Ρεπορτάζ: Ε. Ρηγόπουλος
Όταν ο ηγεμόνας των Βουλγάρων Σαμουήλ, άρπαξε τα οστά του Αγίου Αχιλλίου από τον τάφο του, στην παλαιοχριστιανική βασιλική στον λόφο του Φρουρίου, το 985 μ.Χ., το οικοδόμημα του ναού σωζόταν.
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, ο τάφος του αγίου όσο και ο ναός αναφέρονται στις πηγές μέχρι και τα μέσα του 16ου αιώνα. Ιστορικός ο τόπος, βαριές οι μνήμες. Αιώνες στη λήθη, μετά και τους πέντε περίπου αιώνες σκλαβιάς στους Οθωμανούς. Οι μνήμες επιστρέφουν την ερχόμενη Πέμπτη με τον υπαίθριο αγιασμό. Το θρησκευτικό γεγονός της χρονιάς, που αναμένεται να μαζέψει πολύ κόσμο. Εκκλησίασμα, και πάλι, μετά από αιώνες! Τα ψηφιδωτά του νάρθηκα, θα τα πατήσουν και πάλι, άνθρωποι, που θα προσεύχονται…
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους «πρόκειται για ναό τύπου τρίκλιτης βασιλικής, με νάρθηκα στα δυτικά, που χρονολογείται στην παλαιοχριστιανική περίοδο, πιθανόν στον 6ο αι. μ.Χ. και εξωνάρθηκα. Βρίσκεται στον λόφο του Φρουρίου, στο χώρο που ήταν η βυζαντινή ακρόπολη και στα βόρειά του χτίσθηκε αργότερα από τους Οθωμανούς το Μπεζεστένι. Οι τοιχογραφημένοι τάφοι που σώζονται στο εσωτερικό του, πιθανολογούν τη σύνδεσή του με σημαντικό πρόσωπο, πιθανότατα τον πρώτο μητροπολίτη της πόλης Άγιο Αχίλλιο, τον 4ο αιώνα και αποτελούσε τον μητροπολιτικό ναό της Λάρισας στα βυζαντινά χρόνια, συνεπώς έχει μεγάλη σημασία για την πόλη. Οι τοίχοι σώζονται σε μικρό ύψος πάνω από το δάπεδο (έως μισό μέτρο), αλλά έχουν βαθιά θεμελίωση, μέχρι 2μ. Στον νάρθηκα σώζονται ψηφιδωτά δάπεδα. Ανατολικά της βασιλικής σώζεται αποσπασματικά λουτρό της ίδιας περιόδου, που έχει ενσωματωθεί στη διαμόρφωση της πλατείας Λαμπρούλη. Διατηρείται τμήμα συγκροτήματος με τρεις κόγχες στα δυτικά, που ανήκε στους ζεστούς χώρους του λουτρού. Αποκαλύφθηκε το 1978, κατά τις εργασίες διαμόρφωσης της υπαίθριας αγοράς της «Τετάρτης». Η περιοχή αποτέλεσε το λατρευτικό κέντρο της βυζαντινής Λάρισας και εξελίχτηκε κατά την οθωμανική περίοδο σε οικονομικό κέντρο, με επίκεντρο το μπεζεστένι».
Εντός του χώρου της βασιλικής, οι αρχαιολόγοι εντόπισαν και υπολείμματα άλλων κτισμάτων, μεταγενέστερων. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι όταν κτίστηκε το μπεζεστένι, ο ναός υπήρχε, αλλά καταστράφηκε και τα υλικά του πιθανότατα, χρησιμοποιήθηκαν, για να κτισθεί η σκεπαστή αγορά. Ο χώρος ισοπεδώθηκε και τα διάφορα υπολείμματα (κρημνίσματα) ρίχτηκαν στον χώρο της ορχήστρας του αρχαίου θεάτρου Λάρισας, όπου και βρέθηκαν τα τελευταία χρόνια, κατά τις εργασίες αποκάλυψης του μνημείου, κυρίως θραύσματα κεραμικών. Θεωρείται πιθανό ότι αρκετά από τα ορατά και σήμερα μέρη του μπεζεστενιού, προέρχονται από τη βασιλική του Αγίου Αχιλλίου. Ο τόπος, με τον εσπερινό της Πέμπτης, αναβαπτίζεται και από το εμβληματικό σημείο, όπου βρίσκεται η θεμελίωση του ιερού και δίπλα από, τον αποδιδόμενο στον Άγιο Αχίλλιο, τάφο, θα ακουστούν ξανά ψαλμωδίες και θα αναδυθεί η μυρωδιά του λιβανιού….
