Μετά τη μαρτυρική τελείωση του Αγίου Ευστρατίου, ο Άγιος Βλάσιος παρέλαβε τα ιερά λείψανα και μετά από πολυήμερη πεζοπορία και κάτω από αντίξοες καιρικές συνθήκες έφτασε στα Αράβρακα, όπου στη σωζόμενη μέχρι τις ημέρες μας κατακόμβη, όπου η Αγία Μακρίνα παρέμεινε για κάποιο χρονικό διάστημα, τοποθέτησε μέσα σε τρεις τάφους τα ιερά λείψανα των . Στον ένα τάφο τοποθετήθηκαν τα λείψανα των Αγίων Ευγενίου και Μαρδαρίου, στον δεύτερο τάφο τα λείψανα του πρεσβυτέρου Αυξεντίου και στον τρίτο τάφο τα λείψανα των Αγίων Ευστρατίου και Ορέστου. Μέχρι σήμερα οι τάφοι αυτοί αποτελούν προσκύνημα, τα δε ιερά και χαριτόβρυτα λείψανα των Αγίων, τα οποία φυλάσσονται σε ναούς και μοναστήρια της πατρίδος μας, αποτελούν αστείρευτη πηγή ευλογίας και θαυματουργικών ιάσεων.
Μεγάλο μέρος των ιερών αυτών λειψάνων μεταφέρθηκαν μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή στην περιοχή της Καβάλας και σήμερα φυλάσσονται σε λειψανοθήκη στον θεμελιωθέντα το 1950 βυζαντινού ρυθμού ενοριακό ναό της Αγίας Τριάδος και των Αγίων Πέντε Μαρτύρων στο χωριό Πολύστυλο Καβάλας, όπου οι Άγιοι Ευστράτιος, Αυξέντιος, Ευγένιος, Μαρδάριος και Ορέστης αποτελούν το σημείο της θαυματουργικής αναφοράς και προσκύνησης όλων των κατοίκων της περιοχής.
Οι Πέντε Άγιοι Μάρτυρες τιμούνται επίσης με ξεχωριστή ευλάβεια στο μυροβόλο και αγιοτόκο νησί της Χίου, δεδομένου ότι οι ευσεβείς Χιώτες διατηρούσαν από ανέκαθεν στενές επαφές με την Καππαδοκία, αλλά και πολλοί κάτοικοι του νησιού είχαν μετοικήσει στη Μικρά Ασία.
Η τιμή των Αγίων στη Χίο αποδεικνύεται από την ίδρυση μονής επ’ ονόματι του Αγίου Ευστρατίου στη συνοικία Βλατταριά της πόλεως Χίου, η οποία αφιερώθηκε στην ιδρυθείσα τον 11ο αιώνα περιώνυμη Νέα Μονή, στο καθολικό της οποίας σώζονται μέχρι σήμερα ψηφιδωτά με τις απεικονίσεις των Αγίων Πέντε Μαρτύρων. Δυστυχώς η μονή του Αγίου Ευστρατίου δεν υφίσταται πλέον, αλλά δύο ιεροί ναοί της Χίου, ευρισκόμενοι στα Θυμιανά και στον Βροντάδο, είναι αφιερωμένοι στη μνήμη των Αγίων. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι ο θεμελιωθείς το 1890 και εγκαινιασθείς το 1898 βυζαντινού ρυθμού τρισυπόστατος περικαλλής ιερός ναός του Αγίου Ευστρατίου στα Θυμιανά της Χίου αποτελεί καύχημα για την περιοχή, αλλά και για ολόκληρο το νησί, συγκαταλέγεται δε στους μεγαλύτερους και επιβλητικότερους ναούς της Χίου (μήκος 32μ., πλάτος 17,20μ. και ύψος 26μ.). Οι Άγιοι Πέντε Μάρτυρες τιμούνται επίσης στη Σαντορίνη, όπου ο ενοριακός ναός του χωριού Βουρβούλος είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ευστράτιο, στο χωριό Σήμανδρα της Χαλκιδικής, όπου στον ενοριακό ναό των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων φυλάσσονται τεμάχια ιερών λειψάνων των Αγίων και παλαιά εφέστια εικόνα τους, στην Τήνο, όπου ο επ’ ονόματί τους ναός στο χωριό Αρνάδος φέρει την προσωνυμία «Άγιοι Μαρδαραίοι», και στη Λέρο, όπου έχει ανεγερθεί ναΰδριο επ’ ονόματι του Αγίου Ευστρατίου.
*Απόσπασμά αφιερώματος από τον Αριστείδη Γ. Θεοδωρόπουλο Εκπαιδευτικό
