Του Μάνου Χατζηγιάννη
Στις 10 Οκτωβρίου το “Αγιορείτικο βήμα” κάνοντας τον απολογισμό του ταξιδιού του Οικουμενικού Πατριάρχου στη Σερβία και στο Μαυροβούνιο με αφορμή τις εκδηλώσεις για τους 17 αιώνες από το Διάταγμα των Μεδιολάνων είχε θέσει σε άρθρο του με τίτλο “Βαρθολομαίος: H αποτίμηση του ταξιδιού στη Σερβία και η ορθόδοξη απάντηση” κάποιες σκέψεις για την προσπάθεια του κ. Βαρθολομαίου να παρουσιάσει ένα πειστικό ορθόδοξο προφιλ πριν από τις επικείμενες, το νέο έτος, συναντήσεις με τον Πάπα...
Στο άρθρο αυτό αναφερόταν μάλιστα πως “ο κ. Βαρθολομαίος αναμένεται να συνεχίσει αυτήν την προσπάθεια ενίσχυσης του πνεύματος της Ορθοδοξίας, με το ταξίδι του στο Άγιον Όρος.
Εκεί στο λίκνο της Ορθοδοξίας θα έχει την ευκαιρία να εξακολουθήσει να απαντάει στους αμφισβητίες του και σε όσους τον κατηγορούν για….οικουμενιστικές τάσεις. Άλλωστε που θα βρεί προσφιλέστερο έδαφος από το περιβόλι της Παναγιάς προκειμένου να δείξει εκ νέου πως η αλήθεια και η δυναμική της Ορθοδοξίας δεν τίθεται διόλου εν αμφιβόλω…”
Η εκτίμηση αυτή του “Αγιορείτικου βήματος” επιβεβαιώθηκε με τον πλέον τρανό τρόπο τόσο κατά την παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχου στην Αθωνική πολιτεία όσο και με την επίσκεψή του στη Θεσσαλονίκη κατόπιν.
Συγκεκριμένα ο κ. Βαρθολομαίος με το που πάτησε το πόδι του στο Άγιον Όρος, κατά την ομιλία του στην επίσημη υποδοχή, τόνισε χαρακτηριστικά μιλώντας για το Ορθόδοξο δόγμα:
“Ημείς, αδελφοί και τέκνα, εν Φαναρίω συνεχίζομεν επί αιώνας την εκπλήρωσιν της κενωτικής αποστολής της Μητρός Εκκλησίας, η οποία δεν είναι άλλη από την διατήρησιν αφ᾿ ενός μεν της αληθείας του Ορθοδόξου δόγματος, μη αφιστάμενοι κεραίας η ιώτα ενός της διδασκαλίας των Αγίων Οικουμενικών Συνόδων, των Πατέρων και της παραδόσεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας, και αφ᾿ ετέρου της ποιμαντικής φροντίδος των απανταχού της οικουμένης διεσκορπισμένων τέκνων αυτής.”
Περί Ορθοδοξιας όμως και τα λεγόμενά του κατά το κήρυγμά του στον Αγιο Δημήτριο στη Θεσσαλονίκη: “Οι Ορθόδοξοι πιστοί διατηρούμε το φρόνημά μας και κατέχουμε τις αξίες μας” τόνισε ο Πατριάρχης.
Πάντως προϊδέασε άπαντες, προετοίμασε και το έδαφος για τις επαφές με τον Ποντίφικα και εμμέσως υπερασπίστηκε και τους διαλόγους με τους Καθολικούς όταν στην αναγόρευση του ως επίτιμος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο “Μακεδονία” μιλώντας για τους Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο είπε πως προσπάθησαν και πέτυχαν να αντιμετωπίσουν «τας σημαντικότερας θεολογικάς διαφοράς μετά των λατίνων θεολόγων δια του διαλόγου, άνευ φανατισμού και συγκρουσιακής διαθέσεως».
Ο κ. Βαρθολομαίος συμπλήρωσε στην ομιλία του αυτή ότι “ακόμη και «η βασική δογματική διαφορά», της «περί εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος» δεν αποτέλεσε ιδιαίτερο εμπόδιο στην επικοινωνία τους με τους δυτικούς εκκλησιαστικούς κύκλους και ότι “δεν είναι τυχαίο” ότι και «εις τους βίους τους» η σχετική αναφορά για το θέμα αυτό «είναι εντελώς περιθωριακή». Ο Οικουμενικός Πατριάρχης διευκρίνισε, ωστόσο, με έμφαση ότι «τότε (9ος αιών) η Εκκλησία ήταν Μία και ηνωμένη», πριν επέλθει το Σχίσμα του 1054 και ότι «η ποικιλία λατρευτικών τύπων και παραδόσεων δεν απετέλει ουσιώδιν διάστασιν και εμπόδιον επικοινωνίας μεταξύ των πιστών»”
Βέβαια η αλήθεια είναι πως ενώ τα ορθόδοξα μηνύματά του ήταν πολλά, υπήρχαν και τα γεγονότα του Αγίου Όρους με τους Κωνσταμονίτες που απείχαν επιδεικτικά από την υποδοχή του, κάτι που ερμηνεύτηκε ποικιλοτρόπως.
Μικρότερου βεληνεκούς ήταν και η αντίδραση μερίδας πιστών στη Θεσσαλονίκη, οι οποίοι πραγματοποίησαν αντι-οικουμενιστική συγκέντρωση όσο βρισκόταν εκεί ο Πατριάρχης.
Είναι σαφές λοιπόν πως ο “ορθόδοξος κύκλος” Βαρθολομαίου που ξεκίνησε με το περίφημο “Δεν είμαστε οικουμενιστές. Δεν προδίδουμε την Ορθοδοξία”, την πολυσυζητημένη αυτή φράση του στο περιθώριο των επαφών του με τον Πατριάρχη Βουλγαρίας κ. Νεόφυτο στο Φανάρι, φαίνεται κάπου εδώ προς το παρον να κλείνει και αναμένομεν τη συνέχεια προσεχώς….