Τουρισμός για αναψυχή και για την …….ψυχή

Σάμος και Σαντορίνη για το γλυκό κρασί της Θείας Κοινωνίας, Κυκλάδες για τις Παναγιές του Αιγαίου, ταξίδι στα βήματα του Αποστόλου Παύλου και παραδοσιακό γιαούρτι από τη Μονή Μαψού Κορινθίας είναι λίγες μόνο από τις προτάσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, στο πλαίσιο της προώθησης ενός νέου τουριστικού προϊόντος.

Πρόκειται για τον τουρισμό όχι μόνο για αναψυχή αλλά και για την …ψυχή, στον οποίο στρέφει πλέον την προσοχή της η Εκκλησία, προσφέροντας δυνατότητες που ξεπερνούν τη γνωστή και πολυχρησιμοποιημένη, πλέον, ρήση: “ήλιος, θάλασσα και Ελλάδα”.
Μέσα από θεματικές ενότητες όπως οι προσκυνηματικές διαδρομές, τα ιερά προσκυνήματα, οι θαυματουργές εικόνες, τα λείψανα αγίων και τα πολιτιστικά μνημεία, η Εκκλησία δίνει τις “ευλογίες” της σε ανοίγματα στους τουρίστες των ρωμαιοκαθολικών και άλλων Εκκλησιών, τους ομόθρησκους λαούς των Βαλκανίων αλλά και τους αλλόθρησκους από την Ασία και τη μακρινή Κίνα.

Και επειδή “οίνος ευφραίνει καρδίαν”, ο συνδυασμός των προσκυνημάτων με την οινογνωσία αλλά και τη γευσιγνωσία της παραδοσιακής μοναστηριακής κουζίνας έχει συμπεριληφθεί στους βασικούς άξονες του σχεδίου που επεξεργάζεται το Συνοδικό Γραφείο Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Ιεράς Συνόδου.

“Ο θρησκευτικός πολιτισμός είναι και πολιτισμός και έχει και μνημεία. Δεν προσδοκούμε να έρθουν στη χώρα μας καλόγεροι, αλλά άνθρωποι που θα εκτιμούν το ελληνικό πνεύμα, θα απολαμβάνουν τον ήλιο, τη θάλασσα, το τραγούδι, τη φιλοξενία των Ελλήνων και κατά τη διάρκεια της πλήρους αναψυχής θα τους θυμίζουμε ότι υπάρχει και η ψυχή. Έτσι, θα τους παρακινούμε, εφόσον βρίσκονται στη Θεσσαλονίκη να επισκεφθούν τον Άγιο Δημήτριο και εφόσον βρίσκονται στις Κυκλάδες να δουν και τις Παναγίες τους” δήλωσε πρόσφατα ο Μητροπολίτης Δωδώνης Χρυσόστομος, επικεφαλής του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων.

Παράλληλα, τόνισε με έμφαση ότι η Εκκλησία της Ελλάδος έχει λάβει από διεθνείς διοργανώσεις τα μηνύματα για τις τάσεις ανόδου του θρησκευτικού τουρισμού.

“Στο πλαίσιο αυτό, το Συνοδικό Γραφείο, χωρίς να υποδεικνύει κάποιο προσκύνημα ή κάποια μονή, αγωνίζεται να προβάλλει τα προσκυνήματα που υποδεικνύονται από τις ίδιες τις Μητροπόλεις, στις οποίες απέστειλε σχετική εγκύκλιο. Στόχος είναι οι προτάσεις κάθε Μητρόπολης και κάθε μονής για τα τρία σημαντικότερα προσκυνήματά τους να ενταχθούν σε έναν κατάλογο προς δημοσίευση με τη μορφή ενός έντυπου και ηλεκτρονικού χάρτη – τουριστικού οδηγού που θα είναι διαθέσιμος σε πολλές γλώσσες, εκτός από τα ελληνικά” αναφέρει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο Γραμματέας του Γραφείου, Αρχιμανδρίτης Σπυρίδων Κατραμάδος.

Τονίζει, επίσης, ότι μέχρι τώρα έχουν προκύψει οι βασικές κατευθύνσεις για τη διοργάνωση τουριστικών περιηγήσεων ενώ υπογραμμίζει πως σε καμία περίπτωση η Εκκλησία δεν μπορεί να διαδραματίσει το ρόλο των ταξιδιωτικών γραφείων, ούτε άλλωστε τα προσκυνήματα και οι μονές μπορούν να συνιστούν εμπορεύσιμο προϊόν.

Προσκυνηματικές διαδρομές

Με σημείο αιχμής την προσκυνηματική διαδρομή στα βήματα του Αποστόλου Παύλου, το Συνοδικό Γραφείο προτείνει στους ορθοδόξους αλλά και στους προσκυνητές της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας να ακολουθήσουν τη δική του πορεία με βασικούς σταθμούς την Αθήνα, την Κόρινθο, τη Σάμο, τη Σαμοθράκη, την Καβάλα, τους Φιλίππους, τη Θεσσαλονίκη, τη Βέροια αλλά και τη Νικόπολη της Ηπείρου. Κάποιοι, άλλωστε, από τους παραπάνω προορισμούς συμπεριλαμβάνονται στην κρουαζιέρα που θα πραγματοποιήσουν το φθινόπωρο 600 Ελληνοαμερικανοί και Αμερικανοί προσκυνητές, κατόπιν σχετικής πρωτοβουλίας ιδιωτικής εταιρείας που ήρθε σε συνεννόηση με το Συνοδικό Γραφείο.

“Όπως είναι γνωστό, ο Απόστολος Παύλος, ως ιδρυτής των αποστολικών εκκλησιών στον ελλαδικό χώρο είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και στους προτεσταντικούς χώρους και στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία” σχολιάζει ο Αρχιμανδρίτης Σπυρίδων Κατραμάδος και υπογραμμίζει ότι υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για τουριστικές περιηγήσεις από ρωμαιοκαθολικούς αλλά και από μέλη των προτεσταντικών εκκλησιών της Ευρώπης και της Αμερικής.

Οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας

Οι εικόνες της Παναγίας έχουν επιλεγεί ως η δεύτερη βασική κατεύθυνση στον τομέα του θρησκευτικού τουρισμού καθώς είναι πάρα πολλές, όπως και τα προσκυνήματα που έχουν σχέση με αυτές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι Παναγίες των Κυκλάδων και συγκεκριμένα η Παναγία της Τήνου στον Ιερό Ναό της Ευαγγελίστριας, η Παναγία η Εκατονταπυλιανή στην Πάρο, αλλά και άλλες γνωστές όπως εκείνη της Μυτιλήνης, η Παναγία της Μολυβδοσκέπαστης στην περιοχή των Ιωαννίνων, η Προυσιώτισσα στο Καρπενήσι, η Παναγία Σουμελά στη Μακεδονία και η Παναγία η Μεγαλοσπηλαιώτισσα στα Καλάβρυτα.

Προσκυνήματα λειψάνων Ειδικά στους ομόδοξους ορθοδόξους χριστιανούς των εκκλησιών των Βαλκανίων και της Ρωσίας υποδεικνύονται τα ιερά προσκυνήματα ιερών και άφθαρτων λειψάνων που υπάρχουν στην Εκκλησία της Ελλάδος. Ανάμεσά τους, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ολόσωμα λείψανα του Αγίου Σπυρίδωνα στην Κέρκυρα, του Αγίου Γερασίμου στην Κεφαλλονιά, του Αγίου Διονυσίου στη Ζάκυνθο, του Αγίου Ιωάννου του Ρώσου στην Εύβοια, του Αγίου Νεκταρίου στην Αίγινα, του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη και του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου στην Καβάλα. Τμήματα λειψάνων, όμως, υπάρχουν και σε πολλές άλλες περιοχές και μοναστήρια της Ελλάδος και συνιστούν πόλο έλξης επισκεπτών.

“Δεν υπάρχει χώρα ορθόδοξη χώρα που οι κάτοικοί της να μην επιθυμούν να επισκεφθούν την Ελλάδα. Ιδιαίτερα στη Ρωσία και τα Βαλκάνια υπάρχει μεγάλη επιθυμία για την πραγματοποίηση επισκέψεων” σχολιάζει χαρακτηριστικά ο γραμματέας του Συνοδικού Γραφείου.

Διευκρινίζει, ωστόσο, ότι οι προσκυνηματικές περιηγήσεις δεν μπορούν να είναι οι ίδιες για όλους τους χριστιανούς καθώς το περιεχόμενό τους θα πρέπει να διαφοροποιείται ανάλογα με την πίστη του καθενός. Ως παράδειγμα φέρει όσους ανήκουν στις προτεσταντικές εκκλησίες καθώς οι ίδιοι δεν αποδέχονται τη λατρεία στα ιερά λείψανα. Συνεπώς, όπως τονίζει, δεν θα συγκινούσε έναν Γερμανό προτεστάντη μια επίσκεψη στο ιερό λείψανο του Αγίου Σπυρίδωνα στην Κέρκυρα…

Επισκέψεις σε πολιτιστικά μνημεία της Ελλάδας

Η τέταρτη βασική κατεύθυνση, εκείνη των επισκέψεων σε γενικά σημαντικά πολιτιστικά μνημεία της Ελλάδας, προέκυψε από τα μηνύματα που κατέφθαναν στην Εκκλησία της Ελλάδος από τις πρεσβείες των ξένων χωρών, οι οποίες ενημέρωναν διαρκώς τις ελληνικές πρεσβείες και τα ελληνικά αρμόδια υπουργεία. “Μας έρχονται καθημερινά μηνύματα από την Ασία, την Κίνα, την Ιαπωνία και την Κορέα που εκδηλώνουν το ενδιαφέρον των πληθυσμών των χωρών αυτών, που δεν είναι χριστιανοί, για επίσκεψη στη χώρα μας” τονίζει ο Αρχιμανδρίτης και γνωστοποιεί ότι, λόγω του γεγονότος αυτού, αποφασίστηκε η συμμετοχή της Εκκλησίας της Ελλάδος στη διεθνή έκθεση τουρισμού που θα γίνει τον ερχόμενο Ιούνιο στο Πεκίνο.

Στους πιθανούς προορισμούς περιλαμβάνονται τα πολιτιστικά μνημεία της Εγνατίας Οδού, η οποία ξεκινά από την Ηγουμενίτσα και ολοκληρώνεται στον Έβρο αλλά και τα Μετέωρα, που εντυπωσιάζουν τους επισκέπτες. Ο κατάλογος των συγκεκριμένων προορισμών είναι μακρύς και περιλαμβάνει, επίσης, την αρχαία Νικόπολη στην Πρέβεζα που ιδρύθηκε από τους Ρωμαίους στη νοτιοδυτική Ήπειρο και αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη σε έκταση αρχαία πόλη της Ελλάδας, την αρχαία Δωδώνη στα Ιωάννινα, λατρευτικό κέντρο του Δία και γνωστό μαντείο του αρχαίου ελληνικού κόσμου, τη Βεργίνα και τον τάφο του βασιλιά Φιλίππου του δεύτερου, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τη Μαρώνεια, αρχαία πόλη της Θράκης που βρισκόταν κοντά στη θέση της Ομηρικής πόλης Ίσμαρος αλλά και τον ναό της Κοσμοσώτηρας που δημιουργήθηκε τον 10ο αιώνα στον νομό Έβρου.

Οινογνωσία

Η ξεχωριστή θέση του κρασιού στον χριστιανισμό αλλά και η παραγωγή υψηλής ποιότητας οίνου σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας δικαιολογούν τη δική του θέση στη λίστα με τις βασικές κατευθύνσεις του θρησκευτικού – προσκηνυματικού τουρισμού.

“Στην προκειμένη περίπτωση αναφερόμαστε στον οίνο που προετοιμάζεται για τη Θεία Κοινωνία τόσο στο νησί της Σάμου όσο και στο νησί της Σαντορίνης” αναφέρει ο αρχιμανδρίτης Σπυρίδων Κατραμάδος.

Μοναστηριακή κουζίνα

Στενά συνδεδεμένη, άλλωστε, είναι η οινογνωσία και με τη γευσιγνωσία και για το λόγο αυτό η παραδοσιακή μοναστηριακή κουζίνα και τα προσκυνήματα και οι μονές που σχετίζονται με την μεσογειακή – χριστιανική – μοναστηριακή διατροφή συμπληρώνουν τον κατάλογο των βασικών πόλων θρησκευτικού τουρισμού.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις που έχουν επισημανθεί από το Συνοδικό Γραφείο Προσκυνηματικού Τουρισμού, αποτελούν η Ιερά Μονή Τατάρνης στο Καρπενήσι, η Ιερά Μονή Παναγίας Ξενιά στον Αλμυρό του Βόλου, οι Μονές του Αγίου Όρους που ασχολούνται με τα θέματα αυτά, η Μονή Τοπλού στην Κρήτη αλλά και η Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Μαψού Κορινθίας. Ειδικά η τελευταία συνιστά πρότυπο μονής σε όλη την Ελλάδα καθώς ασχολείται συστηματικά με την παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων με τον παραδοσιακό τρόπο παραγωγής και έχει αποσπάσει διεθνείς διακρίσεις.

“Εξετάζουμε το ενδεχόμενο να υπάρχει δυνατότητα ο επισκέπτης να μείνει για λίγες μέρες στο μοναστήρι ώστε να δει τα βιβλία που έχουν γραφεί με συνταγές παλαιών μοναχών, να παρακολουθήσει την παρασκευή μοναστηριακών συνταγών, γλυκισμάτων και αρτοσκευασμάτων” σημειώνει ο Γραμματέας του Συνοδικού Γραφείου και προσθέτει πως υπάρχουν και άλλες δυνατότητες, από την παρακολούθηση σεμιναρίων αγιογραφίας, χρυσοκεντημάτων και συντήρησης εικόνων μέχρι και άλλες δράσεις εκπαιδευτικού χαρακτήρα.

Πώς έγινε η επιλογή των παραπάνω θεματικών ενοτήτων

Οι παραπάνω κατευθύνσεις ήταν το αποτέλεσμα της σχετικής επεξεργασίας του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων με βάση συγκεκριμένα κριτήρια όπως η θρησκευτική ανάδειξη ενός μνημείου, η παρουσίαση και προβολή της ιστορίας του, η πολιτιστική του ανάδειξη και η καλλιέργεια της οικολογίας. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι τα περισσότερα μοναστήρια και προσκυνήματα βρίσκονται σε περιοχές υψηλού φυσικού κάλλους.

Επόμενο βήμα για την Εκκλησία της Ελλάδος θα είναι η αξιολόγηση των ερωτηματολογίων που απέστειλε σε πέντε χιλιάδες περίπου ταξιδιωτικά γραφεία σε όλη την Ελλάδα προκειμένου να διαπιστωθεί το ενδιαφέρον των τουριστών για συγκεκριμένους τουριστικούς προορισμούς. Στη συνέχεια, η επιστημονική επιτροπή του Συνοδικού Γραφείου θα αξιολογήσει τις ως τώρα εμπειρίες στα ζητήματα θρησκευτικού τουρισμού, εγχείρημα που τοποθετείται χρονικά στις αρχές του καλοκαιριού.

Ακολούθως η προβολή και ανάδειξη της επιμέρους ειδικής θεματολογίας θα συνεχιστεί και θα εμπλουτίζεται διαρκώς με νέους προορισμούς καθώς εκτιμάται ότι μέσω του συνολικού εγχειρήματος, Μητροπόλεις, προσκυνήματα και Μονές θα επιδεικνύουν όλο και περισσότερο ενδιαφέρον για την προβολή τους, προς όφελος του συνολικού τουριστικού προϊόντος.

Με βάση τα παραπάνω, θα δίνονται, παράλληλα, κατευθύνσεις στα ταξιδιωτικά γραφεία με επιδίωξη την αύξηση του ρεύματος των τουριστών και θετικό αντίκτυπο τη βελτίωση της οικονομίας της χώρας και την αύξηση των θέσεων εργασίας.