Άγιον Πνεύμα: «Εγώ ερωτήσω τον Πατέρα και άλλον παράκλητον δώσει υμίν… το Πνεύμα της αληθείας, ο ο κόσμος ου δύναται λαβείν, ότι ου θεωρεί αυτό ουδέ γινώσκει αυτό» (Ιω. ιδ´).
Γι᾽ αυτό και οι λεγόμενοι κοσμικοί άνθρωποι δεν μπορούν να κατανοήσουν τα πνευματικά θέματα, τα αρνούνται και τα ειρωνεύονται. Κάτι που μερικές φορές κάνουν και κάποιοι επιπόλαιοι Χριστιανοί.
Αντίθετα, όσοι ποιούν το θέλημα του Θεού με ταπείνωση, βλέπουν όλη την κτίση μέσα στην Χάρη του Αγίου Πνεύματος, γιατί το Άγιον Πνεύμα μένει παρ᾽ αυτών, κατά τον λόγο του Χριστού. Αυτοί γνωρίζουν το Άγιον Πνεύμα, από τις ενέργειές Του, και γεύονται τους καρπούς Του, που κατά τον Απόστολο Παύλο είναι η χαρά, η αγάπη, η ειρήνη, η χρηστότητα, η μακροθυμία, η αγαθοσύνη, η πίστη, η πραότητα, η εγκράτεια.
Οι πιστοί γνωρίζουν τις ενέργειες του Αγίου Πνεύματος: ως αναζωογόνηση, όταν μετανοούν και εξομολογούνται ειλικρινά· ως κατάνυξη, όταν προσεύχονται με καθαρή καρδιά· ως έμπνευση, όταν μελετούν με αγάπη τα θεία λόγια του Χριστού και των Πατέρων· ως ειρήνη, όταν συγχωρούν τους αδελφούς τους και όταν δίνουν ελεημοσύνη· ως ευλάβεια, όταν βρίσκονται μέσα σε τόπους ιερούς· ως πένθος, όταν κατανοούν την ματαιότητα των δραστηριοτήτων των ανθρώπων που ζούν χωρίς Θεό, και ούτω καθεξής.
Και όταν ο άνθρωπος θεραπευθεί με τον ασκητικό αγώνα και τελειοποιηθεί, τότε γνωρίζει το Άγιον Πνεύμα ως Αγάπη ανιδιοτελή και ως ενυπόστατο Φως, ως μία εκ των Τριών Υποστάσεων της Αγίας Τριάδος.
Είναι συγκλονιστική η απλή μα τόσο βαθειά και δυνατή περιγραφή της εμπειρίας του Αγίου Πνεύματος από ένα σύγχρονο Άγιο, τον άγιο Σιλουανό τον Αθωνίτη:
«Δεν ζητούσα από τον Κύριο Πνεύμα Άγιο. Δεν γνώριζα ότι υπάρχει Άγιο Πνεύμα, πως έρχεται στην ψυχή και πως ενεργεί σε αυτήν. Τώρα, όμως, χαίρομαι να γράφω γι᾽ αυτό.
Ω, Πνεύμα Άγιο, πόσο σε αγαπά η ψυχή! Είναι αδύνατο να Σε περιγράψω, αλλά η ψυχή γνωρίζει την έλευσή Σου και Συ δίνεις ειρήνη στο νού και γλυκύτητα στην καρδιά.
Ο Κύριος είπε: «Μάθετε απ᾽ Εμού την πραότητα και την ταπείνωσιν και ευρήσετε ανάπαυσιν εις τας ψυχάς υμών». Αυτό το λέει ο Κύριος για το Άγιο Πνεύμα. Μόνο στο Άγιο Πνεύμα βρίσκει η ψυχή την τέλεια ανάπαυση.
Μακάριοι εμείς, οι ορθόδοξοι χριστιανοί, γιατί πολύ μας αγαπά ο Κύριος και μας δίνει την χάρη του Αγίου Πνεύματος. Και με το Άγιο Πνεύμα βλέπουμε την δόξα του Κυρίου.
Για να φυλάγουμε, όμως, την χάρη, πρέπει να αγαπούμε τους εχθρούς και σε όλες τις θλίψεις μας να ευχαριστούμε τον Κύριο».
Φαίνεται στον λόγο αυτό πως ενεργεί το Άγιον Πνεύμα, αλλά και οι προϋποθέσεις των πνευματικών χαρισμάτων Του.
Εμείς, τα παιδιά του Χριστού, τα παιδιά της Εκκλησίας, ας ευχαριστούμε το Άγιον Πνεύμα για όλα τα χαρίσματά Του. Ας έχουμε πάντοτε στα χείλη μας και στην καρδιά μας το όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ο Οποίος μας γνωρίζει τον Πατέρα και μας χορηγεί το Άγιον Πνεύμα. Ας τηρούμε τις εντολές του Χριστού, για να γευόμαστε τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος και τα χαρίσματά Του, ανώτερο από τα οποία είναι να μας καθιστά ζωντανά και υγιή μέλη του Σώματος του Χριστού, της Εκκλησίας.
Με πατρικές ευχές
Ο Μητροπολίτης
† Ο Καστορίας Καλλίνικος
