Εγωϊσμός και ταπείνωση

του κατηχητού Εμμανουήλ Κοκολάκη

Μην ξεχνάτε πως ο εγωϊσμός αποτελεί πηγήν πολλών κακών. Χωρίζει ανδρόγυνα, δημιουργεί κακές συγγενικές σχέσεις, όπως ανάμεσα σε νύφες και πεθερές. Ο εγωϊσμός δεν σου επιτρέπει να βάλεις έναν συνάνθρωπόν σου εντός της καρδιάς σου, επειδή ήταν εριστικός μαζί σου. Σε οδηγεί στον εύκολο πλουτισμό. Δεν σου επιτρέπει να συναναστρέφεσαι και να βοηθάς ανθρώπους, οι οποίοι θεωρούνται από σένα ως υποδεέστεροι, κατώτεροι. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας: Όταν συναντήσουμε ενα ρυπαρό και ρακένδυτο άνθρωπο, τον αποστρεφόμεθα. Θα τον θέλαμε καθαρό, ευγενικό, καλοντυμένο, με καλές προθέσεις. Δηλαδή, θα τον θέλαμε όπως επιθυμεί η σάρκα μας! Διότι αποτελεί σαρκική επιθυμία να βλέπεις καθαρούς και καλώς ενδεδυμένους ανθρώπους απέναντί σου.

Στην περιοχήν των Εξαρχείων, όπου ζω, έχω πολλάκις συναντήσει ανθρώπους, οι οποίοι, δεν είναι καθαροί, ούτε ενδεδυμένοι όπως ένας συνήθης ευπρεπισμένος άνθρωπος. Προ ημερών, με συνάντησε ένας τέτοιος άνθρωπος –διότι καθημερινώς είμαστε σε επαφή μαζί τους- και μου εζήτησε κάτι. Μία κυρία, η οποία με γνωρίζει προ ετών, εξερχόμενη από ένα κατάστημα, και βλέποντάς τον να μου ομιλεί, του είπε να μη με ενοχλεί. Βλέπετε; Ο εγωϊσμός τούτης της κυρίας την οδήγησε στο να τον αποτρέψει να μου ομιλήσει. Διότι, τάχα, εγώ ήμουν ευπρεπέστερος τούτου.

Ο άνθρωπος όμως αυτός, επεινούσε. Ήταν ένας σκελετωμένος άνθρωπος, βρώμικος, ο οποίος κοιμόταν στα παγκάκια. Μου έδειξε ένα παρακείμενο τυροπιτάδικο, και μου εζήτησε να πάρει μία τυρόπιτα, διότι πεινούσε πολύ. Του είπα να την πάρει. Γνωρίζετε πόσην χαράν επήρα; Όμως, δεν επετίμησα την κυρία. Ήταν προφανές πως είχε υπέρμετρον εγωϊσμό. Γιά να συνεφέρεις μία τέτοια ψυχή, χρειάζεται χρόνος. Δεν μπορείς να την επιπλήξεις, διότι τότε θα την χάσεις τελείως! Ενώ τώρα, εξακολουθώ να την συναντώ, έχοντας πάντα υπ’ όψιν μου, να της ρίχνω κάθε φορά από ένα «σπόρον» ωφέλιμον γιά την ψυχήν της. Εκτός αυτών, σας εξομολογούμαι, προσευχήθηκα να την ψωτίσει ο Κύριος να ταπεινωθεί. Διότι εάν δεν ταπεινωθούμε ενώπιον Θεού και ανθρώπων, δεν είμαστε έτοιμοι γιά την βασιλεία των Ουρανών. Ο εγωϊσμός αποτελεί απροσπέραστο φραγμό, ενώ η ταπείνωσις είναι μία στενή αλλά ανοικτή οδός!

Λοιπόν, γνωρίζετε πότε άρχισεν ο εγωϊσμός να κατακυριεύει τον άνθρωπον; Ας το διαπιστώσουμε στην Παλαιά Διαθήκη, στην Γέννεσιν, Κεφ. ΙΑ’ (Κεφ. 11): «Και ην πάσα η γη χείλος εν, και φωνή μία πάσι», δηλαδή, η Γη εκατοικείτο αρχικώς από ανθρώπους οι οποίοι είχαν κοινή γλώσσα ομιλίας (ένα στόμα και μία φωνή). Σκεφθείτε πόσον ωραίον ήταν, μία κοινή γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων!

Συνεχίζω: «και εγένετο εν τω κινήσαι αυτούς από ανατολών, εύρον πεδίον εν γη Σενναάρ και κατώκησαν εκεί». Ετούτοι οι άνθρωποι ήσαν οι πρώτοι απόγονοι του Νώε, μετά τον Κατακλυσμόν, οι οποίοι αναζητούσαν κατοικήσιμον έδαφος, και το βρήκαν σε μίαν εύφορο περιοχή, ονομαζομένη Σενναάρ. Ευρίσκεται ανάμεσα εις τους ποταμούς Τίγρην και Ευφράτην.

Συνεχίζω: «και είπεν άνθρωπος τω πλησίον αυτού. Δεύτε πλινθεύσωμεν πλίνθους και οπτήσωμεν αυτάς πυρί, και εγένετο αυτοίς η πλίνθος εις λίθον, και άσφαλτος ην αυτοίς ο πηλός». Λόγω έλλειψης πετρώδους εδάφους στην περιοχή, έπλαθαν πηλό, τον έψηναν σε φούρνους, κατασκευάζοντας πλίνθους (όπως κατασκευάζουμε σήμερον τα τούβλα ή τους πλίνθους ενισχυμένους με άχυρο, στα χωριά, την παλαιοτέραν εποχή). Ως συγκολλητικήν ύλη εχρησιμοποιούσαν πίσσα (άσφαλτο).

«Και είπαν: Δεύτε οικοδομήσωμεν εαυτοίς πόλιν και πύργον, ου έσται η κεφαλή έως του ουρανού, και ποιήσωμεν εαυτοίς όνομα προ του διασπαρήναι ημάς επί προσώπου πάσης της γης». Ιδού, από που αρχίζει ο εγωϊσμός, όταν αποφάσισαν να δημιουργήσουν μίαν πόλη και να κατασκευάσουν ενα πύργο που θα φθάνει έως τον ουρανό, όπως τους επιτάσσει το «εγώ» τους. Όμως, τον Θεόν τον άφησαν στο περιθώριο. Αυτό κάνει ο εγωϊσμός του ανθρώπου! Σχεδιάζει πράγματα και θαύματα άνευ του Θεού! Και το τέλος ποτέ δεν είναι καλό. Πόσοι άνθρωποι πέρασαν από τούτη την γη, και με τον εγωϊσμόν τους επίστευαν πως θα κατακτήσουν όλο τον κόσμο. Και όμως, είχαν ένα οδυνηρό τέλος! Τούτο υφίστανται όσοι τοποθετούν έμπροσθέν τους τον εγωϊσμό και όχι τον Θεό.

Ας δούμε εν συνεχεία τι έκανε ο Θεός: «Και κατέβη Κύριος ιδείν την πόλιν και τον πύργον, ον ωκοδόμσαν οι υιοί των ανθρώπων». Βεβαίως, το «κατέβη» είναι σχήμα λόγου, διότι ο οφθαλμός του Θεού βλέπει παντού. Δείτε εδώ το μεγαλείο του Θεού. Ο Δημιουργός μας, ήθελε πρώτα να δει το κατασκεύασμα των ανθρώπων, δίνοντάς μας το παράδειγμα της δικαιοσύνης Του. Μας διδάσκει πως, πριν καταδικάσουμε, πρωτίστως πρέπει να δούμε, ν’ ακούσουμε, να εξετάσουμε, να κατανοήσουμε, και κατόπιν να κρίνουμε και ν’ αποφασίσουμε. Όμως, δεν πρέπει να καταδικάσουμε! Μόνον ο Θεός διατηρεί το καταδικαστικόν δικαίωμα! Το μόνον που μπορούμε εμείς να κάνουμε, είναι να μείνουμε ή ν’ απομακρυνθούμε από τους εγωϊστές, τους αμετανόητους και όσους αρέσκονται στην αμαρτία. Είδε, λοιπόν, ο Κύριος την πόλη και τον πύργον που κατασκεύσαν οι υιοί των ανθρώπων.

Συνεχίζω: «και είπε Κύριος: Ιδού γένος εν και χείλος εν πάντων, και τούτο ήρξαντο ποιήσαι, και νυν ουκ εκλείψει απ’ αυτών πάντα, όσα αν επιθώνται ποιείν». Δηλαδή, ο Κύριος είπε: «εγώ τους έδωσα την ικανότητα να ομιλούν την ίδια γλώσσα, να έχουν ενα πνεύμα, να συνεννούνται μεταξύ τους». Εν κατακλείδει, ν’ αποτελούν ενα «σώμα», όπως τους θέλει ο Θεός. Αλλ’ εκείνοι έκαναν τα δικά τους. Ο Θεός, λοιπόν, τους άφησε να κάνουν όσα επιθυμούσαν. Βλέπετε, εδώ φαίνεται το αυτεξούσιον του ανθρώπου. Δεν πιέζει ο Θεός τον άνθρωπον! Γιά να πραγματώνεται το θέλημά Του, ο Κύριος τον αφήνει, αλλά και τον ελέγχει κατά πόδας! Τον ελέγχει στις λεπτομέρειές του!

Ακούστε την συνέχεια: «δεύτε και καταβάντες συγχέωμεν αυτών εκεί την γλώσσαν, ίνα μη ακούσωσιν έκαστος την φωνήν του πλησίον». Προσέξτε ιδιαιτέρως τούτη την φράση. Λέγει «δεύτε και καταβάντες». Δεν αναφέρεται μόνον στον εαυτόν του, αλλ’ εννοεί την Αγία Τριάδα! Όλες οι ενέργειες του Θεού, διέπονται από την Τριαδικότητα! Γιά τούτο εμείς πιστεύουμε στον Τριαδικό Θεό! Και ιδού η απόδειξις: «δεύτε και καταβάντες», να συγχύσωμεν τις γλώσσες τους ώστε να μην κατανοεί ο εις τον άλλον, να τους δώσωμε ενα μάθημα γιά τον εγωϊσμόν τους. Βλέπετε, ο Θεός έχει τόση παντοδυναμία να επιβάλλεται ισχυρώς με ενα λόγο Του, συγχέοντας τις γλώσσες των ανθρώπων με μία και μόνο φράση. Είναι αυτό δυνατόν; Βεβαίως, τα Μυστήρια του Θεού είναι δυνατά, αλλά η ανθρώπινη λογική δεν δύναται ν’ αναλύσει τούτα τα Μυστήρια. Όμως, ο άνθρωπος οφείλει να τα σέβεται.

Και λέγει εν συνεχεία: «και διέσπειρεν αυτούς Κύριος εκείθεν επί πρόσωπον πάσης της γης, και επαύσαντο οικοδομούντες την πόλιν και τον πύργον». Αφού εσυγχύσθησαν οι γλώσσες τους, δεν ήταν πλέον σε θέση να συνεννοηθούν και να συνεργασθούν προς περάτωσιν των έργων τα οποία είχον σχεδιάσει, με αποτέλεσμα να διασκορπισθούν στα πέρατα της γης. Έκτοτε, εχωρίσθησαν οι λαοί, διαθέτοντας έκαστος την δική του γλώσσα.

«Διά τούτο εκλήθη το όνομα αυτής Σύγχυσις, ότι εκεί συνέχεε Κύριος τα χείλη πάσης της γης, και εκείθεν διέσπειρεν αυτούς Κύριος επί πρόσωπον πάσης της γης». Δηλαδή, επειδή σε τούτο τον τόπον εσύγχυσεν ο Θεός τις γλώσσες, ονομάσθη Σύγχυσις. Στην εβραϊκήν ονομάζεται Βαβέλ, εξ ου και η φράση «ο πύργος της Βαβέλ». Βλέπουμε λοιπόν πως ο Θεός αντιτάσσεται στους υπερηφάνους, ενώ στους ταπεινούς δίνει χάριν!

Αν διαβάσουμε στο έκτο Κεφάλαιο της πρώτης Επιστολής του Αποστόλου Παύλου προς τον Τιμόθεον γιά το θέμα του εγωϊσμού. Βεβαίως, όπως ήταν ο Τιμόθεος μαθητής, κατά τον ίδιον τρόπον είμαστε και μείς. Δεν θα έλεγα πως είμαστε μαθητές είτε του Παύλου, είτε του Πέτρου, είτε κάποιου άλλου Αποστόλου. Είμαστε, όπως και οι Απόστολοι, μαθηταί του Χριστού, έχοντες σήμερα ως μοναδικό βιβλίο την Καινή Διαθήκη, η οποία εμπεριέχει το πνεύμα του Χριστού. Βεβαίως, υπήρχε και στην Παλαιάν Διαθήκην, αλλά τότεν ο Χριστός δεν είχε ενσαρκωθεί.

Διαβάζω λοιπόν: «Ταύτα δίδασκε και παρακάλει, ει τις ετεροδιδασκαλεί και μη προσέρχεται υγιαίνουσι λόγοις τοις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και τη κατ’ ευσέβειαν διδασκαλία, τετύφωται». Δηλαδή, Τιμόθεε να διδάσκεις όσα είπεν ο Χριστός, όπως τα μετέδωσα σε σένα, και αν ακούς άλλους να διδάσκουν διαφορετικά πράγματα, πρόσεξε να μην σε παρασύρουν, διότι διαθέτουν λόγο που σε τυφλώνει, σε οδηγεί στο σκότος. Επομένως, όποιος κηρύσσει με διαφορετικό τρόπο το Ευαγγέλιο, την διδασκαλία του Χριστού –και είναι πάμπολλες οι αιρέσεις και οι εκφραστές των- ουσιαστικώς ζει μέσα στο σκοτάδι.

Όμως, όποιος ζει στο σκοτάδι, ως μη γνωρίζων και συνεπώς αδυνατών να μεταδώσει την αλήθεια του Χριστού, είναι «μηδέν επιστάμενος, αλλά νοσών περί ζητήσεις και λογομαχίας, εξ ων γίνεται φθόνος, έρις, βλασφημίαι, υπόνοιαι πονηραί». Δηλαδή, κάθε αιρετική διδασκαλία τους δημιουργεί λογομαχίες, υπόνοιες, ήτοι παραφράσεις υπονοουμένων διαφορετικώς, ώστε να συλληφθείς στο δίκτυ τους. Τούτοι οι άνθρωποι δεν κατέχουν την διδασκαλία του Χριστού, διαλαλώντας τις επινοήσεις των φανατικών αιρετικών.

Συνεχίζω: «παραδιατριβαί διεφθαρμένων ανθρώπων τον νουν και απεστερημένων της αληθείας, νομιζόντων πορισμών είναι την ευσέβειαν. Αφίστασο από των τοιούτων». Εδώ, αναφέρεται ευθέως μία σύγχρονη κατάσταση. Πολλοί, διατριβώντας παρερμηνείας μακράν της αληθούς ορθοδόξου χριστιανικής πίστεως, εισέρχονται στο έργον του Κυρίου ως λειτουργοί ή ως απλοί εκκλησιαζόμενοι χριστιανοί, έχοντες ως σκοπό τον βιοπορισμό, μετατρέποντας το λειτούργημα σε επάγγελμα, προσφέροντας, ως πρόφαση, κάποιον έργο εις την Εκκλησίαν. Ο Απόστολος Παύλος μας προτρέπει να σταθούμε μακράν τους, μη συνεργαζόμενοι, χωρίς, όμως, να τους καταδικάσουμε ή να τους απορρίψουμε.

Στην συνέχεια αναφέρει περί του πραγματικού πορισμού, δηλαδή της ορθής διαβίωσης του ανθρώπου, της σωστής στήριξης κατά την πρόσκαιρη ζωή, γιά να έχει ήσυχη την συνείδησή του: «έστι δε πορισμός μέγας η ευσέβεια μετά αυταρκείας». Δηλαδή, βιώνεις σωστά, χωρίς να στερείσαι, όταν είσαι ευσεβείς και αυτάρκης. Είσαι ευσεβής όταν εκτελείς τα χριστιανικά σου καθήκοντα, όταν μετανοείς γιά τις αμαρτίες σου, αγωνιζόμενος διαρκώς γιά την αποφυγήν τους, όταν κοινωνείς το σώμα και το αίμα του Χριστού, και φυσικά, όταν έχεις την διάθεση της διακονίας, υπέρ της ωφελείας των ψυχών των συνανθρώπων σου.

Τούτα αποτελούν την ορθή ευσέβεια. Δεν είναι αληθής ευσέβεια όταν κάνεις ορισμένα τυπικά πράγματα και να διάγεις τον βίον σου μόνο γιά τον εαυτόν σου, χωρίς να διακονείς τον πάσχοντα συνάνθρωπό σου. Η αληθής ευσέβεια συμπληρώνεται από την φιλαδελφίαν, από την αγάπη προς τον συνάνθρωπον. Εάν τούτη η αγάπη δεν κατακυριεύσει την ψυχή μας, δεν είμαστε έτοιμοι γιά την είσοδό μας στην βασιλείαν των Ουρανών. Εάν η καρδιά μας δεν είναι φιλεύσπλαχνος, είμαστε ανέτοιμοι.

Εκ παραλλήλου, επισημαίνω και πάλι, κάτι το οποίο θα το λέγω όσον είναι υγρό το στόμα μου. Αν θυμώνουμε εύκολα, δεν είμαστε έτοιμοι γιά την βασιλεία των Ουρανών! Γιά να είσαι έτοιμος γιά την Ουράνιο βασιλεία, πρέπει να μιμηθείς τον Αμνόν του Θεού! Ο Χριστός ονομάζεται στην Καινή Διαθήκη, ως «ο Αμνός του Θεού». Ως μικρό πρόβατο συρόμενο αδιαμαρτύρητα προς σφαγήν.

Τέτοιον αμνό σε θέλει ο Κύριος. Εάν προβάλλεται το «εγώ» σου μέσω του θυμού, τότε μεταβάλλεσαι σ’ ένα άγριο γίδι! Και την ημέραν της Κρίσεως θα τοποθετηθείς στην αριστερή πλευράν του Κυρίου, καταλήγοντας στο αιώνιον πυρ. Εάν συμπεριφέρεσαι ως αμνός σε τούτη τη ζωή, θα υποστείς βάσανα, εξευτελισμούς, αλλά τελικώς, θα βρεθείς στη δεξιά του Κυρίου, στην αιώνιον ζωήν.

Ο Θεός να μας φωτίζει…