Όλα όσα είπε για την Αγιά Σοφιά, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, τα βακούφια και τη μειονότητα
Του Μανώλη Κείου
Η Αθήνα είναι μια πολυδιάστατη πόλη και οι πολυδιάστατες πόλεις ως προς το πολιτισμικό τους παρελθόν, έχουν ανοιχτά τζαμιά, είπε κατά τη συνάντησή του με τον Ευάγγελο Βενιζέλο ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου βάζοντας επιτακτικά στην ατζέντα το ζήτημα του τεμένους! Αλγεινή εντύπωση μάλιστα προκάλεσε το γεγονός πως συνέκρινε το Φετιχιέ τζαμί με την Ακρόπολη!!!!!!!
Το νόημα των δηλώσεών του ήταν ξεκάθαρο: Δώσαμε τώρα δώστε εσείς!!!!
Επίσης ο κ.Νταβούτογλου είπε με περίσσιο θράσος: “εμείς υπερβήκαμε τα θέματα της αμοιβαιότητας” και συνέχισε προκαλώντας και λέγοντας πως είναι “κοινή μας κληρονομιά ο βυζαντινός πολιτισμός!” ενώ δεν παρέλειψε να θέσει θέμα τουρκικής μειονότητας
Για τα χριστιανικά μνημεία
Για τα χριστιανικά σημεία ο κ. Βενιζέλος δήλωσε:
“Συμφωνήσαμε να κάνουμε τα πάντα, ώστε το κλίμα των σχέσεών μας να διατηρείται σε ένα υψηλό επίπεδο, δημιουργικό, χωρίς παρεξηγήσεις. Από την άποψη αυτή έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και η προστασία των βυζαντινών χριστιανικών μνημείων και των οθωμανικών μνημείων. Αυτό είναι κάτι που μας ενώνει ως χώρες πολιτισμένες, μέλη του ΟΗΕ και της UNESCO.”
Πάνω στο ίδι οθέμα ο κ. Νταβούτογλου σημείωσε από την πλευρά του: “Οι πολιτισμικές και οι πολιτιστικές σχέσεις έχουν πολύ μεγάλη σημασία υπό αυτή την έννοια. Στην περασμένη μου επίσκεψη στην Αθήνα είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ το Φάληρο και τους Πολίτες, οι οποίοι είναι Κωνσταντινουπολίτες, Έλληνες πολίτες που κατοικούν στην περιοχή. Αυτό μου έδωσε μεγάλη χαρά, διότι ήταν σαν να έκανα βόλτα σε ένα μέρος πολύ γνώριμο σε εμένα.
Σε αυτή μου την επίσκεψη, θα έχω την ευκαιρία να επισκεφθώ τον Σύλλογο Ιμβρίων. Και ελπίζω στην επόμενή σας επίσκεψη κ. Υπουργέ να έχουμε την ευκαιρία να επισκεφθούμε την περιοχή από όπου προέρχονται οι Καραμανλήδες Έλληνες, την περιοχή του Καχραμάν, στην Κεντρική Τουρκία. θα είναι ιδιαίτερη χαρά και τιμή για εμένα να σας συνοδεύσω σε μια τέτοια επίσκεψη.
Βεβαίως, το θέμα των μειονοτήτων μας πρέπει να θεωρείται μία ευκαιρία, μια γέφυρα η οποία θα ενώνει τους δύο λαούς και, βεβαίως, πρέπει να θεωρούμε και να βλέπουμε το θέμα των μειονοτήτων υπό τη σκοπιά των δικαιωμάτων του πολίτη, της ισοτιμίας, των ίσων δικαιωμάτων των πολιτών.”
Για βακούφια, Πατριαρχείο και Αγία Σοφία
“Βεβαίως, υπάρχει το θέμα των βακουφίων και διάφορα άλλα θέματα και, όπως γνωρίζετε, από τουρκικής πλευράς, έχουν γίνει πράξεις που καταδεικνύουν την καλή θέληση της Τουρκικής Κυβέρνησης, όπως η επιστροφή περιουσιών βακουφίων που αγγίζουν σε αξία τα 1,4 εκ. λίρες. Αυτό νομίζω ότι είναι εμφανές και στις σχέσεις μας με το Πατριαρχείο και στα αιτήματα του Πατριαρχείου προς την Κυβέρνηση.” δήλωσε ο Αχμέτ Νταβούτογλου και συμπλήρωσε
“Εμείς εφαρμόζουμε το διεθνές δίκαιο και ότι ισχύει διεθνώς σε αυτά τα θέματα. Η Τουρκία είναι ένα κράτος όπου υπάρχει διαχωρισμός κράτους-θρησκείας και υπό αυτήν την έννοια εφαρμόζουμε το διεθνές δίκαιο που άπτεται των θεμάτων αυτών.
Εάν σε κάποιες απαντήσεις μας αναφερόμαστε στα θέματα δικαιωμάτων των μουσουλμάνων πολιτών της Ελλάδος, για το δικαίωμα σε ελεύθερη και απευθείας εκλογή θρησκευτικού εκπροσώπου, Μουφτή, είναι διότι πιστεύω ότι είναι πανανθρώπινη αξία, αντιστοίχως, η επιλογή του Πατριάρχη από τους πολίτες απευθείας.
Και εάν υπάρχουν κάποια θέματα σε αυτά τα διμερή ζητήματα, πρέπει να σας πω ότι εμείς υπερβήκαμε τα θέματα της αμοιβαιότητας ως προς τα ζητήματα αυτά και εφαρμόσαμε τις αρχές του διεθνούς δικαίου. Για παράδειγμα, το ελληνικό Γενικό Προξενείο Κωνσταντινούπολης στεγάζεται και σε ένα κτήριο, το οποίο αποδόθηκε πίσω στην ελληνική πλευρά και εννοούμε το Σισμανόγλειο κτήριο. Το ίδιο ισχύει και για το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στην Πρίγκηπο.
Εγώ πιστεύω ότι οι παραδόσεις που προέρχονται από το Βυζάντιο και την Οθωμανική Αυτοκρατορία είναι μία κοινή κληρονομιά για το τουρκικό Κράτος. Τόσο ο βυζαντινός πολιτισμός, όσο και ο οθωμανικός πολιτισμός συνιστούν δική μας κοινή κληρονομιά.
Πιστεύω ότι η θεώρηση αυτών των ζητημάτων με τέτοιο τρόπο αποδεικνύεται και από τη στάση μας σε θέματα που αφορούν θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς. Νομίζω ότι η στάση μας σε αυτά τα θέματα είναι πολύ ανοιχτή, πολύ σαφής κι έχει αναγνωριστεί διεθνώς για τον σεβασμό στις διεθνείς αρχές που διέπουν τα ζητήματα αυτά.
Εγώ θα ήθελα να προσθέσω ένα άλλο θέμα. Υπάρχει το Αλατζά Ιμαρέτ τζαμί στη Θεσσαλονίκη, στο οποίο όπως γνωρίζετε, εγκαινιάστηκε έκθεση που πραγματοποιούσε προβολές με περιεχόμενο που δεν ταιριάζουν σε ένα θρησκευτικό ίδρυμα. Και αυτή η πρακτική από την ελληνική πλευρά ενόχλησε πολύ την τουρκική πλευρά, τον τουρκικό λαό.
Αλλά αυτό σταμάτησε, ευτυχώς. Ωστόσο, όταν έχουμε ενοχλήσεις αυτού του θέματος, έχουμε την ευκαιρία να τις συζητάμε μεταξύ μας. Πραγματικά δεν πρέπει να γίνονται χρήσεις θρησκευτικών μνημείων, με τρόπο που δεν συνάδει με το χαρακτήρα του μνημείου και αποδίδουμε μεγάλη σημασία σε αυτό το θέμα.
Και, βεβαίως, αποδίδουμε μεγάλη σημασία και στην προστασία αυτής της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς, στην οποία αναφέρθηκα και προηγουμένως. Η αποκατάσταση της Αγίας Σοφίας τον 16ο αιώνα από τον Μιμάρ Σινάν και ο σεβασμός, στο κτίριο, καταδεικνύει αυτή τη στάση μας και διαχρονικά. .”
Ο κ. Βενιζέλος προσπάθησε να απαντήσει επικαλούμενος και τις αρχές της UNESCO αλλά ο Τούρκος ΥΠΕΞ δεn φάνηκε να συγκινείται. Συγκεκrιμένα ο Έλληνας υπουργός είπε:
“Θα κάνω κι εγώ ένα σχόλιο, γιατί η συζήτηση επεκτάθηκε, λόγω της ερώτησης σε σχέση με τα μνημεία. Η προστασία των μνημείων της πολιτιστικής κληρονομιάς και ιδίως των μνημείων που λόγω της σημασίας τους είναι μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, είναι υποχρέωση όλων των κρατών μελών του ΟΗΕ και της UNESCO.
Είμαστε υποχρεωμένοι να σεβαστούμε τις αρχές της UNESCO για την προστασία των βυζαντινών χριστιανικών μνημείων και για την προστασία των οθωμανικών μνημείων.
Ενημέρωσα τον αγαπητό φίλο Αχμέτ Νταβούτογλου ότι είμαι σε θέση να του παραδώσω ένα φάκελο που καταγράφει τις αναστηλωτικές παρεμβάσεις που έχουν γίνει για την προστασία πλήθους οθωμανικών μνημείων στην Ελλάδα και είναι προφανές ότι η Αγία Σοφία είναι ένα μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς προστατευόμενο, όχι σε ένα επίπεδο εθνικό ή διμερές, αλλά σε ένα επίπεδο πραγματικά οικουμενικό και παγκόσμιο.
Επίσης, είναι προφανές ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στη χρήση των μνημείων. Είναι πραγματικά αδιανόητο, μνημεία σημαντικά να χρησιμοποιούνται ως κινηματογράφοι για ταινίες ειδικού περιεχομένου. Αυτό είναι πραγματικά απαράδεκτο.
Υπάρχουν, όμως, και άλλα φαινόμενα απαράδεκτης χρήσης μνημείων και κάνουμε πολύ μεγάλη προσπάθεια, μέσα από τον καλόπιστο διάλογο, να εναρμονιζόμαστε με τις αρχές της UNESCO και με τους κανόνες προστασίας των μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Σε σχέση με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προφανώς δεν ισχύει η αρχή της αμοιβαιότητας. Η Ελλάδα και η Τουρκία είναι κράτη-μέλη όχι μόνο του ΟΗΕ, αλλά και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Μετέχουμε στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και αποδεχόμαστε την αρμοδιότητα και τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν είναι ένας θεσμός εσωτερικός, τουρκικός, είναι ένας θεσμός διεθνής. Χωρίς το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν συγκροτείται η οικουμενική έννοια της χριστιανοσύνης. Δεν προσδιορίζεται όχι μόνο η Ανατολική Χριστιανική Εκκλησία, αλλά ούτε καν η Δυτική, γιατί και αυτή προσδιορίζεται σε αναφορά προς την Ανατολική και τούμπαλιν.
Επίσης, είναι πολύ κρίσιμο να πούμε ότι στην Ελλάδα για τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης εφαρμόζεται η σαρία, ο ιερός μουσουλμανικός νόμος. Και είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε με τον κ. Νταβούτογλου για τα προβλήματα που συνδέονται με την εφαρμογή της σαρίας και με το διπλό ρόλο του μουφτή, όχι μόνο ως θρησκευτικού λειτουργού, αλλά και ως δικαστή που απονέμει δίκαιο στο πλαίσιο της ελληνικής έννομης τάξης.
Είχαμε την ευκαιρία να εμβαθύνουμε στα θέματα αυτά. Ο διάλογος αυτός είναι καλόπιστος και διέπεται πάντα από τους κανόνες του διεθνούς δικαίου με στόχο την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.”
Όσον αφορά το τέμενος στο Βοτανικό και την αναστήλωση του τζαμιού στο κέντρο της Αθήνας, οι δύο υπουργοί σχολίασαν:
ΕΥ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Θεωρώ πολύ σημαντικό το γεγονός ότι μετά από καθυστέρηση υπήρξε μια πάρα πολύ σοβαρή τεχνική προσφορά από τις μεγαλύτερες ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες για την ανέγερση του τεμένους των Αθηνών, που είναι ένα τέμενος που θα αναγερθεί με δημόσια δαπάνη ως ένας θεσμός προστατευόμενος από την Ελληνική Δημοκρατία.
Το μέγεθος των αναδόχων εγγυάται την γρήγορη και αξιόπιστη ολοκλήρωση του έργου. Άρα η Αθήνα αποκτά ένα τέμενος για όλους τους μουσουλμάνους, οι οποίοι θέλουν να ασκούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα με αξιοπρέπεια, εφόσον κατοικούν στην Αθήνα ή βρίσκονται στην Αθήνα. Και εμείς είμαστε πάρα πολύ ευτυχείς όταν οι πολίτες μας που επισκέπτονται την Τουρκία, άλλες χώρες, βρίσκουν εκκλησίες ορθόδοξες, ανοιχτές, στο κέντρο των πόλεων, όπου μπορούν να ασκήσουν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.
Το Φετιχιέ Τζαμί είναι ένα οθωμανικό μνημείο πολύ σημαντικό. Βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας και χαιρόμαστε γιατί ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός για την ανάδειξη του αναδόχου που θα αναστηλώσει το μνημείο αυτό. Όπως έχουμε αναστηλώσει και πάρα πολλά άλλα οθωμανικά μνημεία.
Α. ΝΤΑΒΟΥΤΟΓΛΟΥ: Σχετικά με το θέμα αυτό, τόσο ο Πρωθυπουργός ο κ. Σαμαράς, όσο και ο Υπουργός Εξωτερικών ο κ. Βενιζέλος, μας ενημέρωσαν ως προς τα πολύ συγκεκριμένα βήματα που έχουν γίνει στα θέματα αυτά. Ως ένα άτομο που έχει μελετήσει την ιστορία της φιλοσοφίας με ειδική έμφαση στην ελληνική φιλοσοφία, πρέπει να πω ότι είμαι ένας θαυμαστής του ελληνικού πνεύματος. Και πραγματικά η περιδιάβαση των στενών των Αθηνών μου επαναφέρει εικόνες από αυτή τη βαθιά πολιτιστική κληρονομιά που έχετε.
Νομίζω ότι είναι μια πολύ σημαντική πόλη, πολυδιάστατη πόλη, με ένα παρελθόν πολύ σημαντικό. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι οι πολυδιάστατες πόλεις ως προς το πολιτισμικό τους παρελθόν, έχουν ανοιχτά τζαμιά, συναγωγές που λειτουργούν και κάθε είδους χώρους λατρείας που είναι ανοιχτοί προς όλους τους πολίτες. Και αυτό αποτελεί ένδειξη της πολυπολιτισμικότητας των πόλεων αυτών.
Το ότι υπάρχουν αρχιτεκτονικά μνημεία τα οποία είναι αντιπροσωπευτικά δείγματα της πολυπολιτισμικότητας είναι κάτι το οποίο μας τιμά. Έτσι αισθανόμαστε εμείς τουλάχιστον αυτό το θέμα. Και, βεβαίως, είναι πολύ σημαντικό και για τους επισκέπτες να βλέπουν την πολυπολιτισμικότητα με χειροπιαστές αποδείξεις όταν επισκέπτονται μια πόλη.
Εγώ έψαχνα το Φετιχιέ τζαμί, το οποίο το είδα σε μια κακή κατάσταση και μου προκάλεσε θλίψη. Σε αντίθεση με το θαυμασμό που αισθάνομαι όταν βλέπω την Ακρόπολη, το Φετιχιέ τζαμί και η θέα του μου προκάλεσε θλίψη. Νομίζω ότι ταιριάζει στην Αθήνα να αναδεικνύει και διαχρονικά τις πολυπολιτισμικές της διαστάσεις.
Νομίζω ότι η Ελληνική Κυβέρνηση έχει αποφασίσει και συμβάλλει πολύ σημαντικά στη διαμόρφωση αυτού του κλίματος και μέσα στα πλαίσια αυτά γίνονται πραγματικές προσπάθειες αναστήλωσης, αποκατάστασης τέτοιων μνημείων. Νομίζω ότι αυτό είναι ευθύνη κάθε κυβέρνησης, η οποία επιφορτίζεται με το καθήκον της προστασίας των μνημείων πανανθρώπινης αξίας.
