του Γιώργου Νταλιάρη
Βρισκόμενη κοντά στην Αθωνική Πολιτεία η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας δεσπόζει σε λόφο κοντά στα Βασιλικά, στα σύνορα των νομών Θεσσαλονίκης-Χαλκιδικής.
Αυτό το Μοναστήρι, ίσως ελάχιστοι γνωρίζουν, πως έχει μακραίωνη ιστορία καθώς χτίστηκε το 888 μ.Χ., νωρίτερα και από την πρώτη Μονή του Αγίου Ορους. Τα τρία τελευταία χρόνια ο Μητροπολίτης Μιλήτου κ.Απόστολος, Ηγούμενος της Μονής, βιώνει όμως έναν αργό θάνατο, όπως λέει χαρακτηριστικά στο ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟ ΒΗΜΑ, εξαιτίας της κλοπής των Λειψάνων της Αγίας.
53 χρόνια συμπλήρωσε στη Μονή ο Μητροπολίτης Μιλήτου. Από μικρό παιδί δηλαδή, αφού εκεί υπήρχε (μέχρι και πριν μερικές δεκαετίες) η Εκκλησιαστική Σχολή, ένα πρότυπο σχολείο από το οποίο αποφοίτησαν μετέπειτα σημαίνοντα στελέχη της κοινωνίας.
Από τον Απρίλιο του 2012, η Μονή είναι φτωχότερη, αφού έγινε θρασύτατη ληστεία από την οποία οι ιερόσυλοι, που έδρασαν κατόπιν εντολής, πήραν τη λειψανοθήκη με την Κάρα της Αγίας Αναστασίας, τη λειψανοθήκη με το πόδι της, όπως επίσης και μια τρίτη που περιείχε αποτμήματα λειψάνων της Αγίας Αναστασίας, της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Μοδέστου. Το πένθος που υπάρχει στη Μονή φαίνεται από μακριά με ένα μεγάλο μαύρο πανί που θυμίζει σε όλους τη μεγάλη ιεροσυλία.
Ο κ.Απόστολος άνοιξε τις πόρτες της Μονής στο ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟ ΒΗΜΑ, αναφέρθηκε στο συμβάν αυτό που σοκάρει μέχρι σήμερα, και εύχεται γρήγορα η Αγία Αναστασία να επιστρέψει στο «σπίτι» της.
Οντας από τους στενούς συνεργάτες του Οικουμενικού Πατριάρχη αναφέρεται στα θέματα του Πατριαρχείου, τις σχέσεις με τις Εκκλησίες Ελλάδας και Ρωσίας, και στηλιτεύει την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ που προκάλεσε το κύμα βίας στη Μέση Ανατολή που έχει επιφέρει το έγκλημα εις βάρος των Χριστιανών.
– Συμπληρώνετε φέτος 30 χρόνια ως Ηγούμενος της Μονής στην οποία βρίσκεστε από νεαρή ηλικία. Μιλήστε μας για τα 53 αυτά χρόνια και για την μακραίων ιστορία του Μοναστηριού;
«Το 1962 ήρθα στη Μονή, σε ηλικία 13 ετών, από την Νέα Ιωνία του Βόλου για να φοιτήσω στην Εκκλησιαστική Σχολή. Το 1973, μετά την αποφοίτηση από το Πανεπιστήμιο στο Βέλγιο ζήτησα να ενταχθώ στο μοναχολόγιο της Μονής και χειροτονήθηκα διάκονος στις 5 Αυγούστου 1973 από τον μακαριστό Μητροπολίτη Βέροιας και Ναούσης Παύλο. Τον επόμενο χρόνο, από τον πνευματικό μου πατέρα Ηγούμενο της Μονής για 24 χρόνια τον τότε Επίσκοπο Ευμενίας, Απόστολο, χειροτονήθηκα Πρεσβύτερος. Τον Οκτώβριο 1985 με εισήγηση του μακαριστού Πατριάρχου Δημητρίου προς την Ιερά Σύνοδο διορίστηκα Ηγούμενος της Μονής και τον Νοέμβριο πραγματοποιήθηκε η χειροτονία. Μέσα στους Αρχιερείς που με χειροτόνησαν ήταν ο νυν Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, τότε ως Μητροπολίτης Φιλαδελφείας.
Προσπαθώ, στην ταπεινή μου διακονία, να φανώ αντάξιος των προσδοκιών της μητρός Εκκλησίας, της Μονής και των αξιών προκατόχων μου.
Μέχρι την δεκαετία του 1960 στην Χαλκιδική δεν υπήρχε άλλο Μοναστήρι, εκτός από τη Μονή της Αγίας Αναστασίας. Η Μονή καταστράφηκε το 1821 από τους Οθωμανούς που έσφαξαν πολλούς ανθρώπους που πήραν μέρος στην εξέγερση υπό τον Καπετάν Χάψα. Ετσι, το Μοναστήρι ξαναστήθηκε από τους μετοχιάτες που επέστρεψαν και το έχτισαν από την αρχή, μετά από μερικά χρόνια».
– Για πολλές δεκαετίες λειτούργησε Εκκλησιαστική Σχολή, από την οποία αποφοίτησαν πολλά σημαίνοντα πρόσωπα.
«Η Εκκλησιαστική Σχολή λειτούργησε το 1918 μέχρι το 1971 και πολλοί νεαροί από τα γύρω χωριά, την Γαλάτιστα, τα Βασιλικά τον Γαλαρινό και άλλα, σπούδασαν εδώ και εν συνεχεία διέπρεψαν, άλλοι ως Αρχιερείς, άλλοι ως δικαστικοί (υπάρχει απόφοιτος που έφτασε στο βαθμό του Αρεοπαγίτου), ή αξιωματικοί, αλλά και πανεπιστημιακοί. Και βέβαια, πάρα πολλοί Κληρικοί. Η Σχολή έφτασε να έχει μέχρι και 120 μαθητές. Συνολικά το Μοναστήρι φιλοξενούσε περί τα 200 άτομα.
Δυστυχώς, το 1971 εξαιτίας της τότε κατάστασης, εντελώς συμπωματικά, έκλεισαν τα δύο «πνευμόνια» του Πατριαρχείου, η Αγία Αναστασία που τροφοδοτούσε την Θεολογική Σχολή της Χάλκης, που επίσης έκλεισε την ίδια χρονιά. Τη Σχολή της Μονής την έκλεισε η εδώ κατάσταση, και της Χάλκης η εκεί κατάσταση. Και από τις δύο προέκυπταν στελέχη του Οικουμενικού Πατριαρχείου και μέσα από τέτοιες Σχολές καλλιεργούνταν οι διαπροσωπικές σχέσεις και οι σχέσεις των Εκκλησιών. Από το 1971 μέχρι και σήμερα αυτό διαταράχθηκε».
– Τρία χρόνια μετά την κλοπή των Ιερών Λειψάνων της Αγίας Αναστασίας, τι ενημέρωση έχετε από την Αστυνομία για τις έρευνες;
«Από την εννεαμελή σπείρα, συνελήφθησαν αρχικά τρεις Ρουμάνοι. Από την αρχή δεν επαναπαυτήκαμε και αναθέσαμε σε ιδιωτικό γραφείο ερευνών και ανακαλύψαμε πως κάποιος από την Ρώμη (κι αυτός Ρουμάνος) χρηματοδοτούσε τους τρεις προφυλακισμένους που είχαν συλληφθεί στις 30 Αυγούστου 2012. Δώσαμε τα στοιχεία στην Ασφάλεια, κινήθηκαν οι διαδικασίες, τον βρήκαν στην Ρώμη, δικάστηκε στην Ελλάδα και πρωτόδικα έχει καταδικαστεί σε 10ετή κάθειρξη. Ένα χρόνο μετά, συνελήφθη και ο πέμπτος στην Αθήνα και καταδικάστηκε με την ίδια ποινή. Τον Οκτώβριο θα συζητηθεί έφεση που έχει κατατεθεί.
Από τη διαδικασία φαίνεται ότι αυτός που συνελήφθη στην Ιταλία είναι ο μεσάζων. Φαίνεται πως κάποιος τον χρηματοδοτούσε, για να έχει την άνεση να στέλνει χρήματα στους άλλους συνεργάτες. Αυτοί δεν ξέρουν ποιος είναι ο μεγάλος αρχηγός, αλλά ο τέταρτος, που χρηματοδοτούσε, πιθανόν να ξέρει. Ο ένας από αυτούς είπε πως του έδωσαν 500 ευρώ για να είναι οδηγός. Κάπου εκεί είναι η ταρίφα των τριών πρώτων που συνελήφθησαν. Πάνω απ’όλους αυτούς φαίνεται πως υπάρχει ο κύριος εντολέας ο οποίος χρηματοδοτούσε την ιερόσυλη πράξη. Στην έρευνα της αστυνομίας στο σπίτι του συλληφθεντα της Ρώμης, βρέθηκαν φωτογραφίες των Ιερών Λειψάνων προ της κλοπής εντός του Ναού. Επομένως, είχε περάσει ανιχνευτής, φωτογράφησε και τους έδωσαν εντολές για το τι θα κλέψουν. Ηταν στοχευμένη ενέργεια και αυτό αποδεικνύεται επίσης από το γεγονός ότι δεν αφαιρέθηκε τίποτα άλλο πολύτιμο, ούτε καντήλια, ούτε τα τάματα των πιστών, ούτε κηροπήγια.
Η ίδια σπείρα «χτύπησε» τον Άγιο Δημήτριο, ένα καλά φυλασσόμενο Ναό, τον Άγιο Μηνά που είναι περίκλειστος, έφτασαν στους Αγίους Θεοδώρους στις Σέρρες, και αλλού. Ηταν μια καλά οργανωμένη συμμορία, που έφτασε μέχρι τον Βόλο. Και όπως είπε ένας από τους συλληφθέντες, ήταν χωρισμένη στα δύο, η μία μεριά είχε την Βόρεια Ελλάδα και η άλλην την Νότια. Δυστυχώς, η παγκοσμιοποίηση, η ελεύθερη μετακίνηση δημιουργεί προβλήματα και οι Ναοί είναι στόχος.
Η ιστορία αυτή έχει δρόμο, θέλει προσευχή, θέλει υπομονή, θέλει καρτερία και πίστη. Παρομοιάζω τα Λείψανα της Αγίας σαν εκείνον που τον απάγουν, τον δένουν σε μια καρέκλα και προσπαθεί να λυθεί για να επιτρέψει στους δικούς του. Πιστεύω, πως θα βρει τον τρόπο η Αγία Αναστασία να επιστρέψει στον χώρο της.
Αυτή η ιεροσυλία με οδηγεί στον θάνατο. Το θεωρώ μεγάλο πλήγμα για μένα προσωπικά που είμαι από 13 ετών στη Μονή αυτή. Για μένα το Μοναστήρι είναι όπως η χελώνα με το καβούκι της. Είναι ο στόχος της ζωής μου να επιστρέψουν τα Λείψανα. Παρακαλούμε τον Αγιο Θεό να τα επαναφέρει στο σπίτι τους».
– Συμμετέχετε στην επιτροπή που συζητά για τις εκδηλώσεις των 1000 ετών ρωσικής παρουσίας στο Άγιον Όρος. Σε τι φάση βρίσκονται οι συζητήσεις;
«Η Ιερά Κοινότητα, που έχει την ευθύνη, αρχικά όρισε μια επιτροπή και της έδωσε την εντολή να ακούσει την αντίστοιχη επιτροπή από την Ρωσική Εκκλησία, να τεθεί επί τάπητος το θέμα, να τεκμηριωθεί αυτό που λέει για την1000η παρουσία Ρώσων Μοναχών στο Άγιον Όρος και βεβαίως η αρχή λέει πως δεν υπάρχει Ρωσικός ή Βουλγαρικός ή Σερβικός Μοναχισμός, ένας είναι ο Μοναχισμός ο Αγιορείτικος. Δεν υπάρχει εθνικιστική κατάσταση. Έγιναν δύο συναντήσεις, όπου στη δεύτερη υπήρχε και μια τεχνική επιτροπή. Ουσιαστικά, η επιτροπή που ορίστηκε δεν θα αποφασίσει για τους εορτασμούς, είναι μια επιτροπή ακροάσεων. Αυτό θα αποφασιστεί κάτω από τις διαδικασίες που θα ακολουθηθούν και πιστεύω πως όλα θα πάνε καλά. Η επιθυμία της Εκκλησίας είναι να γίνουν οι εορτασμοί αυτοί το 2016, αλλά τη χρονιά αυτή συμπίπτουν πολλά γεγονότα. Είναι η Μεγάλη Σύνοδος, που θέλει προπαρασκευή. Το γεγονός στο Άγιον Όρος έχει τη δική του σημασία, αλλά προέχει, νομίζω, η Σύνοδος».
– Πως είναι οι σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου με το Πατριαρχείο Μόσχας
«Είναι πολύ καλές. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης απέστειλε στη γιορτή του κ.Κυρίλλου ως απεσταλμένο τον Μητροπολίτη Βοστώνης στην Ρωσία. Ο Πατριάρχης Μόσχας ζήτησε μια αντιπροσωπεία για τον εορτασμό του Αγίου Βλαδίμηρου τον Ιούλιο και θα μεταβεί τριμελή αντιπροσωπεία, όπως ζήτησε ο Άγιος Μόσχας, στην οποία θα βρίσκομαι κι εγώ».
– Τον Οκτώβριο ο Οικουμενικός Πατριάρχης θα βρεθεί για άλλη μια φορά στην Ελλάδα, αυτή τη φορά στην Θεσσαλονίκη.
«Θα επισκεφθεί για μερικές ημέρες (2-4 Οκτωβρίου) την πόλη μετά από πρόσκληση του Δικηγορικού Συλλόγου. Στις 3 του μήνα θα λειτουργήσει στην Αγία Σοφία, ενώ θα μεταβεί και στην Μονή Βλατάδων».
– Πως είναι οι σχέσεις με την Εκκλησία της Ελλάδος και με τον Αρχιεπίσκοπο;
«Είναι πάρα πολύ καλές. Ο Άγιος Αθηνών είναι μια εξέχουσα προσωπικότητα, μια ήρεμη δύναμη, κι επιτελεί μεγάλο έργο, πόσο αθόρυβα δουλεύει και κάνει πράγματα που με θόρυβο μπορεί μην τα επιτύγχανε. Διότι, περάσαμε και μία περίοδος που έγινε πολύς θόρυβος και δεν κερδίσαμε τίποτα».
– Ορισμένοι ενοχλούνται όταν ακούνε τον Οικουμενικό Πατριάρχη να λέει πως οι Νέες Χώρες ανήκουν στο Φανάρι και μάλιστα το συνδέουν πως όταν βρίσκεται στην Ελλάδα ο Αρχιεπίσκοπος επιλέγει να εκπροσωπηθεί παρά να είναι ο ίδιος παρών.
«Απαντώντας στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης, δεν υπάρχει κανένα ζήτημα. Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα και δεν αγγίζει τις σχέσεις, που είναι πολύ καλές. Δεν είναι ακοπίαστο να ακολουθείς τον Οικουμενικό Πατριάρχη στις επισκέψεις του, γιατί επισκέπτεται πολλά μέρη…
Αναφορικά με τις Νέες Χώρες, υπάρχει μια παρεξήγηση. Η Πράξη του 1928 αναθέτει διοικητικά το πνευματικό δικαίωμα της αναφωνήσεως του Αρχιερέως των Νέων Χωρών προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Ο Πατριάρχης δεν υπεισέρχεται στον προϋπολογισμό της Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, Γουμενίσης ή Κιλκισίου, ούτε ποιον θα διορίσει Ιερέα σε ένα χωριό. Αλλά, η ευχαριστιακή αναφορά είναι προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Πνευματικά είναι στην Ιεραρχία του Θρόνου, αυτό λέει ο Πατριάρχης.
Εξαρτάται, μετά, πως το βλέπει κανείς. Αν το δει αυστηρά νομοκανονικά είναι αυτό που ανέφερα, αν θέλεις να δημιουργήσεις θόρυβο ή δεν συμπαθείς τον Πατριάρχη τότε θα προσπαθήσεις να δημιουργήσεις προβλήματα».
– Υπάρχει θέμα αντικατάστασης του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ.Δημητρίου, λόγω της ηλικίας του;
«Δεν υπάρχει κανένα θέμα. Ο Άγιος Αμερικής είναι δυνατός, ακμαίος και τέτοιες φήμες εκπορεύονται από κέντρα προς ιδίων όφελος. Αλλά ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχει κλείσει κάθε συζήτηση».
– Οι σχέσεις τους Φαναρίου με το τουρκικό κράτος συνδέονται με τις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας. Με τη γειτονική χώρα να ζητά να λειτουργήσει τζαμί στη Θεσσαλονίκη, αλλά η ίδια είναι ανυποχώρητη στο διαρκές και πάγιο αίτημα για τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, τη στιγμή που πληθαίνουν οι φωνές ώστε να λειτουργήσει ως τζαμί η Αγιά Σοφιά. Πως βλέπετε εσείς τις κινήσεις και τις προθέσεις της Τουρκίας
«Ηταν προεκλογικά κόλπα. Δεν είναι στη δικαιοδοσία της τουρκικής κυβέρνησης να αναφέρεται σε τζαμί. Εμείς δεν έχουμε τουρκική μειονότητα, υπάρχει θρησκευτική μειονότητα. Αν οι Μουσουλμάνοι της Ελλάδας έχουν θρησκευτικές ανάγκες δε θα γίνει ο προστάτης τους ο εκάστοτε πρωθυπουργός ή ο πρόεδρος της Τουρκίας. Θα φροντίσει το ελληνικό κράτος για την προστασία των θρησκευτικών ελευθεριών των ανθρώπων αυτών, είτε είναι Αφγανοί, είτε είναι Ιρακινοί, είτε Σύριοι, όπως το κρίνει και όταν το κρίνει».
– Σε πολλά σημεία της υφηλίου, και όχι μακριά μας, υπάρχουν εστίες έντασης. Πολλοί μιλούν για κυνήγι των Χριστιανών. Είστε κι εσείς το ίδιο ανήσυχος; Φοβάστε πως θα υπάρξει γενίκευση των εχθροπραξιών και θα γίνει στο όνομα της θρησκείας; Είναι οι Χριστιανοί υπό διωγμό;
«Αυτό που γίνεται είναι ένα τεράστιο έγκλημα. Δυστυχώς, η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ έχει αποτύχει παταγωδώς, πηγαίνοντας πίσω πολλές δεκαετίες στο Ιράν, την τότε Περσία. Τον Σαντάμ Χουσεΐν αυτοί τον εγκαθίδρυσαν. Τον Καντάφι; Στη Συρία; Χάθηκε η ειρήνη στην Μέση Ανατολή εξαιτίας της πολιτικής αυτής. Αυτή η αναστάτωση που προκλήθηκε έρχεται σε μας. Ποιος πλήττεται από το προσφυγικό κύμα; Η Μεσόγειος γίνεται ένας υγρός τάφος, των ανθρώπων που αναζητούν ελευθερία και ειρήνη.
Πέρασαν τόσα χρόνια και δεν ξέρουμε που είναι οι δύο Επίσκοποι από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, δεν ξέρουμε αν είναι ζωντανοί. Πριν από λίγο καιρό εξαφανίστηκε ένας Ουνίτης Ιερέας. Η διεθνής γνώμη κάθεται απαθέστατη».
– Μιλήστε μας για το Άγιον Όρος και τις εμπειρίες σας;
«Είναι μια άσβεστη καντήλα που καίει πάνω από 1.000 χρόνια και φωτίζει ψυχές εκατομμυρίων ανθρώπων. Το Άγιον Όρος πρέπει να προσέξει τη εκκοσμίκευση, να είναι πιο συγκρατημένο σε μερικά πράγματα που έχουν εισχωρήσει. Το γνώρισα όταν εξ ονόματος του Πατριαρχείου πήγαινα την δεκαετία του 1970 και οι μετακινήσεις γινόντουσαν με τα μουλάρια. Εχει γίνει ένα τεράστιο έργο, πολλά Μοναστήρια αναστηλώθηκαν και είναι ίσως το μόνο σημείο στον κόσμο που ζει αδιατάραχτα επί τόσους πολλούς αιώνες με τον ίδιο ρυθμό, με την ίδια προσευχή, με την ίδια και μεγαλύτερη προσφορά.
Όταν το 1963 αποφασίστηκε να γίνει ο εορτασμός για τα 1.000 χρόνια της Μονής Μεγίστης Λαύρας τότε ορισμένοι έγραψαν ‘τι πάει να κάνει ο Πατριάρχης Αθηναγόρας εκεί; Το μνημόσυνο του Αγίους Όρους;’ Τότε σε κάποια Μοναστήρια υπήρχαν τρεις, τέσσερις, πέντε Μοναχοί και έφθινε από έργα και παρουσία. Εντούτοις, η επίσκεψη όχι μόνο του Αθηναγόρα αλλά όλων των προκαθημένων των Εκκλησιών, του τότε βασιλιά, του πρωθυπουργού, έφερε την ευλογία στον Άγιον όρος. Από το 1965, τότε που εγκαταστάθηκε ο Αιμιλιανός με την αδελφότητά του από τα Μετέωρα και άρχισε να αναζωογονείται ο μοναχισμός. Δεν είναι ευκαταφρόνητο ότι πολύς κόσμος θέλει να μονάσει και υπάρχει Μοναστήρι που έχει πλέον 120 μοναχούς και πριν από μερικά χρόνια είχε πέντε και έξι γέροντες. Είναι μεγάλη ευλογία ότι το Άγιον Όρος είναι κάτω από την δικαιοδοσία του εκάστοτε Οικουμενικού Πατριάρχη».
){kind=link}