Με αφορμή τα 18 χρόνια από τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου που συμπληρώνονται σήμερα τεράστιο ενδιαφέρον έχει μια απόφαση του Ανδρέα Παπανδρέου και η αλληλογραφία Πρωθυπουργού-Ιεράς Κοινότητος, που ακολούθησε
Αναλυτικά:
Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ
Αθήνα, 5 Σεπτέμβρη 1984
ΑΠΟΦΑΣΗ
Η σπουδαιότητα του αυτοδιοικουμένου Αγίου Όρους ως εκκλησιαστικού θεσμού, η πνευματική του εξάρτηση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και η γενικότερη σημασία του επιβάλλουν την πιστή εφαρμογή των σχετικών ορισμών του Συντάγματος.
Αναγνωρίζοντες την ανάγκη διασφάλισης των θετικών σχέσεων μεταξύ Οικουμενικού Πατριαρχείου, αυτοδιοικουμένου Αγίου Όρους και Πολιτείας, αναθέτουμε στο Σύμβουλο για θέματα Εκκλησιών νομοκανονολόγο κ. Γεώργιο Νικ. Λιλαίο, δικαιούμενο να αναφέρεται σχετικά και στον Πρωθυπουργό, την ερμηνεία και έλεγχο πιστής εφαρμογής του συνθέτου και ιδιοτύπου δικαίου διοίκησης του Αγίου Όρους.
Αναθέτουμε στον αρμόδιο Υφυπουργό Εξωτερικών την κοινοποίηση της απόφασης στον Υπουργό Βορείου Ελλάδας και τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας και Αυτοδιοίκησης του Αγίου Όρους.
Ανδρέας Γ. Παπανδρέου
Κοινοποίηση:
Οικουμενικό Πατριαρχείο,
Υφυπουργό Εξωτερικών κ. Γιάννη Καψή
Απάντηση Αγιορειτών
ΙΕΡΑ ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΑΘΩ
Αρ.Πρ. 866
Καρυαί 14/27-10-1984
ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ
Εξοχώτατε Κύριε Πρωθυπουργέ,
Λαβόντες σήμερον εξωδίκως γνώσιν αποφάσεώς Σας περί διορισμού του κ. Γ. Λιλαίου ως συμβούλου Υμών, ερμηνευτού και ελεγκτού εφαρμογής του ιδιοτύπου Αγιορειτικού δικαίου, εζητήσαμεν αυθημερόν ταύτην από την Πολιτικήν Διοίκησιν Αγίου Όρους, ως μη γενόμενοι παραλήπται αυτής, εχούσης ημερομηνίαν 5 Σεπτεμβρίου 1984.
Με βαθύτατον σεβασμόν εις την Υμετέραν Εξοχότητα, εκτίμησιν και αναγνώρισιν του ενδιαφέροντος της Κυβερνήσεως, χωρίς να αμφισβητώμεν την αγαθήν Σας προαίρεσιν, η Έκτακτος Διπλή Ιερά Σύναξις, το ανώτατον και κυρίαρχον διοικητικόν όργανον της Αγιορειτικής Πολιτείας, υπομιμνήσκει μετά του προσήκοντος σεβασμού, ότι οι συνταγματικαί διατάξεις και ο ισχύων Καταστατικός Χάρτης του Αγίου Όρους, ο ωσαύτως συνταγματικώς κατωχυρωμένος, ο και διέπων το πολίτευμα αυτού, δεν προβλέπουν την δημιουργίαν ενός τοιούτου οργάνου, το οποίον, εις την πραγματικότητα, δια της Αποφάσεως ταύτης θεσμοθετείται.
Αι σαφώς καθοριζόμεναι εις την ως άνω Απόφασιν αρμοδιότητες εποπτείας της εφαρμογής του Αγιορειτικού καθεστώτος προβλέπονται και απονέμονται εις τον υπό της Κυβερνήσεως διοριζόμενον εκάστοτε εκπρόσωπον Αυτής, ήτοι εις τον Πολιτικόν Διοικητήν του Αγίου Όρους, όστις και αναφέρεται εις την Κυβέρνησιν. Έτερον όργανον υπεράνω ή επέκεινα του Διοικητού δεν προβλέπεται από τας συνταγματικάς διατάξεις μέχρι τούδε, ακόμη και από το Σύνταγμα του 1927, ως και από άπαντα τα Συντάγματα, τα οποία αναγνωρίζουν το αείποτε αυτοδιοίκητον ημών, δι’ αυτό και κατοχυρώνουν αυτό. Η διοίκησις δε του Αγίου Όρους ανήκει εις τα Αγιορειτικά όργανα. Και ερμηνευτής του ιδιοτύπου αυτού δικαίου είναι ο ΚΧΑΟ, η Ιερά Κοινότης και η ζώσα απ’ αιώνων παράδοσις.
Είμεθα βέβαιοι ότι η Απόφασις αύτη είναι αποτέλεσμα εσφαλμένης και πεπλανημένης εισηγήσεως, αγνοούσης ή παρορώσης τα περί Αγίου Όρους ανέκαθεν ισχύοντα.
Έχοντες την ευθύνην του πανορθοδόξου σημασίας αιωνοβίου καθεστώτος του Αγίου Όρους, κρίνομεν την Απόφασιν ταύτην ως δεινόν πλήγμα του Αυτοδιοικήτου, το οποίον θα προκαλέση ρήγμα εις τας μέχρι τούδε καλάς σχέσεις μεταξύ Πολιτείας και Αγίου Όρους.
Η τυχόν εφαρμογή αυτής θα προκαλέση σάλον και θα αναστατώση όχι μόνον την Αθωνικήν Πολιτείαν, αλλά και ευρύτερον τον ευσεβή Ελληνικόν λαόν, ο οποίος σέβεται το Άγιον Όρος ως θεσμόν και ως σύγχρονον πνευματικήν παρουσίαν.
Η Απόφασις υπενθυμίζει το Ν.Δ. 124/69, το οποίον ως επάρατον και αποδεικνύον επεκτατικάς προθέσεις διδακτορικής Κυβερνήσεως ουδέποτε μεν εφηρμόσθη από το Άγιον Όρος η δε Πολιτεία ησθάνθη την ανάγκην και ανεκάλεσε τούτο ρητώς.
Το Άγιον Όρος ευελπιστεί ότι η Κυβέρνησις, εφαρμόζουσα ρητήν συνταγματικήν διάταξιν, δεν θα προχωρή εις οιανδήποτε περί του Όρους απόφασιν, άνευ προηγουμένης συμφώνου γνώμης και βουλήσεως αυτού, καθώς και μέχρι τούδε εγένετο.
Επί τούτοις διατελούμεν μετά τιμής και ευχών.
Έκτακτος Διπλή Ιερά Σύναξις του Αγίου Όρους Άθω
Κοινοποίησις:
Οικουμενικόν Πατριαρχείον
Πρόεδρον Δημοκρατίας
Υφυπουργόν Εξωτερικών
Διοίκησιν Αγίου Όρους
Ανταπάντηση Πρωθυπουργού
ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ
Αθήναι, 2-11-84
Εξαιρετικώς επείγον
Προς τα μέλη της Εκτάκτου Διπλής Ιεράς Συνάξεως του Αγίου Όρους Άθω Καρυαί Αγίου Όρους
Άγιοι Πατέρες,
Αναφερόμενος στο από 20-10-84 τηλεγράφημά σας αναφορικά με το αυτοδιοίκητο της Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους, επιθυμώ να σας γνωρίσω τα ακόλουθα: Η Κυβέρνησή μου στην επιθυμία της να δημιουργήσει όλους τους αναγκαίους μηχανισμούς για την καλύτερη και αποδοτικώτερη συνεργασία με όλες τις εκκλησιαστικές αρχές και την προώθηση των θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος προχώρησε στην δημιουργία συμβούλου επί εκκλησιαστικών θεμάτων.
Ο διορισμός του κ. Γ. Λιλαίου στη θέση αυτή δεν έχει σε καμμιά περίπτωση την έννοιαν παρεμβάσεως εις τα της Διοικήσεως της Ιεράς σας Κοινότητος, ούτε βεβαίως την πρόθεση αμφισβητήσεως του συνταγματικά κατοχυρωμένου ιδιότυπου αυτοδιοίκητου καθεστώτος του Αγίου Όρους. Προς άρση όμως κάθε αμφιβολίας η αναφερομένη στο τηλεγράφημά σας απόφαση παύει ισχύουσα. Επιθυμώ επίσης να σας διαβεβαιώσω ότι το ειλικρινές ενδιαφέρον συσφίξεως και βελτιώσεως των σχέσεων της Πολιτείας με την Εκκλησία παραμένει αδιάπτωτο και διαρκές και να σας γνωρίσω ότι αποτελεί έντονη προσωπική μου επιθυμία να επισκεφθώ στο άμεσο μέλλον την Ιερά Κοινότητά σας, ώστε να μου δοθή η ευκαιρία μιας προφορικής ανταλλαγής απόψεων για όλα εκείνα που απασχολούν την Αθωνική Πολιτεία.
Ανδρέας Γ. Παπανδρέου
Ικανοποίηση στους Αγιορείτες
ΙΕΡΑ ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΑΘΩ
Αρ. Πρ. 870
Καρυαί 31-10/13-11-1984
ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑ
Κύριε Πρωθυπουργέ,
Με ανυπόκριτον χαράν και ικανοποίησιν η Ιερά Κοινότης του Αγίου Όρους έλαβε γνώσιν του από 2 Νοεμβρίου τηλεγραφήματός Σας. Με την παύσιν της ισχύος της σχετικής αποφάσεως εδώσατε το μέτρον της κατανοήσεως της σημασίας του νομικού καθεστώτος του Αγίου Όρους και του πνευματικού περιεχομένου τούτου. Ανεπιφυλάκτως απεδέχθημεν το ειλικρινές ενδιαφέρον Σας δια την σύσφιγξιν και βελτίωσιν των σχέσεων Πολιτείας και Εκκλησίας και κατ’ επέκτασιν με το Άγιον Όρος, ως κατάλοιπον των ελληνοχριστιανικών Παραδόσεων του Βυζαντίου.
Η επιθυμία Σας να επισκεφθήτε το Άγιον Όρος αποτελεί και ημετέραν επιθυμίαν, εκδηλωθείσαν προ πολλού δια της προσκλήσεώς Σας υπό της Ιεράς Κοινότητος επαναλαμβανομένης και πάλιν. Με την ευχήν του φωτισμού Σας και της υφ’ Υμάς Κυβερνήσεως υπό του Πατρός των φώτων, προς αντιμετώπισιν των κρισίμων προβλημάτων του Έθνους με πίστιν προς τον Σωτήρα Χριστόν και την Παναγίαν Παρθένον Μαρίαν, Προστάτιδα του ευσεβούς ελληνικού λαού, διατελούμεν ευχόμενοι,
Ιερά Κοινότης του Αγίου Όρους Άθω
* Περιοδικό ΠΡΩΤΑΤΟΝ τευχ. 12-13 Σεπτ.-Δεκ. 1984
