“Γρηγορείτε, στήκετε εν τη πίστει, ανδρίζεσθε, κραταιούσθε”

Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

Εγκωμιάζοντας ο ιερός υμνογράφος της Εκκλησίας τη μορφή του Αγίου Αλεξάνδρου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, του οποίου τη μνήμη εορτάζει σήμερα η Αγία μας Εκκλησία, τον χαρακτηρίζει ως στύλο της Εκκλησίας, αγωνιστή του καλού αγώνος της πίστεως και φύλακα της ορθής δόξας, δηλαδή της Ορθοδοξίας.

Στον Άγιο Αλέξανδρο βρίσκουν πλήρη εφαρμογή οι λόγοι του Αποστόλου Παύλου τους οποίους θα ακούσουμε στο Αποστολικό Ανάγνωσμα στη Θεία Λειτουργία: «Γρηγορείτε, στήκετε εν τη πίστει, ανδρίζεσθε, κραταιούσθε»1.
Θα μου επιτρέψετε, σήμερα, να σταθώ πολύ σύντομα σ’ αυτούς τους λόγους του Αποστόλου Παύλου με αναφορά στη μορφή του Αγίου Αλεξάνδρου.

Πρώτον. «Γρηγορείτε». Ο Χριστιανός και μάλιστα ο Επίσκοπος, πρέπει να βρίσκεται σε εγρήγορση, προκειμένου να αντιμετωπίζει τις επιθέσεις του διαβόλου, αλλά και τις επιθέσεις των εχθρών της πίστεως. Η εγρήγορση στη γλώσσα της Εκκλησίας ονομάζεται συγχρόνως και νήψη, που σημαίνει ανύστακτη πορεία και ετοιμότητα στις προσβολές των εχθρών.

Αυτή η αρετή διέκρινε τη μορφή του Αγίου Αλεξάνδρου. Όταν οι υποστηρικτές του Αρείου, ακόμη κι αυτός ο αυτοκράτορας, ασκούσαν κάθε είδους πιέσεις στον Άγιο Ιεράρχη να τελέσει τη Θεία Λειτουργία μαζί με τον αιρετικό Άρειο, ο Άγιος Αλέξανδρος το αντιμετώπισε με ετοιμότητα και με θερμή προσευχή προς το Θεό. Ο ιερός συναξαριστής μας σημειώνει: «Κατέφυγε ο Άγιος Επίσκοπος στο Ναό της Αγίας Ειρήνης και γονατισμένος μπροστά στο Θυσιαστήριο προσευχόταν μέρα νύκτα με δάκρυα λέγοντας στον Κύριο: αν ο Άρειος πρέπει να συμφιλιωθεί με την Εκκλησία άφησε τον δούλον Σου να απέλθει. Αν όμως εσπλαχνίζεσαι την Εκκλησία Σου και δεν επιθυμείς να παραδώσεις την κληρονομία Σου στην ντροπή, απέσυρε τον Άρειο για να μην εκληφθεί η αίρεση ως αληθινή πίστη». Και το αποτέλεσμα ήταν ο οικτρός θάνατος του Αρείου, όπως αναφέρεται από τον Άγιο Αθανάσιο σε μία επιστολή του προς τον Σεραπίωνα, αλλά και από τους άλλους ιστορικούς της εποχής.

Δεύτερον. Η σταθερότητα της πίστεως, την οποία συνιστά ο Απόστολος, δεν σημαίνει μόνο κατάφαση της αληθείας του Χριστού, αλλά και απόλυτη συνέπεια και πιστότητα στην αλήθεια αυτή. Πίστη δεν σημαίνει μόνο μία επιφανειακή γνώση, ούτε ακόμη μία θεωρητική κατάρτιση περί τα θεολογικά, αλλά ζωντανή παρουσία του Χριστού μέσα στο χώρο της καρδιάς του καθενός μας. Πίστη σημαίνει αναγεννημένη εν Χριστώ ζωή σύμφωνα με τις υποδείξεις των θεοφόρων Πατέρων της Εκκλησίας μας.

Ακριβώς τέτοια ήταν και η ζωή του Αγίου Αλεξάνδρου. Άμεμπτος βίος και πλούτος θείων αρετών, όπως σημειώνει ο ιερός υμνογράφος. Όλα αυτά έκαναν τον Άγιο Μητροφάνη να τον προορίσει για διάδοχό του στον Αρχιεπισκοπικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως και υπηρέτη της χάριτος του Θεού.

Τρίτον. Ο Απόστολος Παύλος ζητά από τον αναγεννημένο άνθρωπο να διαθέτει γενναιότητα και ανδρεία. Αυτές τις δυό αρετές περικλείουν οι λέξεις «ανδρίζεσθε και κραταιούσθε». Πρόκειται για πνευματικά χαρίσματα και δώρα του Αγίου Πνεύματος. Γιατί, με την ανδρεία και τη γενναιότητα ο άνθρωπος πλησιάζει το Χριστό και κατορθώνει να μείνει στο Χριστό, όταν τόσα θέλγητρα προβάλλει ο κόσμος της αμαρτίας μπροστά του.

Και φθάνει κανείς να αποκτήσει αυτά τα δώρα του Αγίου Πνεύματος, αφού απαλλαγεί από κάθε ίχνος αυτοπεποιθήσεως και εμπιστοσύνης στις δικές του δυνάμεις, αφήνοντας ολόκληρο τον εαυτό του στη δύναμη του Χριστού. Ακριβώς αυτή είναι και η σημασία των λόγων του Αποστόλου Παύλου: «πάντα ισχύω εν τω ενδυναμούντί με Χριστώ»2.

Ένας τέτοιος γενναίος αγωνιστής αναδείχθηκε και ο Άγιος Αλέξανδρος. Έχοντας την άνωθεν σοφία, διήνυσε επί της γης ουράνια πολιτεία, έδειξε ανδρεία και γενναιότητα απέναντι στις προσβολές των εχθρών, κράτησε ως φύλακας πιστός την ορθότητα των δογμάτων της πίστεως.

Ακριβώς αυτή η εγρήγορση, η σταθερότητα της πίστεως, η ανδρεία και η γενναιότητα, πρέπει να είναι και τα δικά μας γνωρίσματα. Είμαστε κι εμείς στρατιώτες του Χριστού που δίνουμε μάχες όχι «προς αίμα και σάρκα, αλλά προς τας αρχάς, προς τας εξουσίας, προς τους κοσμοκράτορας του σκότους του αιώνος τούτου, προς τα πνευματικά της πονηρίας εν τοις επουρανίοις»3.

Δεν είμαστε οι συζητητές της πίστεως, αλλά οι αγωνιστές, που κρατάμε ως κόρη οφθαλμού αυτόν το θησαυρό μέσα στο οστράκινο σκεύος, γιατί αν υπάρξει αλλοίωση στην πίστη και στα δόγματα της Εκκλησίας, δεν θα έχουμε και το επιθυμητό αποτέλεσμα, που είναι η θεραπεία μας από τα πάθη, η σωτηρία μας κι η είσοδός μας στη Βασιλεία των Ουρανών.

1. Ά Κορ. 16,13.

2. Φιλ. 4,13.

3. Ἐφεσ. 6,12.