Ρώτησαν τόν Αββά Λογγίνο:
– Ποιά αρετή είναι η μεγαλύτερη απ᾿ όλες;
Καί απάντησε:
– Σκέφτομαι, ότι, όπως η υπερηφάνεια είναι τό μεγαλύτερο απ᾿ όλα τά πάθη, αφού καί από τόν ουρανό μπόρεσε νά ρίξει κάποιους (δηλαδή τόν Εωσφόρο καί τό τάγμα του), έτσι καί η ταπεινοφροσύνη είναι η μεγαλύτερη απ᾿ όλες τίς αρετές, γιατί κι απ᾿ αυτά τά τάρταρα μπορεί ν᾿ ανεβάσει ένα άνθρωπο, ακόμα κι άν είναι αμαρτωλός σάν δαίμονας.
Νά γιατί ο Κύριος πρίν απ᾿ όλους μακαρίζει τούς «πτωχούς τώ πνεύματι», (δηλαδή τούς ταπεινούς) (Ματθ. 5:3).
***
Ένας γέροντας είπε:
– Προτιμώ ήττα πού θά συνοδεύεται από ταπεινοφροσύνη, παρά νίκη πού θά συνοδεύεται από υπερηφάνεια.
***
Ένας (άλλος) γέροντας είπε:
– Πολλές φορές η ταπείνωση έσωσε πολλούς, καί μάλιστα άκοπα.
Κι αυτό τό αποδεικνύουν ο τελώνης καί ο άσωτος υιός, πού είπαν μόνο λίγα λόγια καί σώθηκαν (βλ. Λουκ. 18:13 – 15:21).
***
Ο αββάς Ησαΐας είπε:
– Περισσότερο απ᾿ όλα έχουμε ανάγκη από τήν ταπεινοφροσύνη.
Γι᾿ αυτό άς είμαστε πάντα έτοιμοι, σέ κάθε λόγο πού ακούμε ή εργασία (πού κάνουμε), νά λέμε (στόν πλησίον):
«Συγχώρεσέ με».
Γιατί μέ τήν ταπεινοφροσύνη καταστρέφονται όλα τά (πονηρά έργα) τού εχθρού.
***
Η αμμά Θεοδώρα έλεγε, πώς ούτε η άσκηση ούτε η κακουχία ούτε οι οποιοιδήποτε κόποι σώζουν (τόν άνθρωπο), παρά μόνο η γνήσια ταπεινοφροσύνη. (Καί γιά επιβεβαίωση διηγόταν τό εξής:)
– Ήταν κάποιος αναχωρητής, πού έδιωχνε τούς δαίμονες. Καί τούς εξέταζε, γιά νά μάθει μέ ποιόν τρόπο βγαίνουν (από τόν άνθρωπο). «Μέ τή νηστεία;» τούς ρωτούσε. «Εμείς ούτε τρώμε ούτε πίνουμε», απαντούσαν εκείνοι.
«Μέ τήν αγρυπνία;». «Εμείς δέν κοιμόμαστε καθόλου», έλεγαν.
«Μέ τήν αναχώρηση (από τόν κόσμο);». «Εμείς ζούμε στίς ερήμους», αποκρίνονταν.
Επειδή ο γέροντας επέμενε καί έλεγε, «Μέ ποιόν λοιπόν τρόπο βγαίνετε;», εκείνοι ομολόγησαν:
«Τίποτα δέν μάς νικάει, παρά μόνο η ταπεινοφροσύνη».
